Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 646

બીડ ]
ખીરુ ન॰ [સર૰ મેં.]ઘાસની જમીન; ચરા (૨) કાચું ભરતનું લેğ બીઢવું સ૰ક્રિ॰ [સર॰ બીડી; હિં. મૌના ] બંધ કરવું (૨) પરબીડિયામાં મૂકી તે બંધ કરવું
બીડી સ્ક્રી॰ [ત્રા. વીટી (સં. વીટી)] પાનબીડી (૨) તમાકુની બીડી. [આપવી =રા આપવી. ખાવી = પાનબીડી ખાવી. –પીવી =તમાકુની બીડી ફૂંકવી. -વાળવી=પાનબીડી બનાવવી (૨) તમાકુની બીડી બનાવવી.]
બીહું ન॰ [જુએ બીડી] મેાટી પાનબીડી. [–ઉપાડવું, ઝડપવું = ભારે કામ કરવાનું માથે લેવું. -ફેરવવું = અમુક કામ કરવાનું આહવાન કરવા બધાની સામે બીડું ધરવું; જે તે કામ કરવાનું માથે લે તે એ બીડું ઉપાડે.]−ડા પું॰ [‘બીડું’ ઉપરથી] કાગળે ઘાલેલું મેટું પરબીડિયું
૬૦૧
ખાધું [સં. મીત, પ્રા. ચૌ]િ ‘બધું'નું ભૂતકાળ; ખીન્યું (૨) વિ॰ બધેલું. -ઘેલ(-g) (બી') વિ॰ ડરેલું; બાનેલ
ખાન ન॰; સ્ત્રી॰ [તું. વીળા; સર૦ Ēિ., મ.] એક વાદ્ય, વીણા. ૦કાર પું॰ બીન વગાડનાર ઉસ્તાદ
બીનકી સ્ક્રી॰ [‘બિંદુ’ ઉપરથી] બિંદી; ટપકી; ચાંઈ બીનગા પું॰ [સર॰ મેં. વિના] ધાતુનું નાનું પ્યાલું ખીનવું (બી') અક્રિ॰ [જીએ બધું; સર૦ ફે. ઘુળ = બનેલું] બીયું; ડરવું
[ શ્રુતશકની
ચેાંકવું; ગભરાવું
[(–મુકાવવી, મૂકવી) બી, સી, જી, ન॰[.] ક્ષયરેગ અંગેની એક રસી –દવા. બુક સ્ત્રી॰ [.] પુસ્તક; ચેાપડી. કીપિંગ ન॰ નામું રાખવું તે; હિસાબી કામ. ૦પાસ્ટ ન॰ ખાસ ઓછા દરે (ચાપડી ઇ॰ જેવું) મેાકલવાની ટપાલની એક રીત કે તેમ માકલેલું તે. (–કરવું), બાઇન્ડર પુંચે પડીએ બાંધવાનું કામ કરનારા. માઇન્ટિંગ ન॰ ચેાપડીએ બાંધવાનું કામ. સેલર પું॰ ચેાપડીએ વેચનાર બુકાટવું સક્રિ॰ [‘સૂકા’ ઉપરથી] બૂકે બુકે ખાવું કે ફાકવું બુકાની સ્ત્રી॰ દાઢી અને ગાલ ઉપર આવી રહે તેમ માથે કપડું બાંધવું તે [—બાંધવી]
બુકાવું અક્રિ॰, વવું સક્રિ॰ ‘બૂકવું'નું કર્મણિ ને પ્રેરક બુકાવેક ન૦ [સર॰ પ્રા. બુધ =ગર્જવું] તૈયારીની ધમાલ બુકિંગ લેવા તે
20
પાત્ર
[ ]રેલવેમાં ટિકિટ આપવી કે રવાના કરવાના માલ [[ભરવા, મારવા = ફાકા મારવા.] ભુક્કો પું॰ [રે. વુધા; સર॰હિં., મેં. બુધī] ફાંકા; કાળિયા. બુખાર પું॰ [મ.] તાવ; વર મુજદિલ વિ॰ [[.] બીકણ [સ્ક્રી॰ બુઝુર્ગં હોવું તે ગુજરગ વિ॰ [જુએ બુઝુર્ગ] ધરડું; વયે વૃદ્ધ(૨) અનુભવી. –ગી બુઝારું ન॰ [રે. વુડ્ડાળ = ઢાંકણ] પાણીના માટલા ઉપર ઢાંકવાનું [ મુજ્ઞવિળ] બૂઝવવું; એલવવું બુઝાવવું સક્રિ॰ [સર॰ ફે. વુાળ= ઢાંકવું તે; હિં. યુવાના, મ. મુઝાવું અક્રિ॰ [ બુઝાવવું] એલાવું બુઝુર્ગ વિ॰, “ગીં શ્રી॰ [I.] જુએ ‘ખુજરગ’માં બુટલેલ પું॰[, વટજીર્ ?] બટલર; ગારાના રંધવારે (૨) [‘ખૂટ’ ઉપરથી] બુટ વગેરે ચડાવી જાંગલા જેવા થઈને ફરતા માણસ બુઠ્ઠાદાર વિ॰ બુટ્ટીદાર; નકશી – ભાતવાળું બુટ્ટી સ્રી॰ [જુએ બુટ] (કાનની) બુટ (૨) [હિં. સ્યૂટી, મેં. યુટી] નાના બુટ્ટો-ભાત (૩)[સર॰ હિં. ઘૂંટી, મ. ડ્યુટી, –ટ્ટી] વિચિત્ર -ચમકારિક ગુણવાળી વનસ્પતિ (૪) [લા.] અકસીર ઉપાય (પ) મહાચતુર અને પહેાંચેલ માણસ. [સૂંઘાડવી = સમજાવી દેવું; યુક્તિથી પેાતાના મતનું કરી લેવું (૨) પલીતે ચાંપવા;ઉશ્કેરવું.] દાર વિ॰ છુટ્ટા – ભરતવાળું
