Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01

SR No.: 020162
Original Sutra Author: N/A
Author: A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1996
Total Pages: 430
Language: Prakrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 22 MB

Page 234

अवस
165
|
अज्झवस (ajjhava-sa-adhyava- so-) to think, to determine, JM एवं बीओ चिनेर जहाऽहं एअं मारेमि ते परोप्परं वहपरिया अज्झवस्संति Darave. comm. 356.5; ( सुचरियतवो संभूओ) जुबईबालग्ग - फासेण वि परिसमज्झवसर Era 3.37; J5 नियदेहं अप्पाणं अज्झवसदि मूढदिट्ठीओ MokP8. 8.
अज्झवण (ajjhavasana adhyavasāna) n. mental state, thought activity, JM तो कुमरेण भणियं, पुनिपुंगव ! रहसुहमज्झवसणं पि। किं इयफलयं जायर Sup8s0s. 59.46. ef. अज्झवसाण.
अज्झवसंत ( adhyavasanta adhyava- syat ) adj. (pr. part.) [1. अज्झवसंती ] thinking about, brooding over, JM. रइसुद्द मज्झवसंतोत्तो सो Supasa. 59.47; रइसुहृमज्झबसंतीए तीए SupăsCa. 59.45.
...
11
अज्झमाण (ajjhavasana adhyavasāna ) n I thought activity, decision, determination, AMg. छट्ठेण उ भन्तेणं अशवसाणेण सोहणेण जिणो । साहि विसुज्झते आरदर उत्तमं सीयं āyar. 2 15 28[10]; गाणा अज्झवसाणसंजुत्ता ( पुरिसा) Sūy. 2. 1. 48 (666) ; जीवे णं पसत्थज्झवसाणजुत्ते भविए सम्म दिट्ठी Samav. 29.9; असुहज्झवसाणसंचियाणं क्रम्माणं Samav Pra. 99; पोग्गला नेव जाणंति अज्झवसाणा य सम्मत्ते Samar Pra. 174 से णं जीवे ... तच्चित्ते तत्तिव्वज्झवसाणे देवलोपसु उववज्जति Viy. 1.7.20 (1.356); अण्णया कयाइ सुभेणं अज्झवसाणेणं... विब्भंगे नामं अन्नाणे समुपज्जइ Viy. 9.31.14 (9.33 ); 11.12.60 (11.171 ); 24.12.46 (24.2100); अज्झवसाणेणं सोहणेणं सुमेणं परिणामेणं ... जाई तरणं समुप्प - जित्था Naya. 1. 1. 170; 1.1.190; पसत्थेणं अज्झवसाणेणं Naya. 1. 8 181; 1. 14.88; आणंदस्स··· सुभेणं अज्झवसाणेणं ... ओहिनाणे समुत्पन्ने Uvas. 74; 253; गयसूमालस्स पसत्थज्झवसाणेणं ... केवलवरनाणदंसणे समुप्पन्ने Antag. 57; तर णं से उज्झियए दारए कामज्झयाए गणियाए गिहाओ निच्छुमेमाणे कामज्झयाए गणियाए मुच्छिए - तदज्झबसाणे विहरs Viva. 52; (अम्मडे ) पसत्येहिं अज्झवसाणेहिं ... तदावरणिजाणं कम्माणं खओवसमेणं Uvav. 92; 118 नेरइयाणं भंते । केवतिया अज्झवसाणा पण्णत्ता ? गोयमा ! असंखेज्जा अज्झवसाणा पण्णत्ता Pannav. 34. 10 ( 2017 ) ; 34.1 (2032); पसत्येहि अज्झवसाणेहिं ... अपुष्वकरणं पविट्ठस्स Jambuddi. 3223; पसत्थेषु अझवाणट्ठाणे वट्टमाणस विसुज्झमाणचरितस्त सब्वओ समता ओही बढइ Nandi. 24; समणे वा समणी वा तत्तिव्वज्झ वसाणे ... उभओकालं आवस्सयं करेति AnuOg. 24; अइरोद्दऽज्झवसाणमिच्चा य इति रायाणो Tittho. 907; तस्स अज्झवसाणम्मि सोडणे ··· जाईसरणं समुत्पन्नं Utt. 19.7; JM एवं रागज्झवसाणे भिजति आउं ति ĀVTI. (H.) 272b. 2; छणं भतेणं अज्झवसाणेण सोहणेण जिणो... आरुहई उत्तमं सीअं AvBha 96 p. 184-6.13; जग्गंतो वि न जाणइ छउमत्थो हिययगोयरं सब्वं । जंतज्झवसाणाई जमसंखेज्जाई दिवसेण ViāvBha 199; जं थिरमज्झबसाणं तं झाणं JhauSa 2; इट्ठाणं विसयाईण वेयणाए य रागरत्तस्स । अवियोगऽज्झवसाणं तह संजोगाभिलासो य JhanSa 8; भो उवरमसु एयाओ असुभझवसाणाओ Erz 3.38; अज्झवसाणायरिए पमायचरिए हिंसदाणे य। पावसे य तहा अणटुडंडे य चउभेए JambaCa. (G) 6.79; J6. जीवं अज्झवसाणं कम्नं च तद्दा परूविंति SamSa. 39; अवरे अज्झवसाणे सुतिब्वमंदाणुभावगं जीवं Samsa 40; एदे सधे असवसाणादओ भावा Samsa 4648; 100 217 271402; कीरदि अज्झवसाणं अहं ममेदं ति मोहादो PavSa. 2.91; मिच्छादंसणअविरदिकसायजोगा हवंति बंधस्स | माऊसज्झवसाणं हेदवी ते दु णायव्वा M016 1225 ( 12 ); ठिदिगुणहाणिपमाणं अज्झवसाणम्मि होदि गुणहाणी GomSa. (K.) 951; 2 one of the twentyfour topics, AMg. Viy. 24.1.1(24.2); intense astivity of the mind, AMg. सत्तविषे आउभेदे पण्णत्ते, तं जहा - अज्झवसाण-निमित्ते आहारे वेयणा पराधाए । फासे आणापाणू
