Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 836

વ્યાજખાઉ]
(ર) [સં.] બહાનું; મિત્ર (૩) છેતરવું તે; ઠગાઈ. [-કાઢવું= વ્યાજના હિસાબ કરવા - ગણતરી કરવી. કાપવું = વ્યાજ બાદ કરવું. -ખાવું,લેવું = વ્યાજની કમાણી કરવી. ભરવું = વ્યાજ આપવું. કાપ્યું વ્યાજ = વટાવવાળું વ્યાજ. ચક્રવ્રુદ્ધિ વ્યાજ = વ્યાજનું વ્યાજ. વારેવારિયું વ્યાજ = રેજ દહાડે વધતું વ્યાજનું વ્યાજ. વ્યાજનું વ્યાજ =(લા.) સંતાનનું સંતાન.] ખાઉ વિ॰ માટે વ્યાજે નાણાં ધીરનારું; વ્યાજ પર કમાઈ કરનારું, ૦ખાતું ન૦ વ્યાજની લેવડદેવડનું હિસાબી ખાતું. ૰ખાદ(-) સ્ત્રી॰ નાણાં નકામાં પડી રહેવાથી કે મુદત પહેલાં પરત થવાથી આવતી વ્યાજની ખેટ. ૦ખાર વિ॰ જુએ વ્યાજખાઉ. ૰ખારી સ્ત્રી અંતે વ્યાજ ખાવું તે; ‘યુઝરી’. નિંદા સ્ત્રી- બીર્જા બહાના હેઠળ નિંદા કરી તે; એક શબ્દાલંકાર (કા. શા.). મુદ્દલન॰ વ્યાજ અને મુદ્દલને ભેંગે! આંકડે; રાશ. ૦દંતર ન૦ વ્યાજ ને વટાવ વગેરેની ઊપજ. ૦વતું ન૦ વ્યાજ અને વટાવને ધંધેા. વહી સ્ત્રી॰ વ્યાટ કાઢવાના ચેપડે. વેરા પું॰ વ્યાજની કમાઈચી જ ગુજરાન ચલાવનાર. ૦સ્તુતિ શ્રી દેખીતી તુતિ મારફતે નિંદા કરવી અથવા દેખીતી નિંદા મારફત સ્તુતિ કરવીતે; એક શબ્દાલંકાર (ક. શા.). -જી(કું) વિ॰ વ્યાજે ધારેલું અથવા લીધેલું, “જીચિઠ્ઠી સ્ક્રી॰ વ્યાજ લેવાની શરતે ધીરેલી રકમનું લખત. –જોક્તિ સ્ત્રી- [ + ઉક્તિ] વ્યાજરનું તે જેમ, મર્મ છુપાવીને કહેવું તે; વક્રોક્તિ (એક શબ્દાલંકાર) વ્યાધ પું॰ [મું.] પારધી
વ્યાધિ પું; સ્રી॰ [સં.]રોગ; મર૮. ૦કારણ ન ચાધિનું કારણ. વ્યસ્ત,ત ૧૦, તા ૧૦*>[ä.]વ્યાધિમાં સપડાયેલું;રાગી જ્યાન પું॰ [F.] શરીરના પંચપ્રાણમાંતે એક વ્યાપ પું॰ [સં.] વ્યાપ્તિ; વિસ્તાર; પસાર
વ્યાપક વિ॰ [સં.] સર્વ ૐકાણે વ્યાપી રહેનારું (૨)વિશાળ છતા સ્ત્રી, બ્લ્યૂ ન॰. ૦પદ ન૦ ‘જનરલ ટર્મ’ (ગ.)
૭૯૧
વ્યાપન ૧૦ [મં.] વ્યાપવું તે; ‘ડિક્લ્યુઝન' (પ. વિ.)
|
વ્યાપી
વ્યાપવું સક્રિ; કે॰[મં. વાવ્]કોઈ ચીજની અંદર ફેલાવું (ર) પ્રસરવું; ફેલાવું [ધંધે (૩) વેપાર. –રી પું॰ વેપારી વ્યાપાર પું॰ [ä.] પ્રાણી કે પદાર્થની ક્રિયા (૨) પ્રવૃત્તિ; ઉદ્યોગ; વ્યાપી વિ॰ [સં.] વ્યાપક (પ્રાયઃ સમાસને અંતે), જેમ કે, સર્વ[હોવું તે વ્યાપુત વિ॰ [સં.] પ્રવૃત્ત; રોકાયેલું; મગ્ન. -તિ સ્ત્રી વ્યાધૃત વ્યાસ વિ॰ [સં.] વ્યાપેલું. માન વિ॰ વ્યાસ; વ્યાપક વ્યાપ્તિ સ્ક્રી॰ [i.] વ્યાપવું તે (૨) નિત્યસાહચર્ય (ન્યા.) (૩) સાધન અને સાધ્યને સાહચર્યનિયમ. ૦ગ્રહ પું૦, ૦ગ્રહણ ન૦ વ્યાપ્તિ ગ્રહણ કરવી — નિશ્ચિત કરવી તે. દોષ પું॰ ન્યાયની વ્યાપ્તિને અંગેના દોષ. વ્યાપાર પું૦ વ્યાસિગ્રહણના વ્યાપાર —ખ્ય વિ॰ [સં.] વ્યાપવા યોગ્ય
જ્યામેાહ પું॰ [H.] માહ; અજ્ઞાન; ભ્રાંતિ [શાળા વ્યાયામ પું॰ [ä.]કસરત. ૰મંદિરન॰, શાળા સ્ક્રી॰ કસરતન્યાયેગ પું॰ [ä.] એક પ્રકારનું એકાંકી નાટક ન્યાલ(−ળ) પું॰ [ä.] સાપ (ર) ચિત્તો; વાઘ વ્યાવર્તક વિ॰ [સં.] વ્યાવૃત્ત કરનારું; જુદું પાડનારું વ્યાવહારિક વિ॰ [સં] વહેવાર સંબંધી (૨) વહેવાર
[ત્રજેશ
જ્યાવૃત્ત વિ॰ [H.] પાછું ફરેલું કે ફેરવેલું(૨)અલગ કરેલું કે થયેલું (૩) નિજૅદ્ધ (૪) આચ્છાદિત; ઘેરાયેલું (૫) પું॰ સંગીતમાં એક અલંકાર. ત્તિ સ્રી વ્યાવૃત્ત થવું કે કરવું તે(૨) અભાવ વ્યાસ પું॰ [i.] (સં.) મહાભારત અને પુરાણેાના કર્તા – એક ઋષિ (૨) એક અટક (૩) નડાઈ, વિસ્તાર (૪) વર્તુળના મધ્યબિંદુમાંથી પસાર થઈ તેના પરિધને એ બાજુ અડતી લીટી; ‘ડાયે મેટર’ (ગ.). ૦૭ પું॰ (સં.). વ્યાસ ઋષિ (માનાર્થે) (૨) [લા.] (મહાભારતની કથા કરનાર, નંદન પું॰ (સં.) શુકદેવ, ૦પી શ્રી; ન॰ વક્તા કે કથાકારને ઊભા રહેવાનું કે બેસવાનું ઊંચું સ્થાન [-ગી વિ॰ વ્યાસંગવાળું વ્યાસંગ પું [સં.] મહાવરા; અભ્યાસ (૨) આસક્તિ; ભક્તિ. વ્યાસાર્ધ પું [H.] વ્યાસનું અર્ધ; ‘સેમી-ડાયેમિટર' (ગ.) વ્યાહત વિ॰ [સં.] પાછું ઠેલાયેલું; કુંઠિત થયેલું; નિષ્ફળ નીવડેલું જ્યાતિ શ્રી॰ [સં.] કથન; ઉક્તિ (૨) મૂ:, મુવઃ, વ્ઃ એ ત્રણ
પવિત્ર મનાતા શબ્દ
વ્યાળ હું જુએ વ્યાલ ન્યુચ્છિન્ન વિ॰ [સં.] અન; વિખૂટું; અલગ વ્યુત્ક્રમ પું [i.] ઊલટા ક્રમ (૨) ઉલ્લંઘન (૩) અવ્યવસ્થા. કોટિ જ્યા સ્ત્રી૦ સિકન્ટ ઑફ ઍન ઍન્ગલ’(ગ.). ૦કાણ પું‘ફૅ ટર્મેટ ઍન્ગલ' (1) ૰યા સ્ત્રી॰ કેાસિકન્ટ ઑફ ઍન ઍન્ગલ’ (1.)
વ્યુત્ક્રાંતને૦ [સં.] ઉલ્લંઘેલું; એળંગાયેલું. ~તિ સ્ત્રી બહાર નીકળવું – જતા રહેવું તે (૨) ઉલ્લંઘન (૩) મેાટી ક્રાંતિ; ઊથલપાથલ. “તિકારક વિ॰ વ્યુત્ક્રાંત કરે એવું [માંથી ઊઠવું તે વ્યુત્થાન ન॰ [સં.] જોરથી ઊઠવું તે(૨) અભ્યુન્નતિ (૩) સમાધિન્યુત્થિત વિ॰ [i.] વ્યુત્થાન પામેલું; જાગેલું; બહાર નીકળેલું વ્યુત્પત્તિ સ્ત્રી [સં.] શબ્દની મૂળ ઉત્પત્તિ (વ્યા.) (૨) વિદ્વત્તા; પ્રાવીણ્ય. કાર પું॰ શબ્દની મૂળ ઉત્પત્તિ બતાવનાર. શાસ્ર શદેશની વ્યુત્પત્તિનું શાસ્ત્ર; નિરુક્ત
વ્યુત્પન્ન વિ॰ [H.] વિદ્વાન; પ્રવીણ (ર) સાધિત(શબ્દ) (વ્યા.) વ્યુત્સર્ગ પું॰ [સં.]ત્યાગ(૨)(જન) તપના એક પ્રકાર; કાઉસગ્ય. –જૈન ન॰ વ્યુત્સર્ગ – યાગ કરવા તે
યુદાસ પું॰ [i.] રદ કરવું–ફેંકી દેવું તે (૨) નાશ બ્રુપહાસ પું॰ [i.] ઉપહાસ; ઠેકડી. ૦૬ વિ॰ ઉપહાસ કરનાર (૨)ન॰ ઠેકડી; મજાક
વ્યૂઢ પું [સં.] વ્યૂહમાં ગોઠવાયેલું
[રચના વ્યૂહ પું॰ [સં.] સૈન્યની ગોઠવણી; મેારચેા. ૦રચના સ્ક્રી॰ તેની વ્યામ ન॰ [સં.] આકાશ. ગંગા સ્ક્રી॰ આકાશગંગા, ચરવિ૦ આકાશમાં ફરનારું (૨) ન૦ પંખી. યાન ન૦ વિમાન. વાણી
સ્ત્રી આકાશવાણી, સરન૦ આકાશરૂપી સરાવર. સાગર પું આકાશરૂપી સમુદ્ર
વ્રજ ન॰ [i.] (સં.) વૃંદાવન (ગેાકુળ પાસે)(ર) ગેાવાળાનું ગામ (૩) પું॰ રામુહ, ૦ભાષા શ્રી॰ એક બેલી – વ્રજ દેશની ભાષા. ૦મંડળ ન વ્રજ તેમ જ તેની આસપાસના પ્રદેશ. વનિતા શ્રીવ્રજની સ્ત્રી; ગોપી. વાસી વિ॰ (૨)પું॰ વ્રજમાં રહેનાર. વિહારી વિ૦ (૨) પું॰ વ્રજમાં વિહાર કરનાર (શ્રીકૃષ્ણ). -જ ંગના સ્રી॰ [+ અંગના] ગેપી. –જેન્દ્ર, “જેશ, “જેંદ્ર પું॰