Page Text
________________
ખારું]
[ખાખું
ઉપરથી] ગાંસડી; ગુણ ખરું ન॰ [સર૦ ૬. વોરા] જેમાં એક કણ રહે છે તે કણસલાનું એરા પું॰ [સર૦ મ., હૈિં. વોરા (હ્રા. યુદ્ઘ ? યૂરિયા)] ધાબળે; અનૂસ (૨) તાપઢું; ગુણપાટ (૩) બેરી; ગુણ બોર્ડ ન॰ [.] પાટિયું (૨) મંડળ. ઉદા૦ સ્કૂલ બોર્ડ, લેાકલ એડિંગ સ્ક્રી॰ [કું.] છાત્રાલય
|
બોલ પું॰ [ફં.] દડો. બ્લૅટ ન૦ ક્રિકેટની રમત. ૦બેરિંગન [.] જીએ છરાવીંટી. ૦૨ પું॰ [.] બોલ નાખનાર ખેલાડી. –લિંગ સ્રીક્રિકેટની રમતમાં બોલ નાખવા તે. [–પડવી = ખોલ નંખાવા – તેનું પરિણામ થયું.]
|
ખેલ પું॰[‘બેલવું’ પરથી]શબ્દ; વચન; કાલ(૨) કડી; તૂક (૩) [લા.] મહેણું. [—આપવા=કાલ આપવા; વચન આપણું (૨) મેઢે કરવા માટે (બીજાને) ચરણ કે પદ કહી સંભળાવવું. “કાઢવા =હરફ કાઢવા; જરા પણ બેલવું. -દે એવું= જરૂરને પ્રસંગે કામમાં આવે તેવું, –દેવા=જવાબ દેવા; હેાકારા પૂરવા (૨) કામમાં આવયું. -મેલવા=શબ્દો કહેવા (૨) ગુસ્સાનાં વેણ કહેવાં. –મારવા = ટોણા મારવા. -માં ખેલ ન હોવા= ખોલવામાં ઢંગધડા ન હોવા (૨) ખેલવામાં સચ્ચાઈ ન હોવી. -લેવા= મેઢ કરવા અમુક પદ કે ચરણ બીજા પાસેથી સાંભળી લાવવું. આલે તેનાં આર વેચાય = પેાતાના કામ અંગે ખેલતા ચાલતા -- કહેતા કારવતા રહે તે ફાવે. એલે તે એ ખાય =ન બેલ્યામાં નવ ગુણ; મૌનમાં ફાયદા છે. ખેલે બંધ ન હોવા =એકવચની ન હોવું; વારે ઘડીએ એલેલું ફેરવી નાખવું. એલે ખેલે મોતી ખરવાં = બાલવામાં અદ્ભુત માધુર્ય અને હિતકારિતા હોવાં.] ૦કણું, કું વિ૦ વાચાળ; વાતેાડિયું (૨)લડકહ્યું. ચાલ સ્ત્રી॰ ખેલવું ચાલવું તે; વાતચીતના વહેવાર; મેળાપ (૨) તકરાર(૩) સાઢું; કરાર. છા સ્ત્રી॰ ખેાલવાની ઢબ. હતી સ્રી જીભ. [—બંધ કરાવવી = ચૂપ કરી દેવું.] ૦પટ ન૦ ખેલતું ચિત્રપટ; સિનેમા, ૦બંધ પું॰ કરાર. બાલા સ્ત્રી ચલણ કે ચડતી કળા હાવી તે; ફતેહ બોલ ૦ભેંટ, ૦બેરિંગ, ૦૨ [.] જીએ‘[,]'માં ખેલવું સ૰ક્રિ॰ [ત્રા. વુજ્ડ, વોō] વાચા કાઢવી; એચરવું (૨) કહેવું; વાત કરવી (૩) [લા.] વઢવું; ગુસ્સા કે અણગમા બતાવવા કહેવું (૪) કિયા કરવો; વઢવાડ કરતા બેલનું. [બોલતું ચાલતું = જીવતું; સાનુંસમું. ખેલવું ચાલવું = વાતચીત કરવી; સંબંધ હોવા. “થવું = ખેાલામાલી – તકરાર થવી. સામું ખેલવું =વિરુદ્ધ ખેાલવું (૨) સામા થવું; ઉદ્ધતાઈ કરવી, (–ને મારી વતી) ખેલાવજો !=–ની મારી વતી ખબર પૂછજો; મારું સ્નેહસ્મરણ કહેજે. એલાવ્યું મેલ દે એવું = જવાબ આપે એવું; અણીને વખતે કામ દે એવું. એટલી ઊઠવું = વચમાં કે ઉતાવળે ખેલવા માંડયું. એલી જવું = મેઢે કરેલું સંભળાવી જવું (૨) ઉતાવળમાં કે વગર વિચાર્યે બોલી નાખવું કે બોલાઈ જવું. મેલી નાખવું = સંકોચ રાખ્યા વિના કે છુપાવ્યા વિના કહી દેવું (૨) કબૂલ કરી દેવું; જણાવી દેવું. ખેલી બગાડવું=ન બેલવાનું બેલીને કે ખોલવામાત્રે કામ કે સંબંધ બગાડવે. ખેાલી બતાવવું =કહી બતાવવું. એલી બેસવું – ઉતાવળમાં કે વગર વિચાર્યે એલી નાખવું. ખેલી રહેવું=ખેલવાનું પૂરું કરવું.
