________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 294 A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF अहिंसा सत्यमक्रोधः शौचमिन्द्रियानिग्रहः / एष साधारणो धर्मश्चातुर्वण्र्ये प्रकीर्तितः / / इतिः।। सत्यमिति चात्र ब्याहत्युपलक्षितो ब्रह्मयज्ञः परिगृह्यते / सत्यवचनस्पेन्द्रियनिग्रहादेव लब्धत्वात् पश्यत्येतत् पश्चयज्ञान न हाफ्येदिति / अथवा इज्येति संस्कारोपलक्षणम् / आचार इत्यात्मगुणानाम् / दमादयस्तूदाहरणाथोः / समानमन्यत् / अपवर्गनिरूपणार्थश्चायं श्लोकः / तदेतदृचाच्युसम्-'तमेवं विदित्वातिमृत्युमेतीति / स्मृतिश्चात्मज्ञानं प्रकृत्याह'सद्धयश्यं सर्वविद्यानां प्राप्यते ह्यमृतं ततः' इति / सर्घ चैतत् श्रुतिस्मृत्यवसेमिति तयोः सूक्तं धर्ममूलत्वम् / ननु च श्रुतिस्मृत्योरवबोधकत्वेऽ पि पुरुषसामर्थ्यापेक्षया प्रतिभानतोऽर्थनियमः / तथा खल्वेकस्मादेव वाक्यादन्यथा चान्यथा च प्रतिपन्ना दृश्यन्ते / कथं चैवं सति धर्मनिर्णयः / तदुक्तं धर्मस्य 'मूलं निहितं गुहायामिति / (व्याख्या) किश्च श्रौतकनितिकृतानां शूद्रादीनां तत्राधिकारकल्पनेऽध्ययनादिप्रसङ्गेन कृत्स्नातकर्माधिकारोऽपि प्रसज्येत / श्रूयते च तस्माद्यो यज्ञनावक्लस' इति / अतः स्वमतिपरिकल्पिलभेवेदं 'प्रयोजनमित्याशङ्कय ब्रह्मयज्ञादिषु शूद्रस्याधिकारे प्रमाणमाह तथा चेति / कथमेषां श्रीतकर्माधिकारोपपत्तिः / उच्यते। चोदनाम्लुसाराद्धि सर्वत्राधिकारः कल्प्यते / दमादयश्चाविशेषतः श्रुतत्वात सर्वाधिकारा एव / नच श्रुतिविहितत्वमात्रादेव सेषामविकारः निषाद......रप्यध्ययनानधिकृतस्य श्रौतफर्मानंधिकारप्रसमान् / स्मृतेर्वेदमूलत्वात् स्माताधिकारश्च न सर्वसाधारणः स्यात् / तस्माद् वचनानुसारेण सर्वेषां सर्वत्राधिकारिकल्पनभनवद्यमेवेदम् / Colophon: For Private and Personal Use Only