Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 108

अनुकाम
90
अनुकल्पः
अनुकाम . [कामस्य सदृशः अनुरूपो वा ] 1 Agreeable to, Haccording to one's desire. -2 [अनुकामयते कम्-अच्] Desirous, lustful. - inil. At will, according to desire or wish as desirel, at pleasure. -मः [अनुरूपः कामः] । Proper or worthy desire; desire: fulfilling one's desires.
अनुकामीन.[कामस्य सदृशम् अनुकामम् : ख प्रत्ययः ; अनुकाम गामी यथेष्ट गन्ता इत्यर्थः 1. V.2. 11 Sk.] Groing at will or pleasure; one who acts as he pleases; अनुकामीनतां त्यज Bk.5. 15.
अनुकाल u. [ कालस्य योग्यः ] Opportune, tinely, adapted or suited to the time. -लम् ind. Opportunely, on a proper occasion.
अनुकीर्तनम् Act of proclainning or publishing. असदाचरिते मार्ग कथं स्यादनुकीर्तनम् Mb.3.233. 10.
अनुकूल . [अनुगतः कूलं तटं स्नेहादिबन्धनं वा] 1 Favourablo, agreeable (lit. following the bank or slope, according to the current, with the grain ;), as wind, fate Me.: मन्दं मन्दं नुदति पवनश्चानुकुलो यथा त्वाम् Me.9; शान्त पवनश्च 5.4.11; °परिणामा संवृत्ता 5.73; बाणास्त एव मदनस्य ममानुकलाः V.3.20. -2 Friendly, kind, well or kindly disposed. -3 Conforunable to; pleasing, a greca ble or favourable to, conducing to, capablo of; oft. in comp.: 92Tigrat sa सूर्यकान्ताः 5.2.7; अननुकूलोऽभिमानस्य K. + not inclined to pride; दर्शनानुकूलाहमस्य न वेति 197; कुशलविराचतानुकूलवेशः R. 5. 76 betitting, suitable. - 1 A faithful or kind husband, (एकरतिः S. D. or एकानरतः एकस्यामेव नाथिकायाम् आसक्तः), a variety of नायक. -2 'Favourable to all', epithet of Visu. -ला 1N. of a tree (दन्ती) Croton Polyandrum. -2 N. of a metre. -लम् 1 Favour, kindness; नारीणामनुकूलमा चरति चेन् K. P..9. -2 (Rhet.) A tiyure in which unfavourableness turns into lindness; अनुकूलं प्रातिकूल्यमानुकूल्यानुबन्धि चेत् S. D.: कुपितासि यदा तन्वि निधाय करजक्षतम् । बधान भुजपाशाभ्यां कण्ठमस्य दृढे तदा ॥.
अनुकूलता, त्वम् 1 Favour, conformity, kindness, good will; पवनस्यानुकूलत्वात् R. 1. 12 the wind being favourable. -2 Prosperity.
अनुकलयति Den. P. To conciliate, propititute, act in a friendly way towards; (तम्) अनुकूलयतीन्द्रोऽपि कल्पद्रुमविभूषणः Ku.2.3.); अस्यानुकूलय मति मतिमन्ननेन Ki. 18.713 Si.7.11.
अनुकूलित .One who is honoured or well received; मन्त्रिणो नैगमाश्चैव यथार्हमनुकूलिता: Ram. 7.74.6.
अनुकृ8U. 1 To do after or afterwards; follow3B especially to imitato, do after or in imitation of, resemble, equal, copy (with yen.); ततोऽनुकुर्याद्विशदस्य तस्याः ... स्मितस्य Ku. I. 41; श्यामतया हरेरिवानुकुर्वतीम् K.10; अनुकरोति भगवतो नारायणस्य 6.282: ननु कलभेन यूथपतेरनुकृतम् M.; (also with nce.); सर्वाभिरन्याभिः कलाभिरनुचकार तं वैशम्पायनः K.70 शैलाधिपस्यानुनकार लक्ष्मीम् Bk.2.8: बहुतरं भवन्तमनु-
करोति V.Ms. 2. 199. -2 To requite, recompense. -3 To tryon, adjust, adapt; बन्धं ततोऽनुकुर्वीत Susr.
अनुकर .. Imitating. -र: An assistant.
अनुकरणम्, कृतिः /1 Immitation; त्वदीयमुचरितैकदेशस्यानुकरणं किलेतत् Mn.7. -2 Copy, resemblance, similarity: शब्दानुकरणम् omamatopocia; अव्यक्तानुकरणस्यात इतो P. VI. 1.983; V.4.57; I.+.6235 धृमोद्गारानुकृतिनिपुणाः 10.71. -3 Compliance: ओमित्येतदनुकृति ह स्म वे Thitt. Up.8.
अनुकर्तृ m. 1 An imitator. -2 Actor, performer.
अनुकर्मन् ॥.1 Imitation. -2 [ पश्चात्कृतं कर्म ] A subsequent rite. -vit. N. of one of the Visvedevas.
अनुकारः [कृ-घञ्] Imitation, resemblance; सुलभानुकारः खलु जगति वेधसो निर्माणसंनिवेशः Mal. 9.
अनुकारिन् a. Initating, resembling (with gen. or in comp.); प्रियायाः किञ्चिदनुकारिणी पु लतासु दृष्टिं विलोभयामि 5.6; अनुकारिणि पूर्वषां युक्तरूपमिदं त्वयि . 2. 17 : 1.21; R.1. 43. कपिलानुकारिणा 8.50.
अनुकार्य,-करणीय, कर्तव्य pol. . Fit to be initated. -यम्,-अनुक्रिया A subsequent rite bor ceremony.
अनुक्रीः [अनु-कृ उणा० बा.ई. किच Tr.] A kind of sacriticial rite called साद्यस्क्र.
अनुकीर्ण . Filled, IPerviaded ; अन्कीर्ण महारण्यं ब्राह्मणैः समपद्यन Mb.3.20. I. Crowded, crummod.
अनुकृत।. Imitated, made like. -तम् .Return. -2 Defence; जन्नतुस्ती तदान्योन्यं कृतानुकृतकारिणी Rom.6. 107.27.
अनुकृपायते Ven. A. to sympathive or condole with. अनुकृप् To mourn for, long: अनु पूर्वीः कृपत वावशाना Rv. 1.113. 10.
31JWT1 P. To dry after oneself, to attract (in yrum.); see 31971 below. -Crus. To subject. __ अनुकर्षः, -र्षणम् 1 Dragging after, drawing along; attraction in general. -2 Summoning or invoking (by means of spells ). -3 Graminatical attraction, application or attraction of a word in a preceding rulo to a subsequent rule, wordNe; नायमनुकर्षणार्थश्चकार: Mbh. on
P. II.2.43 see alsosk. on P. VI.1.1:27.-4 [अनुकृष्यते स्वसम्बद्धन चक्रेण ] The axle-tree or bottom of a carriage. -5 Delayod performance of a duty.
अनुकर्षन् M. The bottom of a Garriage. 3 5T a. Drawn after, attracted. -2 Implied; included.
31TFT T 1 A. To follow duly. -Caus. To cause others to follow duly.
अनुकल्पः [अनुगतः मुख्य कल्पम् ]1 A secondary direction or precept, a substitute or alternative to be used in times of necessity when the primary one (प्रथमकल) is