________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1216
A DBSORIPTIVÉ CATALOGUE OF
अत्राक्षराणां सङ्ख्या तु यावन्तोऽचस्स्थिताः परे । तावतैव विजानीयान्नान्यहल् गृह्यते क च ॥
अक्षरनिर्णये अन्यच्चअकाराद्या अचः प्रोक्ताः ककाराद्या हलस्स्मृताः । सर्वेऽपि वर्णाः पञ्चाशदज्विशिष्टहलोऽक्षराः ।।
अचश्चाप्यक्षरा उक्ता नानातन्त्रविशारदैः । भगवता भाष्यकारेण वाक्छब्द एकाक्षर इत्युक्तत्वात् अज्विशिष्टहलेवाक्षरः। निघण्टुकारैरर्कशुकापकादिशब्दाः ककारान्ता व्यक्षरा इति । इतरैः पञ्चाक्षरोऽयं मन्त्रः, अष्टाक्षरोऽयं मनुरिति प्रतिपादितत्वाच्च । अत्र ग्रन्थे अहितपदा(क्ष)रेऽन्त्यहल् अक्षरत्वेन च न गृह्यते ।
पुलिङ्गशब्दे पुंसीति स्त्रीलिङ्गे तु स्त्रियामिति । नपुंसके क्लीब इति त्रिलिङ्गे त्रिषितीर्यते ॥ स्त्रीपुंलिले द्वयोश्चैव क्लीबपुंलिङ्गकेऽस्त्रियाम् । स्त्रीक्लीबलिङ्गे चापुंसीत्येवं सङ्केतितो मया ।। शब्दान्तानि च लिङ्गान्यप्यर्था वै पूर्वसूरिभिः । उक्ता एव हि वक्ष्यन्ते सन्तस्तुष्यन्तु मानसे । अस्मिन्प्रन्थे विशेषोऽयं यश्शब्दः कामितो भवेत् । . शब्दप्रथनचातुर्यात्सुलभेन स लभ्यते ॥
____ एकाच्काण्ड :___ अः अदन्तः पुसि-अमरः-विष्णौ; नानार्थरत्नमाला-चतुर्मुखे, शङ्करे, बृहस्पती, कमठे; क्लीबे-अङ्गणे, रणे, गौरवे, अन्तःपुरे, हेतौ, भूषणे, पादे ; स्त्रियाम्-पार्वत्याम् ।।
For Private and Personal Use Only
