Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 161

अपभ्रंश्
143
अपर
STTUIT 1 A. To fall away or off. Cons. To dis- 3797ra a. 1 Unintelligiblo, obsunre as a 9143 or mias, discharge ; अपभ्रंशिनोऽधिकारान चाणक्यहतक: Mut. speech. -2 Unboarable, borne or liked (असोढ, आतानाक्षत); अपभ्रंशः1 Falling down or away, a fall; अन्यारूद्धि- ।।
विहितं मयाद्य सदसीदमपमृषितमच्युतार्चनम् । यस्य c. Si. 15. 46. भवति महतामध्यपभ्रंशनिष्ठा S. V. 1. endding in
( For the formation of the word Hee Malli.)
prrecipitate) fall. -2 A corrupted word, corruption; घर is अपयशस्..(-शः) Infamy, disgracos ill-reepute an अपभ्रंश or corruption of गृह; ( hence) an incorrect अपयशो यद्यस्ति किं मृत्युना Bh. 2.. word whether formed against the rules of grammar or used in a sense not strictly Sanskrit; sce 3193137.
Ter? P. To depart, go away, retire, withdraw, -3 A corrupt language, One of the lowest forms of
fall off or way, disappear; अपयातमेव हि विमानमण्डलैः the Prakrit: disloct used by cow-herds &c.
ए.6.1: शोको दिनेषु गच्छन्सु वर्धतामपयाति किम् 1.1.82.
(in kavyas ); (in Sastras) any language other than Sans- अपयानम् 1Going AWAY, departure, retrest, fight, krit; आभारादिगिर: काव्यष्वपभ्रंश इति स्मृताः । शास्त्रेषु सस्कृनादन्य- Escape. भग्नापयानेष्वनभिज्ञदोषः Palich.3.3. -2 Disregard दपत्रंशतयोदिनम् ॥ Kav. 1.
(उपेक्षा); न वै शक्यं विहितस्यापयानम् Mb. 1. 1:18. 1. अपभ्रष्ट ". }.. Fallen away, corrupterl (as a dialect).
37991 A war manoeuvre of retreat ; 3119127 अपम ..[अपकृष्टं मीयते, मा बाहु°क] Ved. The most तथा यानं प्रयाणमपयानकम् Sitkrn t. 1100. distant or remote, the last, lowest in caste, most dlegraded (जात्यातिनिकृष्ट ) युवं भगोऽनाशोश्चिदवितारापमस्य चित् । 39 a. treated as a pronoun in some senses) 1 ay Rv. 10. 39.3. -मः (In astr.) Declination. (कलन, क्रान्ति,
ing nothing higher or superior, unrivallod. matchless; गति) the ecliptic (कान्तिवृत्त); परिसरता गगनसदा चलनं किंचिद् without rival or second (नास्ति परो यस्मात्); स्त्रीरत्नसृष्टिरभवेदपमः Sid. Sir. -Comp. -ज्या the line of the ecliptic;
परा प्रतिभाति सा मे S. 2. 103; f. अनुत्तम, अनुत्तर.-2 [न पृणाति see कान्तिज्या. -मण्डलम् -वृत्तम् the ecliptic.
संतोषयति पृ अच्] (1) Another, other (used as adj. or
subst.). वासांसि जाणानि यथा विहाय नवानि गहाति नरोऽपराणि अपमर्दः What is swept awiny, durt, dirt: यहस्ति
Bg.2.22. () Moreadditional; कृतदारोऽपरान् दारान् करीषाभ्यामपमर्दः कृतो महान् Rim.
Ms. 11.5. () Second, another Pt.1.37; खं केशवोऽपर Cast: Touching, grazing.
इवाक्रमितुं प्रवृत्तः Mk.5.2 like another (rival) Kesava.' TAI Caus. 'To disrespect, «lishonour, despise.
(d) Different , other: अन्ये कृतयुगे धर्मात्रेतायां द्वापरेऽपरे Ms.
1.85 KB. 26. 235; Pt. 1.6 (with gem.). (0) Ordinary, अपमन्यु ... Froe from grick ; लोकास्त्वासन यथापूर्व दृष्टास्ते
of the middle sort (मध्यम); परितप्तोऽप्यपर: मुसंवृतिः Si. नापमन्युना Mb. 7.bt. lt.
16. 28. -3 Belonging to another, not one's own (opp. Tara: Disrespect, dishonour, disgrace; despising, ख); यदि स्वाश्चापराश्चैव बिन्देरन् योषितो द्विजाः M..Sof slighting, contelupt; लभते बुद्धपवज्ञानमपमानं च पुष्कलम् Pt.1. another caste. -4 linder, posterior, latter, later, in tine (3; समुद्रण मम भृत्यल्याण्डान्यपहृत्य मेऽपमानस्थानं कृतम् Pt. 1. space) (opp. पूर्व); the lost : पूर्वी सन्ध्यां जपंस्तिष्टेस्वकाले अपमानिन .. Dishonouring, disrespecting, slighting.
चापरां चिरम् Ms. 4.933; रात्ररपरः कालः Nir. oft. used as first
member of a genitive Tatpuruşa comp. meaning the अपमार्गः 1 A by-path, side-way; a bad way. -2
hind part,' 'latter part or half'; °921: the latter half Shampooing, rubbing &c. of the body (अङ्गपरिमार्जनम् )
of a month; 24: latter half of a wintor: #12: hind अमृतद्रवैर्विदधदब्जदशामपमार्गमोपधिपतिः स्म करैः Si. 9. 36.
part of the body kc.; °वर्षा, शरद् latter part of the अपमित्य Ved. To be thrown away. -त्यम् , -त्यकम् rains, autumm &c. -5 Following, the next. -8 Western; Debt. Av-6. 117.1.
पयसि प्रपित्सुर पराम्बुनिधेः Si.9.1. पूर्वीपरौ तोयनिधी वगाहा Ku. अपमुख .. 1 Having the face averterl. -2 III
1.1; Mu.+21-7 Inferior, lower (निकृष्टः); अपरेयमि
नस्त्वन्यां प्रकृति विद्धि मे पराम् B.7.5. -8 ( In Nyaya) favoured, ill-looking. -खम् ind. Without the face.
Non-extensive, not covering too much, one of the two अपमूर्धन् . Hoadless; °कलेवरम् Ak.
kinds of सामान्य, Rce Bhash P. 8. (परं = अधिकवृत्ति higher 3794T 2 P., 10 P. To wipe off, efface, blot or wipe अपरम् न्यूनवृत्ति lower or अधिकदेशवृत्तित्वं परं,अल्पदेशवृत्तित्वं अपरम् out, remove.
Mukta.)-9Distant; opposite. When अपर is used in अपमार्जनम् 1 Wiping sway, cleansing, purifying.
the singular as a correlative to the one, former, it
means the other, the listter; एको ययौ चैत्ररथप्रदेशान् सौराज्य-2 Shaving, poring. -3 Chips.
रम्यानपरो विदर्भान् ।..60%; when used in pl. it means अपमृत्युः [ अपकुष्टो दुष्टहेतुजन्यत्वेन मृत्युः | 1 Sulden or 'others', ' and others', and the words generally used untimely death, accidental or natural death; HO- as its correlativos are एके, केचित्-काश्चित् ., अपरे, सक्तोऽपमृत्युस्तस्य संचरति Pt . -2 Any grost danger, ill- अन्येः केचिद् रक्तपटीकृताश्च जटिलाः कापालिकाश्चापरे M.+.343 ness &c. from which a person, hopelessly give up for एके समूहुबलरेणुसंहति शिरोभिराज्ञामपरे महीभृतः Si. 12.45 lost, recovers, quite contrary to expectation.
some others; शाखिनः केचिदभ्यष्टुन्यमाक्षुरपरेऽम्बुधौ। अन्ये