Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 103

अनिच्छ
अनिमि (मे)प
, अनिच्छ,-च्छक,-च्छु,-च्छुक,-च्छत् .. Not desirous, I unwilling, a verse, reluctant; aeg 44 Hi igninst 1 my will.
3 for Unwillingness, indifference, reluctance.
अनित . [अन् -इत ] Not gone with, unattenderl, destitute of3: वनितयाऽनितया रजनीवधूः 11.9.38; पृथु निरन्तरमिष्टभुजान्नरं वनितयाऽनितया न विषेहिरे Si. 6.60. °भा 1 having no splendour. -2 N. of a river; मा वो रसानितभा कुभा कुमुमी वः सिन्धुनिरीरमत् । Bv.5.3.9.
T CT a. 1 Not eternal or everlasting, transient, non-eternal, perisha.ble (नश्वर) (opp. नित्य); गन्धवती पृथ्वी सा द्विविधा नित्याऽनित्या च T.s.9 (अनित्या = कार्यरूपा): Soe नित्य; यदि नित्यमनित्येन निर्मलं मलवाहिना । यशः कायेन लभ्येत तन्न लब्धं भवेन्नु किम् ।। II. 1. 45%; रजस्वलमनित्यं च भूतावासमिम त्यजेत् M..77: धर्मोऽनित्यः मुखदुःखेऽप्यनिये जीवोऽनित्यो हेतुरस्याप्यनित्यः Mb. -2 Occasional, temporary, casual; not peremptory or obligatory as a rule &c., special. -3 Unusual, extraordinary; वर्ण चानित्ये P.V.4.81 (लोहितक: कोपेन, अन्यथा तु श्वेतवर्ण इति भावः): आनाग्योऽनित्ये III. 1. 127 (स हि गार्हपत्यादानीयतेऽनित्यश्च सततमप्रज्वलनात Sk.) See VI. 1. 147. -4 Unsterdy, fickle, not pormanent; अनित्यं यौवनं रूपम् II.4.683; हृदया हि ता: Ram. -5 Uncertainm doubtful: अनित्यो विजयो यस्माद् दृश्यते युध्यमानयोः Ms.7.10): विजयस्य ह्यनित्यत्वात् Pt. 3.22.-6 (in grammar) A rule or operation which is not invariable or compulsory; optional. -त्यम् ॥dr. Occasionally, not permanently, incidentally, casually: अनित्यं हि स्थिती यस्मात् M. 3. 102. -Comp. -कर्मन् ,-क्रिया: Occasional act, such as a sacritice for a special purpose a voluntary and occasional act. -दत्तः , -दत्तकः,-दत्रिमः a son given by his parents to another temporarily (for temporary or preliminary adoption). -प्रत्यवेक्षा (with Buddhists) the consciousness that everything is perishable and is pussingWAN. -भावः trunitorines, transient state, lunited nature or exis tence ; 80 अनित्यता त्वम् fruilty, instahility.-समः: sophism or fallacious reasoning which generalizes what is excep tional ( अनित्यन्वम् ). -समासः compound which it is not obligatory to form in every case the sense of which may be equally expressed by resolving it into its constituent members. ).
अनिन्द्रियम् 1 Reremon (that which is not the win). -2 Not an organ of NCHIN, the mowl.
अनिपद्यमान . Not. falling down (to sleep), mtiring: अपश्यं गोपामनिपद्यमानमा च परा च पथिभिथरन्तम् R. I. 161.31 and 10. 177.8.
अनिपातः Not a fall, continuance of life.
अनिबद्ध . 1 Not bound अनायतो अनिबद्धः कथायं न्यत्गुत्तानो अवपद्यते न Rv.1.18.5. -2 incoherent : "प्रलापिन prattling ( talking incoherently).
अनिबाध a. Unobstructed; उरौ महाँ अनिबाधे नवर्धापो अग्निम् Rv. 8. 1. 11.-ध: Liberty.
अनिभूत..1 Not private or reserved, public, open, not hidden. -2 Immodest, bold. कामिनामनितान्यपि रम्भास्तम्भकोमलतलेषु नखानि Si. 10.66. -3 Umsterly, not. firm, treamulous; °करेप्वाक्षिपत्सु प्रियेषु Me. 70 °वेलावीचिबाहः Ki. 3.60, 13.66; असौ सन्ध्याशक्खध्वनिरनिभूतः खे विचरति Mal. 2.12 not hidden, loud; see निभृत also.
अनिभृष्ट ३. [नि-भ्रंश-क्त, निपातः न-त.] Unobstructed, unimpaired, una bated : अनिभृष्टतविषिर्हन्त्योजसा B.2.25.4, अनिभृष्टस्तन्वं वावृधस्व 10.116.6.
अनिभ्य . Not wealthy (इभ्य).
अनिमकः [अन् -जीवने शब्दे च, भावे बाहु इमन् इत्यनिमः जीवनं, नेन कायति प्रकाशते, के-क. Tv.]1A frog (तस्य मरणेपि पुनरुज्जीवनात् ).-2 A cuckoo. -3 A be (उभयोरपि तयोः मधुरशब्देन प्रकाशमानत्वात्).-4 The filament of a lotus, पद्मकेशर. -5N. of the tree मधMel. (Mar. मोहा).
अनिमान .. Unbounded, immense ( अपरिच्छिन्न ); °नो धूमकेतुः Rv. 1 27.11.
faft, Causeless, groundles: casual, incidental; आलक्ष्यदन्तमुकुलाननिमित्तहासैः 5.7.17 : ° मित्रम् disinterested, Dk.25 °उत्कण्ठा I. 3.9. -त्तम् Ab-ence of an adequate Onun or occasion, entselessnes, groundlessness. -2 A bad omen, ill-omen: चारुदत्तस्यैव दर्शनमनिमित्तं प्रमार्जयिष्यनि Mk.6; ममानिमित्तानि हि खेदयन्ति 9. 10: शमनार्थम् अनिमित्तस्य Ve.2.3. -3 Not a valid means of knowledge अनिमित्तं विद्यमानोपलम्भनात् M. 1. 1.1. -ndr., -"तः Groundlessly, causelessly, without any adequate crue: अनिमित्तमिन्दुवदने किमत्रभवतः पराङ्मुखीभवसि M. 1. 18; अनातुरः स्वानि रवानि न स्पृशेदनिमित्ततः M.+14. -Comp. -निराक्रिया averting ill omens. -लिङ्गनाशः a kind of ophthalinic diness ending in total darkness.
अनिमिषम,-षा,-मेषम् ind. Ved. Without winking, vigilantly: incessantly. नेमा आपो अनिमिषं चरन्तीः Rv. 1. 24.6; अनिमेष रक्षमाणस्तव ने Bv.1.31. 12 and l64.21.
अनिमि (मे)प .. [न. ब.] 1 Not winking, steadfastly or intently fixed; "लोचनं सुचिरमालोक्य K. 102 : °पक्ष्मणा 181; शनैस्तमक्षणामनिमेषवृत्तिभिः R.3.48 °दर्शनरमणीयैः K, 50 (Pun) fish and twinkleless glances. -2 Vigilant.
sifa «. That which cannot be seen; geri यद्रूपमनिदं यथा Bhag. 10. 2. 42.
अनिद्र . Sleepless, awake: (lig.) vigilant, watchful, -द्रा sleeplessness, vigilance.
free . Unchecked, unsubdued. safara «. Ver. Having no master or lord ( 37).
अनिन्द्र ..[न. ब.] Dispensing with or disregarding Indra or his worship: (इन्द्रोपासनाशन्य); मामनिन्द्राः कृणवननुक्थाः Rv.5.2.3.