Page Text
________________
• બેસડા(–રા)મણ ]
એસડા(–રા)મણુ (બૅ) ન॰, -ણી સ્ત્રી॰ [‘બેસવું' ઉપરથી] બેસાડવાની – જડાવવાની કિંમત એસડ(–રા)વવું સક્રિ॰ જીએ બેસાડવું (૨) ‘બેસાડવું’નું પ્રેરક બેસણુ ન૦ બેસવું તે કે બેઠક. વ્હા વિ॰ બેસનારું એસણી (ઍ) સ્ત્રી॰ [‘બેસવું’ ઉપરથી] જેના ઉપર વસ્તુ ચપટ બેસીને સ્થિર રહે છે તે ભાગ (૨)બેઠક; આસન [ રીત(૩) ઉઠમણું બેસણું (બૅ) ન॰ [‘બેસવું' ઉપરથી] બેસણી; બેઠક (૨) બેસવાની એસતમ (ઍ) વિ॰ [ા. વેરાતમ] પુષ્કળ બેસતી(ઍ) સ્ત્રી॰ [‘બેસવું’ઉપરથી] ગાઢ મૈત્રી. “તું વિ॰ ‘બેસવું'નું ૧૦૦ (૨)ગાઢતું આવતું (૩) નવું શરૂ થતું (૪) ખરાબર હોય એવું; માફકસરનું. [–આવવું =(પહેરવામાં) ખરેખર આવવું(૨) કામમાં –– વપરાશમાં આવી જવું; નકામું ન રહેવું.ઊડતું = હળતું મળતું; પ્રીતિને લીધે આવતું જતું. “થવું = ઉપયેાગમાં આવી જવું (૨) જરાય વધવું કે ઘટયું નહીં; બ્લેઈ એ તેટલું થઈ રહેવું. “પઢવું =(પહેરવામાં) ચુસાતું –ભિડાતું રહેવું. “વર્ષ = નવું વર્ષ, બેસતા પાયા = મેળ; બનતી રાશ. બેસતાં શીખવું = લપસી પડવું (મજાકમાં).]
એસબૂર (ઍ) વિ॰ [ા. વૈજ્ઞĀ] અધીરું, –રી સ્ત્રી॰ અધીરાઈ એસમજ (ઍ) વિ૦ [બે (I.)+સમ′′] સમજ વગરનું એસર (ઍ) વિ॰ બે+સર] અડધી કાળી અને અડધી રેતાળ (જમીન) [ઠેકાણું (૨) ખર્ચ; કિંમત બેસવી તે એસરણ (બૅ) ન॰ [‘બેસવું’ઉપરથી] કડિયાસુતારને ભેગા થવાનું એસરામણ, “ણી જુએ ‘બેસડામણ’માં એસરાવવું સક્રે॰ જુએ બેસડાવવું
એસવું (ઍ) અ॰ક્રિ॰ [બવુ. વસ, વત્ત; ત્રા. વેત] આસન માંડયું (ઊભા હોય કે સૂતા હોય તેમાંથી) (૨) નીચે આવવું; ઊતરવું (ભાવ; કચરા; જમીન ૪૦) (૩) બંધબેસતું આવવું (ડગલેા) (૪) શરૂ થયું (ઋતુ; વર્ષ) (૫) (ફળફૂલનું) આવવું (૬) કિંમત લાગવી, મેલ પડયું (૭) લાગવું, ચેટલું; (પાસ, ડાઘ, રંગ, વાસ) (૮) પેસી જવું; વાગવું; લાગવું. ઉદા॰ હાથમાં ચપ્પુ બેઠા (૯) સ્થાપિત થવું; જારી થવું; કામમાં લાગતું. ઉદા॰ જપતી બેઠી; કાર્ટ બેડી; દશા બેઠી. (કામ પર કે ઘેર) દરજી સુતાર ઇ॰ બેઠા છે – બેસાડયો છે; નિશાળે બેસવું (૧૦) અર્થ સમજાવે; રીત પ્રમાણે ગોઠવાવું (હિંસાખ; કોયડા; વાકય) (૧૧) વળવું, સ્થિર થયું. ઉદા॰ ચીતરવામાં તેના હાથ બેઠા છે(૧૨) કામકાજ વિના પડી રહેવું. ઉદા॰ ભાઈ શું કરે છે ? – બેઠા છે(૧૩) જાડું-ખાખરું થયું. ઉદા॰ ગળું બેસી ગયું (૧૪) રાહ જેવી; ખોટી થયું. ઉદા ૦ બેસીને હું તેા થાકયો (૧૫) કસ કે તીક્ષ્ણતા દૂર થવાં (કપડું; ધાર) (૧૬) આધાર વિનાનું – તેજ વેનાનું થઈ જવું; ભાગી પડવું. ઉદા॰ ઘર બેઠું = પતિ, પત્ની, કે ોકરાં વિનાનું, ટેકા કે માલ વિનાનું થયું (૧૭) વ્યાપવું; જામવું. ઉદા॰ કરપ બેસવા (૧૮) બીજા ક્રિયાપદ સાથે આવતાં તે ક્રિયા શરૂ કરવી, વળગવું – મંડવું એવા અર્થ બતાવે છે. ઉદા॰ રડવા – ખાવા –– ગાવા – ભાગવા બેઠા. અથવા અચાનક કે ભુલથી તે કરી નાખવું એવા અર્થ ખતાવે છે. ઉદ્યા॰ લખી એડી; એટલી બેઠા. [ એસ એસ ! = રહેવા દે! જોયું તારું ડહાપણ ! બેસવાઊડવાની જગા = દીવાનખાનું (૨) વાતચીત કરવાનું પાત્ર; મેળાપી માણસ. બેસવા જવું
