Page Text
________________
અડીદડી ]
અડીદડી સ્ક્રી॰ એક રમત; દમગાટીલા અડીનું વિ॰ જુએ ‘અડી’માં અડીવેળા સ્ત્રી નુ ‘અડી’માં અઢીં(–૬)ટ વિ॰ [અ+ડીંટ] દીટા વિનાનું [તડામાર કરીને અડુ(−3)ઢાટ અ॰ દોડતું, કૂદતું અને ધસી આવતું; હ ુડાટ; અડ્કદડૂક અ॰ ઘડીમાં અહીં ને ધડીમાં તહીં.—કિયું વિ॰ બંને પક્ષમાં હોય તેવું (૨) અસ્થિર.કિયા પું॰ તેવા માણસ અડેકર્ડ અ॰ સરભર
અડેડાટ અ॰ જુએ અ ુડાટ
અડા (અ') પું॰ ગાડાનું આગલું ટેક; હો
અડાઅઢ અ૦ લગોલગ; અડાડી; ખરાખર અડીને અડેલ વિ॰ [અ+ડોલવું] ડોલતું કે ડોલે નહિ એવું; સ્થિર અડાલી સ્ત્રી રાાને છેડે ભરવવામાં આવતા નાના લાકડાના કટકા; માંકડી
અડોશપડેશ શું જુએ આડોશપાડોશ અડે।શીપડોશી ન॰ જુએ આડોશીપાડોશી
અડાળ વિ॰ બેડોળ; કદરૂપું; ઘાટ વગરનું. ॰કાટલું વિ૦ નકામું (૨) નકશા ઘાટ વિનાને પથરા
અઙોપું॰ [સર૦ મ.,હિં. અડ્ડા. સં. અટ્ટ] એકઠા મળવાની, બેઠક જેવી અથવા એકઠા થઈ ને (આળસ કે વ્યસન ઇ૦માં) પડી રહેવાની (અખાડા જેવી) જગા; બેઠક; અખાડા (૨) [લા,]વ્યાપક
અસર કે પ્રભાવ. [જમાવવા = બેઠક સ્થાપવી કે બરાબર મળ્યા કરવું (૨) પ્રભાવ જમાવવા. –લગાવવા = અડંગો લગાવવે; જામી પડવું; ધામેા કરવા,]
અયું વિ॰ [‘અડવું’નું ભૂત.] અટકેલું. [—રહેવું=અટકવું; રોકાઈ જવું; આગળ ન ચાલવું (ર) અડયા રહેવું.–રાખવું = અડયું રહે -આગળ ન ચાલે એમ કરવું; અટકાવવું.]. ખરું વિ॰ અડી કે ખડી રહેલું; (કશાથી) રોકાયેલું કે અટકેલું – વચ્ચે રહી ગયેલું અઢણુ વિ॰ બહુ; વધારે (૨) સારું અઢણાટ પું૦ (સુ.) અથડામણ; ટિચામણ અઢવણુ વિ॰ જુએ અડવાણું
અઢળ વિ॰ [અ + ઢળવું] ઢળી પડે નહિ તેવું; સ્થિર અઢળક વિ॰ પુષ્કળ. [−ઢળવું= ખુબ મહેરબાન થવું; મહેરખાનીમાં ઢળી જવું – પાછું વળીને ન જોવું; ન્યાલ કરી દેવું.] અઢાઢ(—૧)વું સક્રિ[‘આઢવું’નું પ્રેરક] ચરવા મોકલવું(ઢોરને) અહામણુ ન૦ ચરાઈ; ઢાર આઢવે તેનું મહેનતાણું અઢાર વિ॰ [તં. અષ્ટાવરા, પ્રા. મટ્ટાર] ૧૮. [−ખાંડી = ઘણું. ગાઉનું છેટું –પણું લાંબું અંતર કે તફાવત. – ઘંટીના આટા ખાધેલું=ા પહોંચેલ; પાકું અનુભવી. બાબુ = લુચ્ચાની ટાળી.-ભાર વનસ્પતિ = બધી જાતની વનસ્પતિ. અઢાર(–રે) આલમ, કામ, વર્ણ = બધી વર્ણ કે જાતિએ. વસા = ધણું કરીને; પ્રાયઃ. અઢાર(–રે)વાંકાં હાવાં= બધી જ રીતે બેડોળ કે અપલક્ષણ કે ખેાડીલું હોવું.]
અઢારા પું॰ ખ૦ ૧૦ ૧૮ ૪ ૧ થી ૧૦ ના ઘડિયા; તેના આંક મઢાવવું સક્રિ॰ (ઢોરને) જીએ અઢાડવું [ ખર્ચનું) મઢાવા પું॰ [સર૦ ૬. અઢાવા] સરવૈયું; તારીજ; તારણ (વાર્ષિક અઢિયા પું॰ એક અટક (વાણિયામાં)
Jain Education International
૧૫
[અણપૂર્યું
અઢી વિ॰ [સં. મર્ષતૃતીય, પ્રા. મદ્ઘા] રા. કૈા પું॰ ઢબ્બુ. ૦ પશુ વિખહુ રખડતું–રઝળતું.॰પાયું વિ॰ મ્ ાઁ. ૦શેરી સ્રી ૦ અઢી શેરનું વજન કે કાટલું. હેંચ્યું વિ૦ ગદું (૨)(લા.) ગઠિયું અઢીવંચા પું॰ બાળકોની એક રમત; એરંડા
અઢેલવું સ॰ ક્રિ૦ ટકા દેવા. [અઢેલાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક). અઢેલાવું અક્રિ॰ (કર્ષણ)].
અણુ [ä. મન્] નકાર અને નિષેધવાચક ઉપસર્ગ. (૨) [i. માની] ઉદા॰ અશ્મનાવ, અણઘડ, પું॰નું સ્ત્રી॰ બનાવતા પ્રત્યય. ઉદા૦ ધોબી-ધામણ. (૩) [ä. મન] ક્રિ॰ પરથી ન૦ નામ બનાવતા પ્રત્યય. ઉદા૦ હરણ; જમણ. (જુએ ‘અણી’, ‘અણું’ પ્રત્યયા પણ.). ૦આથમી સ્ત્રી॰ (જૈન.) સૂર્યાસ્ત પહેલાં જમવું-વાળુ કરવું તે. (-કરવી). ૦આથમ્યું વિ॰ ન આથમેલું કે એસરેલું; મંદ ન પડતું. ૰આદર્યું. વિ॰ નહિ આદરેલું કે શરૂ કરેલું. ૦આવઢ(ત)સ્રી॰ ન આવડવું તે, ॰ઉતાર વિ॰ ઊતરે નહિ એવું; સતત જારી રહેતું. ૰ઊણ વિ॰ પુષ્કળ (૨) સ્ત્રી॰ પુષ્કળતા; અખૂટપણું. કમાઉ વિ॰ કમાઉ નહિ એવું. ૦કર્યું વિ॰ અચિંતવ્યું; અણધાર્યું; નહિ કપેલું. ॰કસબી વિ૦ કસબ-આવડત વગરનું. ૰કંપ વિ૦ અડગ, સ્થિર. ૰ખપતું વિ॰ નહિ ખપતું -- લેવાય ખવાય નહિ તેવું. ૰ખપિયું વિ॰ ખપ વગરનું; નકામું. ૰ખાયું વિ॰ નહિ ખાધેલું. ॰ખૂટ(−ટશું) વિ અટ. ખેતશું વિ॰ ખેડયા વિનાનું. ગણ(—છ્યું) વિ。 અગણિત. ગણકારવું સક્રિ॰ ન ગણકારવું ગણ્યું વિ॰ જુએ અણગણ્. ૰ગમતું વિ॰ નાપસંદ; અપ્રિય. ગમે પું૦ નાપસંદગી (૨) કંટાળા.૦ગળ વિ૦ અણગળ્યું(૨) અનર્ગલ; અપાર. ૦ગળ્યું વિ॰ ગાળ્યા વગરનું (પાણી; પ્રવાહી). ગાઠવ્યું વિ॰ ગાઠવ્યા વગરનું. ઘટતું વિ॰ અધિટત. ઘઢ વિ૦ ઘડાયા – કેળવાયા વિનાનું. ચવ્યું વિ॰ જુએ અચવ્યું. ચાખ્યું વિ॰ ચાખ્યા વિનાનું. ચાલ સ્ત્રી ૦ જુએ અચાલ. ૦ચાલે(–લતે)અ॰ નાછૂટકે. ૦ચિંતવ્યું, ચિનું(જ્યું) વિ॰ નહિ ચિંતવેલું-નહિ ધારેલું એવું(૨)ઓચિંતું. ૦૭ઢ વિ॰ છડેલું નહિ એવું. છતું વિ॰ હતું કે હયાત નહિ એવું; છૂછ્યું; ગુપ્ત. છાજતું વિ॰ ન છાજતું; અયોગ્ય. છીપી સ્ત્રી॰ અતૃપ્ત; છૂટકા પું॰ છૂટકાનો અભાવ, જાણ વિ॰ જેને જાણ નથી તેવું (ર) સ્ત્રી॰ અજ્ઞાન; જાણ – સમજના અભાવ. ભ્રુગતું વિ॰ જુગતું – યાગ્ય નહિ એવું; અયેાગ્ય. ર્જાયું વિ॰ નહિ જોયેલું; અણદીઠ. ઢગ(−ગ્યું) વિ॰ અડગ; અચળ. ૦ઢા(–દા)ઘ વિ॰ ડાધ વિનાનું; નિષ્કલંક, તર્પાતું વિ નહિ તúતું એવું. તેાલ વિ॰ તેાળ્યા વગરનું (૨) ઉધડ. (૩) અતુલ; અનુપમ, તાર્યું વ॰ તેાળ્યા વગરનું.દત્ત વિ॰ વગર આપેલું. દખ વિ॰ દખાય નહિ એવું; અદમ્ય. ૦દાઘ વિ॰ જીએ અણડાય. દી(−ઠું) વિ॰ દીઠેલું નહિ તેવું. દીધ વિ॰ નહિ દીધેલું-આપેલું. દોહ્યું વિદાહ્યા વગરનું. [—રહેવું = જરૂરનું કામ રહી જવું. (ઢોર દોહ્યા વગરનું રહેવું એ ઉપરથી.)]. ધાર્યું વિ॰ જુએ અણચિંતવ્યું. નમ વિ॰ નમે નહિ એવું. નામી વિ॰+નામ વગરનું (૨) અપ્રસિદ્ધ (૩) સ્ત્રી॰ નનામી; ઠાઠડી (૪) ન૦ અનામી બ્રહ્મ. ૦પ૮ વિ॰ અભણ. ૦પતીજ સ્ત્રી૦ અવિશ્વાસ, ૦પરખ્યું વિ॰ પરખ્યા વિનાનું. ૦પાર વિ॰ અપાર; પાર વિનાનું. પૂજ્યું વ॰ અપૂજ; પૂજ્યા વિનાનું. પૂર્યું વિ
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |