________________
B. Paniniya School
व्याकुर्वन् बुद्धिहीनों यदपि तदपि तत्पुत्रजो रामचन्द्राचार्योक्तेः पाठरक्षाकरणगुणतया सज्जनैनोपहास्यः ॥ ६ ॥ तथा च पण्डितंमन्यैः प्रक्षेपैर्मलिनीकृता । प्रक्रिया कौमुदी तस्याः प्रसादः क्रियते मया ॥ ७ ॥ स्पष्टत्वात्समुपेक्षितानि कतिचित् व्याख्यातकल्पत्वतो रामाचार्यवरैरमूनि विशदं व्याख्यामि सूत्राण्यहम् । ग्रन्थेस्मिन्स्वरसाधनं कतिपयानौणादिकांश्च ब्रुवे स्थानेतांश्चगणान्यथामति तथा न्यायान्पदैः सूचितान् ॥ ८ ॥ टीकेयं विपुलेति येन विदुषा संक्षिप्यते तस्य नो लाभः किंतु समीहिताः पुनरमी सर्वे विशेषा हताः । येनास्माभिरणे ( ? ) कसूरिरचितग्रन्थार्थमा लोड्य तत् सारं मूलगतं विशेषविदुषां प्रीत्यै प्रकाशीकृतम् ॥ ९ ॥ तत्र तावत् प्रक्रिया कौमुदीं चिकीर्षवः श्रीरामचन्द्राचार्याः etc. -- - द्वन्द्व । संकर्षणवासुदेवौ । साहचर्येणाभिव्यक्तावित्यर्थः । अत्रापि द्वन्द्वमित्येतदिष्यते । तदर्थयोगविभागः क्रियते । तेन द्वन्द्वयुद्धं द्वयोयुद्धमित्यर्थः । द्वन्द्वानि सहते वार्थे द्वन्द्व ॥ इति द्विरुक्तप्रक्रिया ॥ भाष्यं वृत्तिरिग्रन्थतद्वाक्यामर्थवेदिनः । कौतुकाक्रान्तमनसः प्रमोदयितु म ( त्कृ ) तिः ॥ श्रीरामचन्द्राचार्योक्तेः स्पष्टार्थत्वे विचित्रता । न मर्मज्ञैः प्रयोज्योर्थः स्फाटिकागारगो यथा ॥ पदे वाक्ये प्रमाणे च तत्त्वज्ञं ज ( ? ) नृसंमतम् । रामचन्द्राचार्यसूरेरन्यं नोपलभामहे ॥ येन व्याकरणार्णवैकतरणिः सा प्रक्रियाकौमुदी
-
तेने वेदमता च वैष्णवमहासिद्धान्तसद्दीपिका । कालज्ञानविधौ व्यधायि विबुधानन्दि प्रबन्धत्रयं
कृष्णाचार्यसुतः स नः सुखयतु श्रीरामचन्द्रो गुरुः ॥ इति ॥ Colophon – श्रीर(माचार्यसूनुर्हरिहरभजनैकाग्रधीः श्रीनृसिंहाचार्यों यं माणिकांबाप्यजनयदतुलं विठ्ठलाचार्यमार्यम् । तस्य श्रीपाणिनीयाद्यनुगुणसगुणे प्रक्रिया कौमुदीयव्याख्यानेस्मिन्प्रसादे सुविशद मग (म) त्सत्सुबन्तं समाप्तिम् ॥
Ends
This last verse occurs at the end of each section with corresponding changes. As appears from the verses above, the author ascribing to Ramachandra a work named