________________
B. Paniniya School
267
Age-Samvat 1836... Author -Gokulanatha. Subject -A philosophical disquisition on Grammar, dealing with
the various meanings (eriths, ) of words, Samāsas and sentences; grammatical functions of cases; &c. It abounds in many quotations from हरि, पतंजलि, शान्दिकाs, काव्यप्रकाश, कापिलाः, तार्किकाः &c. In the course of discussion of the 2nd case it is remarked-इति बौद्धाधिकारविवरणे प्रपंचितमस्माभिः॥
Begins - नान्यसाधारणो विश्वविषयो यो विभोर्गुणः ।
तस्यैषा शक्तिरखिलप्रपंचस्य प्रकाशते ॥१॥ विभोः संयोगेन मूर्तद्रव्यसामान्यमनादिनिधनेन चैतन्येन सकलमपि वस्तु व्याप्तवतो भगवतो भवस्य यो गुणो नित्यसविषयत्वादिना जीवादिगुणव्यावृत्तेन धर्मेण लोकोसरो विषयतया विश्वमभिव्याप्य वर्तते । तस्य द्वैताप्रतिहतस्य प्रयत्मस्य जन्यजातजननाकुलं सामथ्र्य ॥ अथ च यः शब्दत्वेनानुगतीकृतः सन्नेक इव व्यवहीयमाणो गगनेतरः समवायेनावतमानो जगत्ति विषये विवर्त्तमानो जगति विषये विवर्तमानव्यापारे अनवच्छिन्नपरि: माणस्यावकाशस्य वर्णलक्षणो गुणस्तस्य सर्वधर्मिबोधाय प्रभवत्यभिधा नाम वृत्तिरिति विश्वेश्वरस्य प्रकृतिरिवाकाशस्य शब्दोपि तत्त्वतो ज्ञातः संसारान् मोचयतीति प्रयोजनसंबंधध्वनिः ॥ ननु घटादिवर्णानां प्रपंचाप्रकाशनसामर्थ्य न प्रत्येकपरिसमाप्तम् ।
श्रवणमात्रेण कलशावगमप्रसंगात् । नापि समुदायव्यासक्तं etc.. ' Ends - क्रियांतरे सप्तमी तु साधुतामात्रार्थेत्येके । कालमात्र सप्तम्यर्थ दोह
नादिविशिष्टागोदोहनादिकरणताव्याप्यया विशिष्टाधिकरणतया चेति ॥...
.. Colohpone – इति श्रीमहामहोपाध्यायगोकुलनाथशर्मप्रणीते पदवाक्य
रत्नाकरेऽभेदान्वयप्रकरणं॥ Reference - India Office Catalogue, Part IV, No. 2035 ; also Au
frecht's Oxford Catalogue p. 246, No. 719. The कारिकाs alone, on which the present work is a commentary, are given in Ms. No, 670 (2), page 48 of R. Mitra's Catalogue of A. 8. B. Library, Pt. I.
