Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01

SR No.: 020162
Original Sutra Author: N/A
Author: A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1996
Total Pages: 430
Language: Prakrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 22 MB

Page 170

अंगमा
सजिधम्मे। जुत्तं मणुयन्तं ... सनए खिविडं SupāsCa. 10.92 (p. 218 ) अंगचंगिमा (arga-cangimā <anga-?) f. beauty of the body, JM. तं कत्थ बलं तं कत्थ जोब्वणं, अंगचंगिमा कत्थ । सब्वमणिचं VivMañ 100.
joi
अंगचा (anga-cāa<anga tyāga) m. giving up the body, Apa. अम्भसह पयन्ति अंगचाउ मिच्छर अणुमणु मण्णेवि पाउ JasCa. 4. 9.9. अंगचूलिया (anga-coaliyaanga-colika) / appendix to the Anga work, hence the name of the works of this nature like the 2nd श्रुतस्कंध of आचाराङ्ग, Nandī 84; AMg संखेदियदसाणं दस अज्झयणा पण्णत्ता, तं जहा - अंगचूलिया, वग्गचूलिया, विवाहचूलिया Thāna. 10.120 (755) ; Vava. 10.30.
अंगष्ठयि (anga-ochahiyaarigacchinna ?) at inferior reading for अंगवहियं at Sy. 2.2.58 (MV. p. 178)
अंगडित्तय (anga-chittaya anga ? ) . [ chatraka ?] uma brella ? JM तस्स य तुट्ठाए मए मुंजाविय अंगछित्तयं दिनं NāPañiKa 8.64.
अंगजाय (anga-jaya <arga-jāta ) adj. born of the body, JM. एयं मोनूण सागरस्स मद्दाए अंगजायस्स । मम पुत्तस्स ण नूणं अण्णा भज्जा समुचिभ त्ति UvPay 648 (comm. p. 300. v. 88 ) ; m. son, Apa. तो होहि महारा अंगजाय GayaSari. 4.5.
अंगडया (argatthayarigasthat) / (also shortened as अंगट्ठाए ] the state of being included in the Anga works, AMg. सेणं अंगाए पढमे अंगे SamavPra. 89; 90-99 से णं. अंगडयाए बा.से अंगे SamavPra. 132; से णं अंगद्वार एकारसमे अंगे Nandi 97; 114. अंगवणा (arigathavani anga-sthāpani) / shape of the body, figure of the body, JM स चिय अंगठ्ठवणा स चिय दिट्ठी ण होइ महिलाणं CaupCa. 22.7 ( v. 22 )
<
sinfare (angatthi-jäla <angästhi-jäla) n. the bony skeleton, Apa. बहु णरकवलेहि अंगद्विज लेहि Dham Par. 4. 17.13.
अंगट्टिय (angatthi ya angāsthi - ka) n hones of the body, JM. अंगट्ठियाई भंजर गिरी वि णबरं विडियाणं KuvMĀKa, 72. 7; इत्थ अंगसद्देणं अंगट्ठियक डिपट्टाइ णेयं ' इइ गीयत्था ViMĀPra. 19.26. अंगदंड (anga-danda anga-danda) m body as a stick M. ( अगा) अवि खुज्जं अइडोलिअंगडंडा ŚrīKāv. 2.13.
<
***
अंगण (angana <anganaangana) n [ PailaNā. 781] 1 court, court-yard, AMg. घरे वा अंगणे वा Naya. 1.5.36; स्यपासणघरदुवार अंगण आगासगवक्ख अवकासा ते हु वज्जणीया Panha. 9.7; खेत्ते वा खळे वा घरे वा अंगणे वा Uvav. 28; रायंगणं वा रायंते उरं वा आरामं वा Jambuddi. 5.5; 2.69; अह भंते ... चामरं भिंगरं अंगणं निरंगणं ... सब्वं तं पुंसगवयू Pannav. 11.853; खेत्तओ - गामेव नयरे वा खते वा अंगणे वा Kapp. 118; JM सतुरधरस्स विसालं जणाटलं TarVaKa ( Bha) 323; पवरपरिमंडवेणं उच्छाश्यअंगणा भोयं SuruCa. 3.71; JS आलंचिओ विचिट्ठो पढेर रत्थाययंगणे मत्तो Sraā. (V) 71; M. लुंबीओ अंगणमाहवीण दारग्गलाओ जायाओ GaSaSa 4. 22; जाभाइ तं मुत्तं पुण्णज्झीणसरिआपुलिणसोहाई । रबखसघरंगणाई SetuBa. 12.94; विच्छिण्णं कीरउ राउलस्स रायंगणुस Lila. 732; तस्स वि मज्मुसे विचित्तमणिकुट्टिमंगणं भवणं Lila. 357; Apa तं एसइ पुच्छंतु घरंगणु Bhavika. 37.3; पंचमु गेहंगणु संत्तिउ Bhavika 76.6; रायंगण दरदो] Bhavika. 177.13; परिवरि कुमार असं चलिउ रणंगणि सहु णरहिँ PaNaca. (P.) 10.4.10; 12.2.6; अंगणि चंदोवड ताड (णि) जर SugDasKa. 1. 12.2; 2 (as a second member [of a cpd.) great expanse M. परिषाआना
