________________
168
Vodangas
remarks about the Pratodayantra :- “...by Gaņeśa son of Kesava of Nandigrāma, of a special variety of yantra called pratodayantra and made of ivory or simsa wood, to be used in battle, when mounted on horseback, as a sort of charm". It appears from the description that the instrument was meant for the use of soldiers on horseback so that they should be able to know information about the movements of the planets even when they are on horseback.
Begins (Text)-fol. 1b
॥ श्रीगणेशाय नमः अथ प्रतोदयंत्रं प्रतिजातं तत्स्वरूपमाह गणेशोदितं यंत्रमेतत्प्रतोदमनायासकालावषोधं प्रवधिम निजेच्छावशादिष्टदैर्घ्यः सुदंडो नतिस्थूलकः शिंशवृक्षादिजातः १
Begins (Comm.) - fol. 10
एतत्प्रसिद्धं प्रतोदयंत्रं गणेशदैव रस्मद्गुरुतनतमैः कल्पितमहं निरूपयामि
etc.
Ends (Text) - fol. 50
दंडो भूमिस्तत्र सूर्योदये स्याब्रावोभानंतरूपाख्यमध्ये
तस्याहरज्यारूपशंकोनृरूपग्ज्यातो वायांगुलान्युक्तरीत्या ८ Ends ( Comm.) – fol. 6a
तस्मात्कारणात्सूर्योदये शंकोरभावादृग्ज्यायाः परमत्वात्वमध्ये शंकोः परमत्वाग्ज्याया अभावाच्च हरज्यात्मकः शंकुः शंकुरूपा एग्ज्या पर्यवसिता ताभ्यामुक्तरी तिवैपरीत्येनोक्तरीत्यैव या च्छाया तान्यंगुलान्युनतघटीनां छायात्मकानि ।
इति श्रीमद्गणेशदैवज्ञविरचिते प्रतोदयंत्रे सपूणम् ॥ ॥ शुभंभवतु ॥ References - Mss. - A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 350b;
ii, 78a, 2100; See also Dikshit Bbār. Jyo. p.
352. B-Descriptive Catalogues :- Bik. Mss. Cat. No.
708.
