Page Text
________________
રાલ(-ળ)]
રાયુંરૂતું ઘર ભાડે આપ્યું છે રાલ(-) સ્ક્રી॰ [i.] જીએ રાળ રાવ પું॰ [પ્રા. રાવ = રંજન કરવું] નુ રાગ (૨) [સર૦ રાય] મહારાષ્ટ્રમાં નામને લગાડાતા સન્માનસૂચક શબ્દ કે પદવી (૩) જીએ રાવજી; બારેટ (૪) સ્ત્રી॰ [સં. રાવ] ફરિયાદ (૫) સહાયતા માટેની આજીજી (૬) ચાડી. [-કરવી, ખાવી – ફરિયાદ કરવી.] બહાદુર, સાહેબ=અંગ્રેજી રાજ્યના એક ઇલકાબ રાવજી પું॰ [જુ રાય, રા; સર૦ પ્રા. રાવ = રંજન કરવું] બારોટ (માનાર્થ સંબોધન) [અનુયાયી રાવજી પું॰ [ગ. રાશ્ત્રિી] મુસલમાની ધર્મને એક ફાંટો; તેના રાવટી(−ઠી) શ્રી॰ ગાળ છઠ્યું; અગાશી (૨) [હિં.] નાના તંબૂ, [−ઊભી કરવી, નાખવી =નાને તંબુ તાણવા.] રાવણ પું॰ [i.] (સં.) દશ માથાવાળા લંકાને રાજા (૨)વિ॰ચીસે પાડતું. [–જેવું માઠું = ચડેલું –રિસાયેલું મેાં (૨) સૂછને મેટું થયેલું મેાં. –જેવું રૂપ થવું=તેાખરા ચડાવવા; માં ચડાવવું.] રુચિતા શ્રી॰ સતત મળતી ચિતા. ૦રાજ(-ય) ન૦ રાવણનું રાજ્ય(૨)[લા.] અધર્મ અને અન્યાયપૂર્ણ – રાક્ષસી રાજ્ય (રામરાજ્યથી ઊલટું)
રાવણહથ્થા પું॰ [રાવણ (પ્રા. રાવ=રેવું; કકળવું; અવાજ કરવા)+હસ્થા (હાથ)] ભરથરીનું તંતુવાદ્ય
રાવણ પું॰ [i.] (સં.) ઇંદ્રજિત [ચારાનેા હવાલદાર રાવણિયા પું॰ [‘રાવણું' ઉપરથી] ગામને ચેાકીદાર; ગામના રાવણું ન૦ [ા. ર૧૩ મું રાખ) = રાજગૃહ; દરબાર] ર૪પૂત ઠાકારની મિજલસ (૨) ગામની નાત કે પંચ ભેગું થયું તે (૩) સિપાઈ આને રહેવાનું ઠેકાણું. [−કરવું = કસંબાપાણી નિમિત્તે મિજલસ ભરવી (૨) પંચ ખેલાવવું. –ભરાવું = ઠાકાર – દરબારને ત્યાં મિજલસ ભેગી થવી (૨) તેવું ખટપટી કે તડાકિયા ટોળું ભેગું થયું.]
રાવત વિ॰ [ત્રા. રાઉત્ત(સં. રાનપુત્ર) = રજપૂત; ક્ષત્રિય] ખાહેાશ; ચાલાક (૨) શુરવીર (૩) પું॰ ઘે!ડાવાળા (૪) ઘેાડેસવાર ચોદ્ધો રાવતા શ્ર૦ [‘રાવ’ ઉપરથી] રાજાની રીત; રાવ – રાજાપણું રાવતી સ્ત્રી॰ [જીએ રાઈ] ઘરેણામાં વપરાતું રેણ. [–કાઢવી = ઘરેણાં બનાવતાં ધાતુકણા ચારવા (૨) યુક્તિ કે ચેરીછૂપીથી કાંઈ એળવી લેવું.]
રાવલ પું॰ [જીએ રાવ] રજપૂતાનાના કેટલાક રાજાને માટે વપરાતા માનસૂચક શબ્દ (૨) નાના રજપૂત જાગીરદાર (૩) બદરીનારાયણને પૂજારી (૪) એક માગણની જાતના માણસ રાવલું વિ॰ (૨) ન॰ જુએ રાયલું (૩)રાવળું; રાજદરબાર; રજવાડા રાવળ પું॰ [ત્રા. રાઉજી = રાજકીય; રાજ સંબંધી] (કા.) કુળની વંશાવળીના ચાપડા લખી રાખવાના ધંધા કરનાર(૨)બ્રાહ્મણેામાં એક અટક (૩) રાજા; રજપૂત રાજાના એક ઇલકાખ. [નાં પસ્તાનાં = ઠેકાણા કે સાન વિનાનું માણસ.] રાવળકાહી ન॰ એક પક્ષી [જાતને આદમી રાવળિયા પું॰ [ત્રા. રાકÉ. રાનજી ઉપરથી)] એ નામની રાવળું ન॰ [જીએ રાવણું] રાવણું (૨) રાજદરબાર; રજવાડા (૩) [સર॰ હૂં. રાવરĪ] જનાનખાનું (૪) વિ॰ જુએ રાયલું, રાવણું રાશ પું॰ [સં. રાĪિ] રાશિ; ઢગલા
७०८
Jain Education International
[રાસખરી
રાશ (શ,) સ્ક્રી॰ [ત્રા. રસ્તિ (સં. મિ)] દોરડું (૧૬ હાથનું) (૨) લગામ; અાડો (૩) [સં. રાĪિ] ભાગીદારી (૪) [સર૦ મ. રાસ] વ્યાજમુદ્દલ (૫) સરાસરી (૬) [સં. રાĪિ] રાશિથી મળતી જાતિ, ગુણ, સ્વભાવ વગેરે. [~પડવું =(કામ) રાગે પડવું – વ્યવસ્થિત થયું.–ભાગવી = વળ આપીને દેરડું બતાવવું. બનતી રાશ આવવી = મેળ થાય એવા સંજોગો હોવા; મેળ ખાવે.] વા અ॰ રાશ જેટલા અંતરે (સેાળ હાથ) રાશિ યું॰ [સં.] ઢગલા (૨) ગણિતના આંકડો (૩) સ્રી॰ નક્ષત્રનાં ખાર ઝૂમખાંમાંનું પ્રત્યેક (મેષ, વૃષભ, મિથુન, કર્ક, સિંહ, કન્યા, તુલા, વૃશ્ચિક, ધન, મકર, કુંભ અને મીન), ૦ચક્ર ન૦ રાશિમંડળ, નામ ન૦ રાશિ પ્રમાણે પડેલું નામ રાણી વિ॰ [*.; સર૦ હૈિં., મેં.] ખરાબ
રાષ્ટ્ર ન૦ [સં.]દેશ; રાજ્ય, ગીત ન॰ રાષ્ટ્રનું કે રાષ્ટ્રીય માન્યતા પામેલું ગીત. ૦જીવન ન૦ રાષ્ટ્રના લેાકાનું – રાષ્ટ્રીય જીવન. ૦દેવ પું॰ રાષ્ટ્રરૂપી દેવ(૨)વિ॰ રાષ્ટ્રદેવનું પૂજક. દ્રોહ પુ॰રાષ્ટ્રના દ્રોહ – તેના હિત વિષે બેવફાઈ. ધર્મ પું॰ પ્રજાનેા રાષ્ટ્ર પ્રત્યેના ધર્મ. ૦ધ્વજ પું૦ રાષ્ટ્રના વાવટો. ૦પતિ પું૦ રાષ્ટ્રના કે સમગ્ર રાષ્ટ્રની મહાસભાના પ્રમુખ. પિતા પું॰ રાષ્ટ્રની આઝાદી ને ઉન્નતિના પિતા – ઘડવૈયા (૨) (સં.) મહાત્મા ગાંધીને લગાડવામાં આવેલા સન્માનસૂચક શબ્દ. પૂ શ્રી રાષ્ટ્રવાદ; રાષ્ટ્રની એકાંતેક પૂજા. પ્રેમ પું॰, ભક્તિ સ્ત્રી॰ રાષ્ટ્ર કે દેશ માટે પ્રેમ કે શક્તિ. ભાવ પું૦, ૦ભાવના સ્ત્રી॰ રાષ્ટ્ર વિષેની લાગણી; તે માટેનું હેત કે પ્રેમ, ભાષા સ્ત્રી॰ આખા રાષ્ટ્રમાં ચાલે એવી સર્વસામાન્ય ભાષા, ૦માન્ય વિ॰ રાષ્ટ્રે માન્ય કરેલું. મુદ્રા રાષ્ટ્રે પેાતાના પ્રતીક તરીકે માન્ય કરેલી મુદ્રા કે ચિહ્ન. ૦વાદ પું॰ રાષ્ટ્ર એક સ્વતંત્ર ઘટક છે, માટે તેનું હિત સાધવું એવા વાદ; રાષ્ટ્રપૂજા, ‘નૅશનલિઝમ’. વાદી વિ॰. ૦સભા સ્ત્રી॰ રાષ્ટ્રના લેાકની પ્રતિનિધિરૂપ સભા, ‘પાર્લમેન્ટ’. સમૂહ પું॰ અમુક રાષ્ટ્રોના સમુહ કે ાથ. જેમ કે, બ્રિટિશ કૉમનવેલ્થ. ૦સંઘ પું રાષ્ટ્રોના સંઘ; ‘લીગ ઓફ નેશન્સ.’-ષ્ટિક,-ષ્ટિ(-ટી)ય વિ રાષ્ટ્રનું, –ને લગતું. [–શાળા સ્ત્રી॰ પરદેશી સરકારથી સ્વતંત્ર રીતે અને રાષ્ટ્રીયતાની દિoએ ચલાવાતી શાળા.-શિક્ષણ ન॰રાષ્ટ્રની ષ્ટિએ અપાતું કે પરદેશી સરકારથી સ્વતંત્રપણે યાજેલું શિક્ષણ.] -ષ્ટિ(-ષ્ટ્રી)યકરણ ન૦ રાષ્ટ્રની માલકીનું કરવું તે; ‘નેશનલાઈઝેશન'. -ષ્ટિ(-ટી)યતા શ્રી અમુક રાષ્ટ્રના હાવું તે; ‘નૅશનેલિટી’(૨)રાષ્ટ્રીયપણું, રાષ્ટ્રભાવ.-ટ્રોદ્ધાર પું[+ઉદ્ધાર] રાષ્ટ્રના ઉદ્ધાર.-ડ્રોપયોગી વિ॰ રાષ્ટ્રને ઉપયોગી, રાષ્ટ્રનું હિતકર રાસ પું॰ (૨) સ્રી૦ જી રાશ (૩) સ્ત્રી [મ.] ભૂશિર (૪) પું૦ [સં.] ગાતાં ગાતાં ગાળાકારે ફરતાં કરાતા નાચ કે તેમાં ગવાય એવું ગીત. (–રમવા). ફ્રીડા સ્ત્રી॰ જુએ રાસલીલા, ડી સ્ત્રી॰ દોરી (૨) ગળે પહેરવાની રૂપાની સાંકળી કે દોરો. ડો પું॰ એક જાતના ગરબા (બનેલા બનાવ વર્ણવતા). પૂર્ણિમા સ્ત્રી॰ (સં.) માગશર મહિનાની પૂનમ (જ્યારે શ્રીકૃષ્ણે રાસક્રીડા આરંભી હતી.) ૰મંડલ(-ળ)ન, ॰મંડલી(-ળી) સ્ત્રી॰ રાસ રમનારાઓનું મંડળ. લીલા સ્ત્રી શ્રીકૃષ્ણે ગેાપી સાથે કરેલી
રાસની ક્રીડા
રાસરી સ્ત્રી॰ [Í. રાસ્પબેરી] (સેડા લેમન જેવું) એક પીણું
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |