Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 156

अपक्षयः
138
अपचारिन्
अपक्षयः 1 Decline, decay, wane. -2 Dark fortnight; अपगारम्, गोरम् ind. Having raised or lifted up%3 द्रव्यसूक्ष्मविपाकश्च धूमो रात्रिरपक्षयः Bhag.7.15.50.
अस्यपगोरम्-गारम् युध्यन्ते अपगुरो णमुलि P. VI. 1.53. Sk. अपक्षीण p. p. Declined, wasted, waned.
lifting their swords. अपक्षीयमाणपक्ष: Dark fortnight. रात्रेरपक्षीयमाणपक्षमप- अपगुह् 1 U. (अपगृहति-ते) To hide, conceal. क्षीयमाणपक्षाद्यान्षण्मासान् ( Bri. Ar. Up.6.2.16).
T E: Ved. A hiding place, disappearance, अपक्षिप्P . To throw away or down, take away, |
concealment; स विद्वाँ अपगोई कनीनामाविर्भवन्नुदतिष्टत् परावृक् । remove.
Rv. 2.15.7. अपक्षेपः,-क्षेपणम् 1 Casting away or throwing down. | __अपघनः [अपहन्यते संहत्य कर्म कृत्वा वियुज्यते, हन्-अप्-धनादेशः --2 Throwing or putting down, one of the 5 kinds of 1. III. 3. 77). A limb or mom ber of the body, as a कर्मन् im the Vaisesika Phil., 800 कर्मन् .
hand or foot (ot. अङ्ग प्रतीकोऽवयवोऽपघनोऽथ कलेवरम्।) (अपघनोऽअपगण्ड: One who has attained his majority, see
अम् III. 3.81; अहं शरीरावयवः स च न सर्व किं तु पाणिः अपोगण्ड.
पादश्चेत्याहु: Sk. and Kasika); but it is also used in the
sense of 'the body'; लौहोद्घनघनस्कन्धा ललितापघनां त्रियम् अपगम् 1P. 1 Togo away, depart; pass away, Bk. 7.62 (where the comentators take 31997 to clapse (as time); K.73%3; तन्मुखाच्छायापगता H.33; संपदो
mean the body itself). -«. Free from the obstruction नापगच्छन्ति Pt.3.8. -2 To fall off or down; go away,
of clouds; cloudless. vanish, disappear. अपग ८. Going, turning away. Av. 1.34.5. -गा A
Tata: 1 Striking or cutting off, warding off, river wrongly for 3119711).
preventing; वात्सल्यात्सर्वभूतेभ्यो वाच्याः श्रोत्रसुखा गिरः । परिता
पोऽपघातश्च पारुष्यं चात्र गर्हितम|| Mb. 12.191.11.-2 Killing. अपगत । 1.1 Gone away, departed, pussed away, -3 A violont death, any evil accident proving fatal. gono off'; being remote; oft. as first member of comp. in the sense of free from', 'devoid of'; अन्यव्यापाराः अपघातक a. Destroying. जिज्ञासा तदपघातके हेतौ K. 43 having no other duties ; मत्सर 45% 47, 157, 164, Sankhya. K. 1. 207,211; निमेषेण चक्षुषा 15+ devoid of twinkling or
.अपघातिन् . Killing, murdering. winking; °मले मनसि 102. -2 Dead, deceased.
अपचः [पक्तुमशक्तः Sk.] 1 Unable to cook, or one who TOTAS, ACE 1 Going away or off', departure)! does not cook for himself. -2 A bad cook, torm of separation; समागमाः सापगमाः II.4.65. -2 Falling off,
abuse (आक्रोशे); अपचो जाल्मः P. VI. 2. 157-88k. going away, removal, disappearances; निमित्तमुद्दिश्य हि यः प्रकुप्यति ध्रुवं स तस्यापगमे प्रसीदति ॥ Pt. 1. 2833; त्वत्संरोधा- अपचर 1 P. 1 To depart. -2 To go ustray, transपगमविशदैश्चन्द्रपादैः Me. 72; पुराणपत्रापगमादनन्तरम् 1. 8.73 gress; offend, commit a fault, act wrongly; lapse, passing away; कतिपयदिवसापगमे K.66, 193. -3 यस्तेषामपचरेत्तमाचक्षीत वै द्विजः Mb.; तदानावपाचरन्नरेन्द्र: Dk. Death, decease.
162 outraged; ते ह्येनमपचरन्तमपि न त्यजन्ति Kau. A.1. अपगतिः ). A bad fate (going to hell Ce.); येन अपचरित .. Gone away, departed; deceased. चापगतिर्भवेत् Pt.2.108.
-तम् A fault, wrong or wicked deed, misdeed; आहोखिअपगरः [अप-निन्दार्थ गृ भावे अप्] 1 Censure, reviling
प्रसवो ममापचरितैर्विष्टम्भितो वीरुधाम् S.5.9. (निन्दा); अभिगरापगरौ Katy.-2 One who reviles or say's अपचारः1 Departure; death; सिंहद्घोषश्च कान्तकापचारं what is disagreeable, reviler.
fara Dk. 72.-2 Want, absence. -3 A fault; offence, अपगार्जित a. Thunderless (as u cloud).
misdeed, improper conduct, crime शिष्यो गुराविव
कृतप्रथमापचार: Mv.1.20; न राजापचारमन्तरेण U.2 अपगोपुर 4. Deprived of its gateways (as a town).
(v. 1. for °अपराधम्); राजन्प्रजामु ते कश्चिदपचारः प्रवर्तते अपगल्भ . Vod. 1 Wanting in boldness, abortive..
R. 15. 47. -4 Injurious or hurtful conduct, injury, -2 Being on the side, lateral. -3Separated from the
Ve.t. 10. (V.1. अपहार). -5A defect, flaw, failure, oldest by one.
deficieney; नापचारमगमन् क्वचिक्रियाः Si. 14.32; mistake, अपगुण: 1Ademerit, fault. -2 Devoid of all qualities omission (to do a thing) (लोप); महावरे विध्यपचारदोषः (merits and demerits) निर्गुणः; सकलैर्वपुः सकलदोषसमुदित- Ki. 16. 48. -6 Uhwholesome or improper regimen मिदं गुणैस्तव । व्यक्तमपगुण गुणत्रितयत्यजनप्रयासमुपयासि किं मुधा ॥
(अपथ्य); कृतापचारोऽपि परैरनाविष्कृतविक्रियः । असाध्यः कुरुते कोपं Si. 15.3:).
प्राप्ते काले गदो यथा ।। Si. 2.84 (where अ° also means hurt
or injury). अपगुर 6A. 1 To disapprove, reject. -2 To threaten, menace ; revile, consure, reproach, rail at; इन्द्रो अपगूर्या ___ अपचारिन् .. Offending, doing wrong : wicked, bad; जघान Rs.5.32.6. -3 To deprive of.
भार्यापचारिणी Ms. 8. 317 a faithless wife.