બીના સ્ત્રી નુ બના [બીનાના ઉપરી અમલદાર બીની સી॰ [ા.] લશ્કરના માખરાના ભાગ, વાળા પુંઠ બાનેલ(-i) (બી') ૧૦ [‘બીનવું’નું ભટ્ટ] ડરેલ; બીધેલ બન્યું ક્રે॰ ‘બીનવું’નું ભુ॰ કા૦
બીબડી સ્ક્રી॰ એક ફુલવેલ (૨) બીબી (તુચ્છકારમાં) બીબા ગર,છાપ,૦ઢાળ,॰પાઢ,બીબશાળા જીએ ‘બીમું’માં ખાખી સ્ત્રી॰ [ī.] મુસલમાનની સ્ત્રી (૨) ખાનદાન મુસલમાન સ્ત્રી. ॰ાયું વિ॰ બીબીના પેટનું; ખાનદાન ઘરનું બાલ્યું ન॰ [સં. વિવ] કેાઈ આકૃતિ ઢાળવાનું ચાકડું (૨) કાઈ આકૃતિછાપવાનું કોતરેલું સાધન (3) છાપવાને સીસાને અક્ષર; ‘ટાઇપ’(૪) [લા.] નને, પ્રતિકૃતિ [બીબાં ગોઠવવાં = છાપવા માટેના સીસાના અક્ષર (ટાઇપ) ગાઠવવા; ‘કંપાઝ કરવું.’ –છેડવાં – ગેાઠવેલાં બીબાંને તેમના ખાનામાં પાછાં મૂકી દેવાં. બીજું પડવું = બાબા પ્રમણે આકૃતિ છપાવી કે ઊઠવી.] –બાગર પું॰ બીબાપાડ; ‘મેાલ્ડર’. –બાછાપ,-બાઢાળ સ્ક્રી બીબાં ઢાળવાં તે(૨) વિ॰ એકસરખું; નકલિયું. “બાપાય પું॰
છુટ્ટો પું॰ [સર॰ હિં. ચૂટા, મેં. ચુંટ,–ટા] ભરત કે વણાટમાં ફૂલના જેવા આકાર (૨) [લા.] મનનેા તરંગ. [ઊઠવા, સૂઝવા = મનમાં તરંગ થવા; કલ્પના જાગવી.]
|
બુઠ્ઠું વિ॰ [સર॰ મ. યુંઠા (સં. વંઠ=ગટ્ટું ઉપરથી ] ધાર વગરનું (૨) [લા.] જાડી બુદ્ધિનું (૩) લાગણી વગરનું
બુઢ્ઢા પું॰ [સર॰ fહૈં., મેં. સુટ્ટા] ભુટ્ટો; મકાઈ દાડા (૨) [‘બુઠ્ઠું' ઉપરથી] બુઠ્ઠો માણસ
બીબાં પાડનાર. –મશાળા સ્ક્રી॰ છાપખાનાનાં બીબાં ઢાળવાનું કારખાનું [ભૂંડું; શરમભરેલું. છતા સ્ત્રી૦, ૦૫ણું ન૦ બીભત્સ વિ॰ [i.] ચીતરી ચડે તેવું (૨) બિહામણું; ઘાર (3) ખીમાર વિ॰ [ા.] માંદું. [-પઢવું=માંદું થયું.] ૦ખાનું ન॰ ઇસ્પિતાલ.–રી સ્ત્રી॰ માંદગી.[~આવવી = માંદું થયું. –લાગવી, -વળગવી = રોગ વળગવા (૨) ખલા – પીડા વળગવી.] ખીર સ્ક્રી॰ [.] એક વિલાયતી (પીવાને) દારૂ બાલ ન॰ જુએ ‘બલ' [.]
બીલી સ્ત્રી॰ [ત્રા. વિલ્હ (સં. ચિત્ત્વ)] એક ઝાડ કે એનાં પાદડાં. ૦પત્ર ન૦ બીલીનું પાન. –જું ન॰ બીલીનું ફળ ખાવું (બી') અક્રિ॰ [પ્રા. વીદ્દ (સં. મૌ] ડરવું; બીનવું (૨)
અડથલ વિ॰ [સર૦ મૈં. ચ્ય૩] બેવકૂક, મુર્ખ
બુઢાવું અક્રિ॰, -૪(-૧)વું સક્રિ॰ ‘ખુડવું’નું ભાવે ને પ્રેરક બુઢિયાળ વિ॰ [દ્દે. વુત્તૂિર = પાડો પરથી ?] બુડથલ બુઢાપા પું॰ [જીએ ખુલ્લું] બૂઢાપણું; ઘડપણ બુઠ્ઠું વિ॰ [સં. વૃદ્ધ, પ્રા. વુડ્ઝ] બુરું; ઘરડું બુત ન॰ [I.] મૂર્તિ; પ્રતિમા. ॰કું ન॰ કાળી ને લઠ્ઠ સ્ત્રી; હબસણ. ૦ખાનું ન॰ મંદેિર; દેવાલય. ૦પરસ્ત વિ॰ મૂર્તિપૂજક. ૦પરસ્તી સ્ત્રી॰ મૂર્તિપૂજ, શકની સ્ત્રી॰ [ા. રિાની] મૂર્તિખંડન