Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 762

રબંધ ]
૦બંધ, ભેર અ॰ રાથી; રોષપૂર્વક. –ફી(-બી) વિ॰ રોકવાળું રાખઢ વિ॰ [જીએ ધોલ્યું; ડોબું] જડ; મૂર્ખ; અરસિક રાખડી સ્ત્રી॰ [સર॰ મેં. દોવર] સ્ત્રીઓનું એક ઘરેણું રાખ, દાર, ગંધ, ભેર,−બી જુએ ‘રાફ’માં રેમ પું; ન॰ [É.] સ્વાંટું; સઁવું; શરીર ઉપરના વાળ, કૂપ,ગર્ત પું॰ રેમવાળું ચામડીનું છિદ્ર, રાજિ સ્ત્રી॰ રામાવલી. શત્રુ પું હજામ. હર્ષ પું॰ રોમાંચ (૨) વિ૦ રામાંચ કરે એવું રામ ન॰ [š.] (સં.) ઇટાલીનું જાણીતું શહેર. ન વિ॰ રામનું કે તેને લગતું કે તેનું રહેવાસી. ન કૅથલિક વિ॰ જુએ કૅથલિક મંથ પું॰[i.] વાગાળવું તે રામાવલિ(−લી, ~ળિ, −ળી) સ્ત્રી॰ [સં.] રુવાંટીની હાર રામાંચ પું॰ [i.](લાગણીથી) શરીર ઉપરનાં કુંવાં ઊભાં થવાં તે. ૦૩ વિ॰ રોમાંચ કરે એવું; રામહર્ષ. -ચિકા સ્ત્રી॰ રોમાંચ કરે એવી ઘટના કે નાટિકા. –ચિત વિ॰ રોમાંચ થયા હોય તેવું રેમિયા પું॰ [.] (સં.) શેકસપિયરના એક નાટકનું પાત્ર (૨) [લા.] ઇશ્કી માણસ
રાયણ (રા') સ્ત્રી॰ (સં.) રહિણી
[દરબારી
રાયણ ન॰ [સં. સ્તન, પ્રા. રોમળ] + રુદન રોયલ વિ॰ [.] એક ખાસ કદનેા (છાપવાના કાગળ)(૨)શાહી; રાયલી સ્ત્રી॰ [F.] નાનું લંગર (મછવાનું) રોયલ્ટી સ્ક્રી॰ [.]લેખક, કળાકાર વગેરેને તેમની કૃતિના વેચાણ ઉપર જે મહેનતાણું ઠરાવી આપવામાં આવે તે
રાયું વિ॰ [‘રાવું’ ઉપરથી] પીયું; રયું (સ્ત્રીઓની ગાળ) રાલ પું [. રો] (વહાણમાં બેસતાં આવતાં) ચક્કર; તમ્મર (૨) એક જાતનું રેશમી કાપડ
રેાલ પું॰ [.] આંકણી (૨) વીટો; પિંડો (જેમ કે, કૅમેરાની ફિલ્મને) (૩) હાજરીપત્રક; નામની યાદી. ૦૨ પું૦ ગબડે તેવા ગોળ ઘાટ (જેમ કે, છાપખાનાના; જમીન દાબવાને) રાલા(−ળા) પું॰ [સં.] એક છંદ
રેલું (ર) વિ॰ ખાધું; મૂર્ખ, મૂઢ
રવું અક્રિ॰ [ત્રા. રોય (સં. રૂ)] રડવું (૨) સક્રિ॰ -ને રડવું; -નું દુઃખ કરવું, ગાવું (૩)ન૦ રડવું તે; રાણું. [–વડાવવું સક્રિ (પ્રેરક), વાવું અક્રિ॰ (ભાવે).]
રેશન વિ॰ [Ī.] ચળકતું (૨) જાહેર. [−થવું= જાણ થવી. –વાળવું = નુકસાન કરવું; ધૂળધાણી કરવી.] નાઈ, -ની સ્ત્રી૦ (ઘણા દીવાઓના) સામટો પ્રકાશ (૨) રોનાઈ
રાષ પું॰ [સં.]ગુસ્સા. [−કરવા, ચડવા, રાખવા, રાષે ભરાવું =ગુસ્સે થવું.] ૦વવું સક્રિ॰ રોષ ચડાવવા; ગુસ્સે કરવું. –પાવું અક્રિ॰ રોષ ચડવા; ગુસ્સે થયું. –ષિત વિ॰ રાયવાળું. -પીલું વિ॰ રાષાય એવું; રાય રાખે એવું
રાહ પું॰ [સં.] કળી (૨) અંકુર
રાહ ન૦ [સં. રોહિ] એક ઘાસ, ડેા પું॰ એક ઘાસ (૨) [i. રોહિતવ ?] એક ઝાડ. ૦ણી સ્ત્રી॰ એક વનસ્પતિ રહિણી સ્ત્રી [સં.] (સં.) ચેાથું નક્ષત્ર (૨) વીજળી (૩) (સં.) બળરામની માતા(૪)(સં.) ચંદ્રની પટરાણી (૫) આયતા શ્રુતિને એક પ્રકાર [-તાદ્ય પું॰ [+અશ્વ] અગ્નિ રાહિત વિ॰ [સં.] રાતું (૨) પું॰ (સં.) હરિશ્ચંદ્ર રાજાના પુત્ર.