...
....
८
YAN
अज्झवसायड्डाण
सत्तविधं भिजए आउं Thana. 561 (MV.); JM.AVTI. (H.) 272.7 Viāv Bha. 2041.
अवसाद (ajhavasina-janida adhyavasānajanita) adj. (caus. ppp.) caused by mental activity, JS. कम्माणं जो दु रसो अज्झवसाणजाणिद सुह असुहो वा Mala 1246(12)
साजोग (ajjhavasina-joga adhyavasīna-yoga) m. mental activity, AMg. गोयमा ! अज्झवसाणजोगनिव्वत्तिएण करणोवाएणं ... ते जीवा परभवियाउयं पकरेंति Viy. 95.8.4 (25.622)
अज्झवसाणट्टण ( ajjhavasāna tthāna < adhyavasānasthāna ) n. type of thonght activity, JS. ठिदिबंध ज्झवसाणट्ठाणा तत्तो असंखगुणा GomSa (K.) 250; जहणउड्डिम्म तम्हि छट्टाणा । ठिदिबंधझवाट्टणाणं होति सत्तन्हं GomSa. (K.) 952.
अज्झवसाणणिमित्तं (ajjhavasāna- nimittam < adhyavasāna- nimittam) ade. because of the mental state, AMg. ( जीवो) अज्झवसाणणिमित्तं अहवा कम्माणुभावेणं । नेरयाणुप्पाओ ( होइ ) Jivabhi. 3. 120[6]; J8 अज्झवसाणणिमित्तं जीवा बज्झंति कम्मणा जदि हि Sams8. 267.
असाणनिययि (ajjhavasana nivvattiyaadhyava sāna-nirvartita) adj. (caus. ppp. ) brought about by thoughtnetivity, AMg. गोयमा से जहाणामर पवए पवमाणे अज्झवसाण निव्वत्तिणं करणोवाएणं सेयकाले ( एध्यत्काले ) तं ठाणं विप्पजहित्ता पुरिमं ठाणं उबसंपज्जित्ताणं विहरति ( comm. पुरोवर्ति ) Viy. 25.8.2 ( 25.620)
अझवाणविसिद्ध (ajjhavasāna-visittha <adhyavāsanaviśista ) adj. marked by the thonght, JS, अज्झवसाणवि सिट्टो चिट्ठदि मलिणो रजम रेहिं Paüeatthi. 34.
asaramfagfa (ajjhavasaṇa-visuddhi < adhyavasāna-viśuddhi) / purification of the thought activity, AMg. अज्झवसाणविसुद्धि खणमवि खवओ न मुंचिज्जा ArshPad. (V.) 15; 16; अज्झवसाणविसुद्धिं संलिहमाणो न मुंचिज्जा Aral Pad.(V.) 158; 256; अज्ावसाणविद्धि खणं पि सो मा पमाइत्था Mara Vi. 185.
waff (ajjhavasina-visodhi <adhyavasinaviśodhi (? viśuddhi)) f. purißeation of mental activities, JS. लेस्सासोधी अज्झवसाणविसोधीए होइ जीवस्स Bhaāma. 1911.
यावरण (ajjhavasinivaranijja < adhyavasānāvaraniya ) adj. (pot. part. ) Karman which obseures the mental activity, AMg गोयमा जस्स णं अज्झवसाणावर णिज्जाणं कम्माणं खओवसमे कडे भवइ से णं असोच्चा केवलिस्स वा जाव केवलेणं संवरेणं संवरेज्जा Viy. 9.31.7(930); 9.31.13 (9.32)
अझवसाय (ajjhavasāya adhyavasāya) m. the state of the mind, mental attitude, the type of resolution of the mind, thought activity, the spiritual state of the soul, JM. ठिइबंधज्झवसाया, अणुभागा जोगच्छेयपलिभागा। दुण्ह य समाण समया पत्तेयनिगोयए खिवसु SadST. (D) 82; अपजपइ ठिइमसंखलोगसमा । अज्झवसाया अहिआ सत्तसु आउनु असंखगुणा Sayaya (D) 55; ठितिबंधउदीरणतिविहसंक मे होंति संखगुणकमसो अज्झवसाया एवं उबसामणमाइएस कमा PafiSa p. 2099 2; तत्थ जे अहमाहमा ... दवगयपरलोयज्झवसाया सया सुहज्झवसायरहिया CaupCa. 2. 23; सुंदरो एस एरिसो देवस्स अज्झवसाओ Kuv MaKa. 13.21; अज्झवसाय-गुणेगं एसो इंदो अहं भिचो KuvMa.Ka 42.20; बहुकम्मणिमित्तो पुण अज्झवसाओ उ दइवो त्ति Uv Pay 351; J. सपरज्झवसाएणं देहेसु य अविदिदत्थमप्पमाणं MokPa 10; Apo. अह विग्धई अणिवारियहं फलहिं किं अज्झवसाय S&Dha Do. 122.
अवदसामहाग (ajhavasaya thiina < adhyavasāya