________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
1045
An incomplete work discussing questions connected with Sanskrit grammar as propounded by Panini; it deals with the Karakas and with the Samasa portion up to Tatpurusa.
Beginning:
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
वन्देऽहं गिरिजानन्दनन्दनं नन्दजस्तुतम् । सदानन्दकरं शैवं भक्तानां गणनायकम् ॥
तदेवं ङयाप्प्रातिपदिकादित्यधिकृत्य विहिताः स्वादिप्रत्ययास्स - प्रपञ्चन्निरूपिताः । तत्र प्रथमादिसप्तविभक्तीनामर्थविशेषे व्यवस्थां दर्शयितुमुपक्रमते — प्रातिपदिकार्थलिङ्गपरिमाणवचनमात्रे प्रथमा । ननु प्रवृत्तिनिमित्तं व्यक्तिश्चेति द्विकं प्रातिपदिकार्थः प्रवृत्तिनिमित्तं व्यक्तिः लिङ्गश्चेति त्रिकं प्रातिपदिकार्थः, प्रवृत्तिनिमित्तं व्यक्तिः लिङ्ग संख्या चेति चतुष्कं प्रातिपदिकार्थः प्रवृत्तिनिमित्तं व्यक्तिः लिङ्गं संख्या कारकचेति पञ्चकं प्रातिपदिकार्थ; इत्येते पक्षाः सरूपाणामिति सूत्रे स्त्रियामिति सूत्रे च भाष्ये स्थिताः मञ्जूषायां प्रपश्विताश्च ।
End :
अशाला च-- अशालार्थकेत्यर्थः । सभाशब्दश्शालायां सङ्घाते च वर्तते । तत्र राजामनुष्यपूर्वकस्य शालावाचिनः सभाशब्दस्य क्लीबत्वमुक्तं पूर्वसूत्रे । संप्रति संघातवाचिनस्सभाशब्दस्य क्लीबत्वं स्यादित्यत आह--- सङ्घातार्था या सभा एतदन्तस्तत्पुरुष इति । विभाषा सेनासुराच्छायाशालानिशानाम् तत्पुरुष इत्यनुवृत्तं सेनादिभिर्विशेष्यते - तदन्तविधिः तदाह -- -- एतदन्तस्तत्पुरुष इति । प्रत्येकाभिप्रायमेकवचनम् । श्वनिशमिति । शुनो निशेति विग्रहः । कृष्णचतुर्दशीत्याहुः । शुनचतुर्दश्यामुपवसतः पश्याम इति तिर्यगधिकरणे शावर भाष्ये स्थितम् । दृढसेन इति । दृढा सेना यस्येति बहुव्रीहिः । तत्पुरुषत्वाभवान्न क्लाब - त्वविकल्पः । असेनेति । तत्पुरुषत्वेऽपि नञ्समासत्वात् न क्लीवत्व - विकल्पः । परमसेनेति । कर्मधारयत्वान्न क्लीयत्वम् । तत्पुरुषोऽनञ्
For Private and Personal Use Only