૭૧૭
[લઈને
રાહિલા પું॰ [સર॰હિં. હેલા; મેં.] પઠાણાની એક જાતિ કે તેનેા માણસ. –લખંડ પું॰(સં.)યુક્ત પ્રાન્તના એક પ્રદેશ જ્યાં રાહિલાની વસ્તી છે
રાળ પું॰ [ાળવું પરથી ? પ્રા. ર૭ (સં. જીજ્ ) આળેાટવું]અઘએક; મરકી (૨) ગજબ; દાટ; પાયમાલી (૩) [સર૦ મ. રોજા] મેટા જથા (૪) [ કે. રોજ઼] ગભરાટ; શેરબકોર (પ) ઝઘડો; કલહ, [-ચાલવા = મરકી ફેલાવી. –વળવા=ઘાણ નીકળી જવા; ખૂબ નુકસાન થયું; ખૂબ વપરાઈ જવું. -વાળવા = ભય ફેલાવવા (૨) અતિશય નુકસાન કરવું (૩) ઘાણ કાઢી નાખવેશ (૪) ખૂબ ખરચી નાખવું.]
રાળવવું સક્રિ॰ [‘રાળવું’ ઉપરથી] રળે એમ કરવું રાળવાવું અ૰ક્રિ॰ ચિડાવું; ખિજાવું (૨) ‘રાળવવું'નું કર્મણિ રાળવું સક્રિ॰ [ત્રા. સ્ટ્ (સં. હુ ) ઉપરથી] ચેાળવું; મસળવું (ર) રગદોળવું; મેલું કરવું (૩) [લા.] કચરી મારી નાખવું રાળા પું॰ [જીએ રાલા] એક છંદ
રાળાગર પું॰ [ાળા પરંથી] રળનાર; કમાનાર
રાળાવું અક્રિ॰, –વવું સક્રિ॰ ‘રાળવું’નું કર્મણ ને પ્રેરક રાળીકાળી (રૌ કો ?) વિ॰ સ્રી॰ સાંજની (વેળા) રાળું (રૉ ?)વિ॰ [જી રેળવું] અંધારાવાળું (૨) મેલું; રાળાયેલું (૩) નુ રાણું (૪) ન૦ જુઓ રાળે; કજિયો; તોફાન; ધિંગાણું રાળા(ર)પું॰[ à. રો] ભાંજગડ (૨) ધેાંઘાટ; મ(૩)[રળવું’
ઉપરથી] કમાઈ
રાંક(ખ)ણી (ર૦) સ્રી [સર॰ મેં.] રાખડી; રંધા રાંક(-ખ)વું સક્રિ॰ રંધો ફેરવવા; સાફ કરવું. [ાંકા(ખા)વું અક્રિ॰ (કર્મણિ), –વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક).]
|
શંખણું (૦) ન॰ [સર૦ મ. રોંળ] પથ્થર લાકડા વગેરે પર આંકા પાડવાનું એજાર; ટાંકણું
રાખવું (ર૦), સંખાવું અક્રિ॰,“વવું સ૰ક્રિન્તુ ‘રાંકવું’માં ઊંચું (રા॰) વિ॰ [જીએ રાચું] ગામડિયું; જંગલી; અસભ્ય. –ચા પું॰ રાભે; જડસેા માણસ
રાંઢું (ર૦) ન॰ [જીએ રાંઢા] ત્રીજો પહેાર; સમીસાંજને વખત ઢા (૨૦) પું॰ [સં. રોમંચ ઉપરથી ] ત્રીજા પહેારનું જમણ (૨) વાળુ (૩) જીએ રાંઢું
રેંદ્ર વિ॰ [i.] રુદ્ર સંબંધી (૨) ભયંકર; ઉગ્ર (3) પું૦ રાદ્રપણું; રુદ્રતા (૪) કાવ્યના નવ રસમાંના એક. –દ્રાવતાર પું [+ અવતાર] ર।દ્ર રૂપ (૨) ભારે ક્રોધી કે ઉગ્ર માણસ, –દ્રી સ્ત્રી દીપ્તા શ્રુતિના એક અવાંતર ભેદ
|
રાખ્ય વિ॰ [સં.] રૂપાનું (૨) રૂપા જેવું. [−મહત્સવ પું૦ ૨૫ વર્ષના ઉત્સવ; ‘સિલ્વર જ્યુબિલી’]
રૈરવ ન॰ [ä.] એક નરક
લ
લ પું [i.] ચાર અર્ધસ્વરામાંના ત્રીજે. કાર પું॰ લ અક્ષર કે તેના ઉચ્ચાર. ૦કારાંત વિ॰ છેડે લકારવાળું
લઈ ‘લેવું’નું કૃ॰ રૂપ, જેમ કે, લઈ આવવું; લઈ જવું ઇ૦ લઈને અ॰ [‘લેવું’નું અ॰ કૃ૦] -ને લીધે; કારણે. ઉદા॰ એને