Jain Education International
૬૮
[બેહાલી
=નાત જમતી હોય ત્યારે પાટે બેસવા જવું (૨) ખરખરા કરવા જવું; ઉઠમણું જવું (૩) મળવા જવું. બેસવાની ઢાળ = આધારસ્થાન. બેસી જવું = પડતી દશા આવવી (૨) ચપટ થઈ જવું (જેમ કે, ભૂખથી પેટ કે ગાલ બેસી જાય)(૩)પડી ભાગવું(જેમ કે, ધર, સંસ્થા) (૪)(દુકાનમાં) કમાણી ન થવી (પ) દેવાળું કાઢવું (૬) નખાદ જવું (૭) કસ ઊતરી જવા (જેમ કે, સૂતર, કપડું.) (૮)થાકી કે હારી જવું(જેમ કે, છાતી). એસી પડવું =ચાલવામાંથી એકદમ થાકીને બેસી જવું (૨) ધંધામાંથી કે માથે લીધેલ કામમાંથી (થાકીને) અધવચ ખસી જવું. ખૂણે બેસવું =(સ્ત્રીએ પતિના મૃત્યુને કારણે) શાક પાળવા. ગાદીએ બેસવું = રાજ્યાભિષેક થવા, ઘેર બેસવું = નાકરીમાંથી કાઢી મુકાવું. બેસી રહેવું = કાંઈ ઉદ્યમ – પ્રવૃત્તિ ન કરવાં. દૂર, વેગળું બેસવું =(સ્ત્રીએ) રજસ્વલા થયું. નિશાળે બેસવું = ભણવા નિશાળે જવું. બારણે બેસવું – ઉધરાણી વગેરેને તગાઢા કરવા. રાજે બેસવું = રાજની મજૂરીથી કામે લાગવું.] એસાડ(-ર)વું (ઍ) સક્રિ॰ [‘બેસવું'નું પ્રેરક] બેસે તેમ કરવું (જુએ બેસવું) (૨) બેસતું આવે તેમ કરવું; જડવું. ઉદા૦ નંગ વીંટીમાં બેસાડવું (૩) પૂરી દેવું. ઉદા॰ જેલમાં બેસાડી દીધા (૪) નાંખવું; ઠરાવવું. ઉદા॰ લાગેા બેસાડી દીધો (૫) વ્યાપી – જામી જાય તેમ કરવું. ઉદ્યા॰ કરપ બેસાડવા; રાક બેસાડવા (૬)સ્થાપવું; જારી કરવું; કામે લગાડવું. જેમ કે, દર૭ બેસાડવા, [ઘેર બેસાડવું =ને કરીમાંથી કાઢી મુકવું. ઠામ બેસાડવું (બેરીને) = નાતરું કરાવવું.]
એસામણ (બ) ન॰ [‘બેસવું’ઉપરથી] બેસવાનું ભાડું (૨)રેગને લીધે ઢોરથી ઊભું ન થવાવું, બેઠક બેસવું તે. [−પઢવું = જુ બેહક પડવું.] —ણી સ્ત્રી॰ મૂલ બેસવું તે. શું ન॰ ઉઠમણું (૨) મૂલ્ય
એસારવું સક્રિ॰ જીએ બેસાડવું
એસારુ (બ) પું॰ [‘બેસવું’ પરથી] ઉતારુ(વાહનને); ‘પેસેન્જર’ એસાવું (બ) અક્રિ॰ [‘બેસવું'નું ભાવે] બેસવાની ક્રિયા થવી; બેસી શકાયું
એસિતમ (બ) વિ॰ બહુ; ખૂબ બેસુમાર (બ) વિ॰ જુએ બેશુમાર
બેસૂરું (બ) વિ॰ બે (જુદા જુદા) + સૂર અથવા બે (I.) + સૂર] ખાટા કે ખરાબ સૂરનું; ખસૂરું
બૅસ્ટિલ ન૦; સ્રી॰ [.] (સં.)મ્રાન્સના એક કિલ્લો કે તેની જેલ એસ્વાદ (ઍ) વિ॰ [બે (ૉ.) + સ્વાદ; અથવા બે (મુળ કરતાં જુદા)+સ્વાદ] સ્વાદ વગરનું કે ખરાબ ચા બગડેલા સ્વાદનું એહક, “ (i) વિ॰ [[.] હક વગરનું (૨) અ॰ હક વગર; અકારણ [ઢારનું) (પડવું, બેસવું) ઐહક (ઍ) અ॰ [‘બેસવું' ઉપરથી] ફરી ન ઉઠાય તેમ (બેસવું, એહન્ત્ર (ઍ) અ॰ [બે + હજૂર (હાજર)] બંને (પક્ષ)ની હાજરીમાં (૨) [બે (I.)+ હજાર] ગેરહાજરીમાં એહદ (બ) વિ॰ [J.] હદ વગરનું
એહયા (ઍ) વિ॰ [ા.] બેશરમ. ૦ઈ સ્ત્રી॰ બેહયાપણું એહાલ (બ) વિ॰ [l.] ભંડી હાલતમાં આવી પડેલું (૨) પું ખ॰૧૦ દુર્દશા. –લી સ્ત્રી॰ ખરાબ સ્થિતિ; દુર્દશા
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |