Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 565

પર્યુષણ ]
પર્યુષણ ન॰ [i.] નુએ પન્નુસણ પર્યેષક પું॰ [સં.] પર્યેષણા કરનાર; શેાધક. છતા સ્ત્રી. -ણ ન॰, “ણા શ્રી૰ અન્વેષણ; આલેચના; તત્ત્વચિંતન પર્વ ન॰ [સં.] ગ્રંથના ભાગ (૨) આઠમ, ચૌદશ, પૂનમ અને અમાસ એમાંની એક તિથિ (૩) પર્વત્ર દિવસ(૪) તહેવાર (૫) સાંઠાના એક ગાંઠાથી બીજા ગાંડા સુધીના ભાગ. ૦ણી સ્ત્રી [હં. પર્વન પરથી] પરવણી; પવિત્ર દિવસ
પર્વત પું॰ [i.] પહાડ (ર) (સં.) એક ઋષિ. રાજ પું॰ (.) હિમાલય. “તારાહણ ૧૦ [+આરેાહણ] પર્વત પર ચડવું તે. તારાહી વિ॰ પર્વત પર ચડનારું, –તાસ્ત્ર ન॰ [ + અસ્ત્ર]એક દિવ્ય અસ્ત્ર
પહેંજ, ગાર, −જી [[.] જુએ ‘પરહેજ’માં [ક્ષણ વાર પલ ન॰ [i.] માંસ (૨) ચાર તાલા જેટલું માપ (૩) સ્ત્રી૦ પળ; પલક સ્ત્રી [સં.] પળ; ક્ષણ (૨) [f.] આંખનેા પલકારે. દરિયાવ પું॰ ઘડીકમાં રેલમછેલ કરી દે એવે વરસાદ (૨) પરમેશ્વર. રિયા પું॰ (ઘડીએ ઘડીએ પાણી માગતા બાળકને માટે ખેલાય છે.)
પલકવું અક્રિ॰ [‘પલક' પરથી] મીંચાયું તે ઊઘડવું(૨) આંખ પલકવાની જેમ ગાતે હાવી કે થવી (૩) ઝબુકયું; રહી રહીને પ્રકાશવું (૪) ચળવું; અસ્થિર થવું પલકારા પું॰ જુએ પલકા
પલકાવવું સક્રિ॰, પલકાવું અક્રિ૦ ‘પલકનું’નું પ્રેરક ને ભાવે પલકે,-કારી પું॰ [જુએ પલક] આંખનું પલકયું તે(૨) ઝબકારા (૩) અસારા; ઇશારા
પલટણ(–ન) સ્ત્રી૦ [. ěટૂન; પો; સર૦ હિઁ., F.] લશ્કરની ટુકડી. ~ણિ(—નિ)યા પું૦ લશ્કરના સિપાઈ
પલટવું સક્રિ॰ [ત્રા. પટ્ટ] બદલવું પલટાપલટી સ્ક્રી॰ ફેરફાર; ઊથલપાથલ
પર૦
પલટાવું અક્રિ॰, “વવું સક્રિ॰ ‘પલટવું’નું કર્મણિ અને પ્રેરક પલટી સ્ટ્રી॰, “ટા પું॰ [જુએ પલટવું] કેરબદલી (૨) ગાવામાં સ્વરને ઉતારવા અને ચડાવવા તે (૩) ઊથલે (૪)પટાબાજીને એક દાવ. [—ખાવા, મારવેશ = પલટાયું.] [ચમક થયું પલપલવું અ૰ક્રિ॰ [મવુ. પુ (સં. ઞ + ટટ્ )] ચળકયું; ચમક લલાટ પું૦ લપલવું તે. –વું સક્રિ॰ ‘પલપલવું’તું પ્રેરક પલપ(-)લિયાં ન૦ ૧૦૧૦ જુઓ પલવલયાં પલપૈતૃક ન॰ [i.] શ્રાદ્ધમાં અપાતા માંસપિંડ પલટ સ્ક્રી॰ [સં. પહવ] કેડ બાંધવી તે કેતેનું કપડું (જેવું ભાલેા ખાંધે છે) (૨) પાલવ કે નીચે લટકતા છેડા; તેને કેડે કે છાતીએ તાણી બાંધવા તે
પલવડી સ્ત્રી॰ [જી પલ્લી] (સુ.) ઘરેાળી [-લાવવાં) પલવલિયાં ન૦ અ૦૧૦ (આંખનાં) ઝળઝળિયાં. (-આવવાં, પલવવું સક્રિ॰ [સં. પ7= ક્રીડા ઉપરથી] રાજી કરવું; રીઝવવું પલવાર સ્ત્રી॰ [સં. રૅ +વાડ] વાડ પલવાવવું સક્રિ॰ ‘પલવવું’, ‘પાલવવું’નું પ્રેરક પુલવાનું અક્રિ૦ ‘પલવવું’, ‘પાલવનું’નું કર્મણિ
પલવું અ૰ક્રિ॰ [સં.; પ્રા. પ ] + પળવું; જયું [ પીગળવું (મન) પલળવું અક્રિન્તુ પલાળવું]ભીનું થયું(૨)[લા.] પેચુંથયું;
|
[ પલે (ઓ)નું
પલંગ પું॰ [તું. પથ્; પ્રા. પહિયં, વ ં] મેટા ખાટલેા. ડી સ્ત્રી॰ નાના પલંગ; ઢોલણી. પેાશન૦ પથારી ઉપર પાથરવાના એછાડ [પાડામાંની દરેક હાર પલાકું(–ખું) ન॰ આંકના પાડાનેા પ્રશ્ન. -ખી સ્ત્રી આંકના પલાણ ન॰ [તું. વાળ; પ્રા. પછ1i; સર૦ વૉ. વાાન; સં. વથથન] ઘેાડાની પીઠ ઉપર નાખવાને સામાન (૨) સવારી. [કરવું = પલાણયું. “માંઢવું = સવારીને સામાન કસવે.] પલાણવું અક્રિ॰ [પલાણ પરી] સવારી કરવી (૨) ઘેાડાની પીઠ ઉપર સામાન કસવા [પલાણાવું અક્રિ॰ (ભાવે), -વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક)]
પલાણા પું [. હેનર] છાપતી વખતે બીબાં બરાબર બેસાડવા તેમના ઉપર મૂકી ઠોકવાના લાકડાના કકડા
પલાયન ન॰ [ä.]નાસી જવું તે. –માન વેટ નાસી જતું; ભાગતું પલાયિત વિ॰ [સં.] નાડેલું; દોડી ગયેલું
પલાવ હું॰ [l.] (ભાત ને માંસની બનાવેલી) એક વાની પલાવટ શ્રી૰ ભાલની એક જાત
પલાવન ન૦ [પળાવવું ઉપરથી] પળાવવું – પાલન કરાવવું તે પલાશ પું॰ [i] ખાખરા. પાપ પુરુ નુ પિતપાપડો [રાગણી
લાવેલ શ્રી. એક વનસ્પતિ
પલાશી પું॰ [i.] રાક્ષસ (૨) ઝાડ (૩) સ્ક્રી॰ દીપકની એક પલા(-)વું અકિ॰ [સં. વ]+≈યું; પલકું પલાળવું સક્રિ॰ [સર॰ પ્રા. પટ્ઠાવિત્ર, સં. જાવિત] ભીજવવું (૨)[લા.] મન પર અસર પહેાંચાડવી (૩) વતું કરવા દાઢી પલાળવી (૪)[લા.] કોઈ કામ શરૂ કરયું. [પલાળાવવું સ૰ક્રિ (પ્રેરક), પલાળવું અક્રિ॰ (કર્મણિ).] [લાતું પંચિયું પલાળિયું ન॰ [‘પલાળયું' ઉપરથી નહાતી વખતે પલાળવા બદપલાંકું(-ખું) (૦) જુઆ લાખું [મારવાના (કુદા) પડિયા (૦) ) વિ॰ પું॰ [‘લાંડી’ ઉપરથી] પાણીમાં પલાંઠીભેર પલાંઠી (૨) શ્રી ૨ [૧. વાય (સં. પર્યા] ગ અમુક ઢબે વાળીને ચપટ બેસવાની રીત. [મારવી,-વાળવી; વ.ળીને મેસવું = પગ પર પગ ચઢાવીને નિરાંતે કે દૃઢ આસન લગાવીને, કે વધુ ગા રોકાય તેમ બેસવું.] −ફેદ પું॰ માટી પલાંઠી પલાંડુ સ્ત્રી॰ [i.] ડુંગળી; કાંઠે પલિત લિ॰ [સં.] પળિયાંવાળું
[ ખરાખ; દુષ્ટ પલીત પું; ૬૦ [સર॰ fğ.; (ૉ. વીર્)] ભુતપ્રેત (૨) વિ૦ પલીતે પું॰ [l; વષ્ઠિત્તમ પ્રદ્રિપ્ત ] તમગરી. [—ચાંપવા, -સૂકવે = મગરી સળગાવવી (૨) ઉશ્કેરવું; ઊભું કરવું.] પન્નૂર ન॰ લીલી કુમળી ડુંગળી કે લસણ (૨) વિ॰ બહુ બારીક (કાપડ)
પ્લેટ પું॰, શ્રી [સર॰ હિંદુ; . &] ીવવાના સંચાથી) કપડાની પટ્ટી વાળા સંધાય તે. [~ભરવે, ધારવે,-લેવે.] લેવણ ન॰ [ા. વમળ મં. કોન)] 1જંતુના રક્ષણાર્થે લૂગડાં, રાયણા વગેરેને પહેાળાં કરી તપાસવાં – ખંખેરવાં તે(જૈન) (૨) [ા. પૌવળ(સં. પ્રીપન] આંધ્ર [હાથ નંખાય છે) પલા પું॰ ફ્લે; અંતર; છેટું(૨)દાઢીના વાળ (મુછ પેઠે તેના પર પલેટ સ્ટ્રી॰ [‘પલેટ યું' પરથી] અનુભવ; કેળવણી; તાલીમ પલા-ળેટલું સગ્નિષ્ઠા વોટ્ટ = પ્રવૃત્તિ કરવી, ફેંકયું.]