अंगपडियारिया
इसोत्ता SetuBa. 6. 87; 7.10; जं जं समुप्पअंता मुअंति सेला नहंगणुद्दे सं GaudVa. 231; 125; सिहरंत रियणहं गणपच्छाइयदसदिसाहोयं Lila. 350; 341; 166; 8. (नायिका) अम्मो कि एसो सहसा गअगंगणादो ओदिण्णो पुण्णिमादरिणंको KapMan. 3.20 + 15; 2.47; JM परमजोगिसरीरं व नीरयं गयणंगणं Kalka. 263.34; Apa. ( दिव्यविमाणु) आयउ धगधगंतु गय गणि Bhavika 154.2; गयणंगणि दीसह सरयमेहु PĀNĀCa. (P.) 2.2.2; छणमयंक गयगंगणे SudCa. (N.) 1.5.10.
अंगणा (angana <anganā ) / woman, wife, [PaiLaN3. 12 ] AMg जंसी विज्ञण्णा विसयंगणाहिं दुहओ वि सोयं अणुसंचरंति Suy. 1.12.14; पुरिसे अंगाणुराए करेति त्ति अंगणाओ Tand 157; पतलदुमसालगया दच्छा निवगण त्ति दुचित्ता । उज्जाणपालएहिं गहिया PindNi. 214 JM मरिख गगणनेउरझर (नाम नयर) र वमुहलं SurSuCa. 3.18; M. इअ ताण तं विशंभर सुरंगणासुर अलं भसके अहरं ( जुज्झं ) SetuBa. 13.20; पार्वति भया सेलंगणाओ गयणंगणुद्देसं GaudVa. 125; आण चिय का विवरंगणाण सोहा समुहसिया Lila. 754; वअंगणे दिगंतगोदोहणबाबु ढंगणे KarisVa. 1.3; S. ( वैतानिक ) जअ जअ पुब्वदिसंगणाभुअंग KapMañ 1.14.2; (भैरवानन्द) अणेमि जयखसुरसिद्धगगंगणाओ KapMan. 1. 25...
अंगणाह (aniga-nāha anga nātha) m lord of the Anga country, Apa. तो अंगगाहेण रहवरसणाहेण SudCa.(N.)
9.12.1.
sinnum (anga-niväṇaya < anga-nirmāṇaka) ad. produced on the body, Apa भउमु वि खेत्तपमाणडं अंगडं अंगणिवाणउं Maha Pu. (P.) 60.5.13.
अंगद (angada ) n. an arm-band, AMg से णं तत्थ देवे भवति अंगद कुंडल मट्टगंडतलकण्णपीढधारी Thāna. 8.10; Pannav. 2.177; 2.178; Uvav. 47; RayPa. 285; Jivabhi 3.451.
अंगदेस (anga-desa <anga-deśa) m. the Anga country, JM. अगो सनेज्झकारी देवो भवंतं अंगदेसलच्छीए सामियं काउं इच्छामि PuhCa. 32.24; ता परिवज्जसु वज्जं रज्जं निरवज्जमंगदेसस PuhCa. 34.7; Apa. एत्थत्थि स्वण्ण अंगदेसु KarCa. 1.3.5.
अंगनिवेसभव (anga - nivesa - bhava < anga-niveśabhava) adj. produced by the shape of the body, JM. अंगसिभवं चिय छेया मग्गति चंगतं GĀRaKo. 264.
अंगंतर (angantara angāntara ) n other part (of the Purvaranga), 5. (सुधार) अदा पर गिरगा अंगंतरपलवेणं SinMan 1.2.2.
अंगसाग (ga-pakkhalanaanga-praksilana). washing of the body, JM. पडिकमणाणंतरं बसहीर सुद्धा कालग्गाहीहिं काले पवेइए अंगपक्खाणं काउं ViMaPra. 66.9; नीमो महुरजलास नं कथं अंगपक्खालणं Jinadaākhya. II. 62.8; Apa त अंगपक्खाणि सरवरम्मि गहिया जलकरिहिं करेण तम्मि MayaReSarh. 2.1.
अंगभंग (ariga-paccarigaanga-pratyanga) m. limbs and subordinate limbs, AMg अंगपश्चचंगसंठाणं चारुलवियपेहियं । .... चक्खुगेज्झं विवज्जए Utt. 16 v. 4; अंग चंगसठाणं ... इत्थीणं तं न निज्झाए कामरागविवड्डगं Dasave 8.57; नरए परमाहम्मियपहरणछिज्जंतअंगपश्चंगा (दिरं वुत्था ) MaViCa. (G) 10b. 12 (2)
staufeurfest (anga-padiyāriyā < anga-port-cārikā) (ISKE. प्रतिवारिया) [also अंगारिया, "चारिणा] [female] bodily attendant, AMg तए णं तीसे प्रभावती देवीए अंगपडियारियाओ पभावति देविं पसूयं जाणित्ता जेणेव बले राया तेणेव उनागच्छंति VI. 11.11.38 (11.14791 तागिरिवा .... सत्थक पोष