Jain Education International
૬૧૧
[એળે
ખેલ્યા સાચું ન જોવું = અજુગતું ખેલાયું હોય તેને મનમાં ન લાવવું, તેનું દુઃખ ન લગાડવું.] એલખેલા સ્ત્રી૦ સામસામે ખેલવું તે; તકરાર
લાચાલીસ્રી॰ તકરાર (૨) બાલવા ચાલવાના સંબંધ – દોસ્તી. [થિવી = તકરાર થવી. –હેવી = બાલાચાલી – દોસ્તી હોવી.] બાલાલ(લી) સ્ત્રી જુએ બાલંબાલા
એલાવવું સક્રિ॰ ‘બેલવું’નું પ્રેરક (૨)(સાદ પાડીને કે બીજી રીતે) આવવા કહેવું (૩) આમંત્રણ આપવું; નેતરવું (૪) ખુશીખબર પૂછવી.જેમ કે, સાને લાવજો.[-(–રા)વવું(પ્રેરક).] –ણુંન॰ બેલાવવું તે; ‘સમન્સ’. [−કાઢવું = અદાલતે ‘સમન્સ’ કાઢવા.] મેલાપું અક્રિ॰ ‘ખાલવું'નું કર્મણ મેલાશ,શા હું જુએ બેલછા ઑલિંગ સ્ત્રી॰ જુએ ‘બૅલ’માં
ખેલી સ્ત્રી॰ ભાષા કે ગૈાણ ભાષા જે બાલવામાં જ ચાલતી હોય (૨) મહેણું (૩) કબુલાત. [ –કરવી = શરત કરવી; કરાર કરવા.] ચાલી સ્ત્રી॰ ખેલવાચાલવાની રીતભાત
|
-મેલું વિ॰ ખેલનારું કે બેોલવાની આદતવાળું, એ અર્થમાં સમાસને અંતે. જેમ કે, એછાબોલું [(–મારવેશ, લગાવવેા) એલ્ટ પું॰ [ૐ.] એક બાજુ ચાકી ચઢાવવાના માથાદાર ખીલે બોલ્શેવિક વિ॰ [...] રશિયાના એ નામના એક (સામ્યવાદી) રાજકીય મંડળનું. ઝમ ન॰ તે મંડળની ફેલસુફી એવું સક્રિ॰ [મ. વોના (સં. વપ્ )] વાવવું (૨) ગુમાવતું એસ (બા) સ્રી॰ [મ. વર્ડ્સ] ચર્ચા; વાદવિવાદ (ર) હઠ (3)
બળાત્કાર (૪) પતરાજી
એસડું વિ॰ ગંધાતું; વાસ મારતું
બેસવું સ૦ક્રિ॰ [ા. વાસૌન] બચ્ચી કરવી એસે પું॰ [[.] બચી
એસ્કી સ્ત્રી એક રેશમી કાપડ
આળ પં॰ [સં. વો] એક જાતના ગુંદર (૨)[સર૦ મ.]દાણાને કચરા (૩) [] સ્રી॰ એક છૅાડ (જેના સાવરણા થાય છે). [ચાલવા – બેલી ખેાલીને પેટમાં દુઃખાડવું, –ફેરવવા=બગાડી મૂકવું; નકામું કરી મુકવું.] [ કેરી – એક અથાણું ઓળકેરી પું॰ [બાળ (બાળવું ?) + કેરી] મીઠામાં આવેેલી આખી એાળખું સક્રિ॰ [સં. યુ; કા. યોજ] પ્રવાહીમાં ડુબાવવું (૨) [લા.] ડૂલ કરવું; ગુમાવવું; વણસાડવું. [એળી કાઢવું = ઝટપટ ગમેતેમ ધાવું; બાળીને જ કાઢવું, ખરેખર ન ધોવું.] એળખળ અ॰ [‘બાળવું' ઉપરથી] લેાછલ ઓળખેાળા, ઓળાળ સ્ક્રી॰ વારંવાર મેળવું કે ખેાળાવું તે મેળાવવું સક્રિ॰ મેળવું’નું પ્રેરક
એળાવાડા પું. બાળવું તે; ભ્રષ્ટતા; વટાળ; અડાડ મેળાવું અક્રિ॰ મેળયું'નું કર્મણિ [(કેરી લીંબુ ઇ॰) મેળિયા વિ॰[‘એળયું' ઉપરથી] મીઠાના પાણીમાં રાખી મૂકેલ -માળુ વિ॰[‘બાળવું' ઉપરથી] બેળનાર; એળે એવું (સમાસને અંતે). ઉદા॰ ઘરબેાળુ
ઓળા પું॰ [‘બાળવું’ ઉપરથી] પલાળી રાખેલા લેટ (૨) મીઠામાં આર્થેલાં લીલાં ફળ (૩) (કા.) ભરડકા જેવી એક સાદી વાની (૪) જીએ બાળાવાડો
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |