Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 119

अनुबन्धक
101
अनुभवः
teacher (मुख्यानुयायी शिशुः). -12 Beginning, commence- ment. -18 Repeated application or devotion (पौनःपुन्येन । अभिनिवेशः). -14 Course, pursuit. -15 A small hit or part, a trifle. -16 The junction of a fraction (with on integer ), as भागानुबन्धपूर्णाङ्कः. -17 Base, stem (प्रकृति). et. अनुबन्धः प्रकृत्यादौ दोषोत्पादे विनश्वरे । मुख्यानुयायिनि शिशौ प्रकृतस्यानुवर्तने । अनुबन्धेऽपि हिकायां भ्रष्टायामपि कथ्यते | Nm. -धी [अनुबध्यते अतिश्वासेन व्याप्रियते अनया ] 1 Thirst. -2 fickup. अनुबन्धी तु हिकायां तृष्णायामपि योषिति-Medini.
अनुबन्धक a. Connected, related. 3179 TH Connection, succession, series &e.
अनुबन्धिका / Pain in the joint; अनुबद्धमनुबन्धिकाभिः Heh.5.
अनुबन्धिन् । (oft. at the end of comp.) 1(a) Connected with, attached or related to; अहो सरसरमणीयानुबन्धिनी स्त्रीजनकथा Mal. 1 having for its contents or subject-matter &c.; परिचर्यानुबन्धी Dk. 101 continuing. (b) Mixed or blended with; नीलकण्ठकलकेकानुबन्धिना मन्द्रहुक्कृतेन मामनुमन्यते Mal. 9. -2 Followed by, accompanied with; having in its train, resulting in having as a consequence; तदियमापत्समन्ततोऽनर्थानुबन्धिनी Dk. 60; अयमर्थोऽर्थानुबन्धी 67; शास्त्रं शास्त्रान्तरानुबन्धि 156; दुःखं दुःखानुबन्धि V. 4 one misfortune closely follows another, or misfortunes never corne single; K.349; महोदयैस्तस्य हितानुबन्धिभिः Ki. 1.20%; कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलोके Bg.15.25 गुणा गुणानुबन्धित्वात्तस्य सप्रसवा इव 1. 1.22 being associated with. -5 Lasting, thriving, prosperous, growing a pace, continuous; uninterrupted; 3114 craftrafen 491मासामनुबन्धि वीरुधाम् Ku.5.34; ऊवें गतं यस्य न चानुबन्धि R. 6.77 continuous uninterrupted or all pervading; K. 246,303.
अनुबन्ध्य .. Principal, chief, primary (which may receive an adjunct, as a root, a disease &o.). -2 [ar बन्धः अनबन्धः कर्मणि ण्यन् ] To be killed (Ets a bull), one of the three principal sacrificial animals at the ज्योनिष्टोम Nacrifice; गारनुबन्ध्यः K. P...
अनुबलम् [अनु पश्चास्थिनं बलम् ] A rearguard, an uxiliary army following another.
अनुबुध् + A. To awake, to recollect: learni, obtain information of, know, be aware ot: न सत्यमनुबुध्यते K. 10does not perceive or recognise. -Caus. 1 To remind, put in mind of ; अये सम्यगनुबोधितोऽस्मि S. 1 well reminded. -2 To advise, inform; इति शिष्येण किलान्वबोधयत् R.8.75.
31 TT: 1 An after-thought, recollection. -2 Reviving the scent of faded perfumes, replacing them when removed by bathing.
अनुबोधनम् Recollection, reminding.
अनुब्राह्मणम् 1 A work resembling a Brahmana (ब्राह्मणसदृशो ग्रन्थः P. IV.2.62 Sk.). -2 ind. According to the Brahmana.
अनुब्राह्मणिन् , -क.[तदधीते वेद वा इति इनिप्रत्ययः] One who learns or knows an 349212.
अनुभव-भाव &c. Sce under अनुभू.
अनुभाजित a. Worshipped नानुबध्येत तद्वाक्यैर्विभ्रमेधानभाजितः Bhag. 10. 47. 41.
अनुभाषणम् 1. Repetition of an assertion to refute it. -2 Repeating what has been said. -3 Conversation, dialogue ( अनु सह भाषणम् ).
अनुभाषित a. Speaking in reply: श्लाघ्यो भवान्स्वजन इत्यनुभाषितारम् (क्षितीशम्) R. 16.86.
अनुभासः A kind of erow.
अनुभुज् 7A. To enjoy, experience (good or bad things ), suffer (as the due consequences of one's deeds); मेघमुक्तविशदां स चन्द्रिकाम् अन्वभुक्त R. 19.39; सा मण्डनान्मण्डनमन्वभुक्त Ku. 7.5.
अनुभोगः1 Enjoyment. -2 A grant of a land in perpetuity for service done.
अनुभू 1 P. 1 To emjoy; taste, experience, feel, have experience or knowledge of, notice, perceive
by the senses &c.); to suffer, bear, undergo (as misery &c.); अन्वभवं च मधुकर इव नवमालिकामासुमनसम् Dk. 1213; असक्तः मुखमन्वभूत् R.1.21; भुवनालोकनप्रीतिः स्वर्गिभिर्नानुभूयते Ku.2.45R.7.28; आत्मकृतानां हि दोषाणामनुभवितव्यं फलमात्मनैव K. 121; अनुभवति हि मूर्ना पादपस्तीवमुष्णम् S.5.73 Ku.4.41; संवत्सरमात्रं प्रेष्यभावमनुभूय M., undergoing the state of a servant; षष्टमनुभवन् वर्षम् K.77 being in the sixth year, six years old. -2 To learn, hear, understand; वेदान्नानुभवसि Ch. Up. -3 To try, test, put to the test; न त्वं तेनान्वभाविष्टा नान्वभावि त्वयाप्यसौ। अनुभता मया चासौ तेन चान्वभविष्यहम्॥ Bk.5.39.-4 To comprise, include, grasp; द्वे वामलके अनुभवति Ch. Up. -5 To come up with, arrive at, get, obtain (mostly Ved. in these senses). -6 To turn or incline to: यत् त्वा भवतो रोदसी अनु Rv. 10. 147.1. -7 To act favourably: य एवैतमनुभवति यो वै तमनुभार्यान् वुभूषनि Bri. Up. 1. 3. 18. -Caus. 1 To cause to enjoy, feel, or experience; अनुभावयितुं मन्ये यत्नः संप्रति मा विधः Mu.6.15; स्नानभोजनादिकमनुभावितोऽस्मि Dk. 125; आमोदो न हि कस्तूर्याः शपथेनानुभाव्यते By. 1. 120.-2 To reflect on, meditate, think of; HEIL तमेव वृत्तान्तमन्वभावयत् K. 176,279. -3 To infer, know: तस्मात्परोक्षवृत्तीनां फलैः कर्मानुभाव्यते IL.+.101.
अनुभवः 1 Direct perception or cognition, knowledge derived from personal observation or experiment, notion, apprehension, the impression on the mind not derived from memory, one of the kinds of knowledge; सर्वव्यवहारहेतुर्ज्ञानं बुद्धिः। सा द्विविधा स्मृतिरनुभवश्च । संस्कारमात्रजन्यं ज्ञानं स्मृतिः । तद्भिनं ज्ञानमनुभवः which again is यथार्थ right & अयथार्थ wrong. See T. S. 34. (The Naiyayikas recognize प्रत्यक्ष, अनुमान, उपमान and शान्द as the four sources of knowledge; the Vedāntins and Mimasakas