Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 561

પરવાપહેરણ ]
પરસ્ત્રાપહરણ ન॰[f.] પારકાના સ્વપ્નમાલમિલકતનું અપહરણ કરવું – લઈ લેવું તે
કે
પરહ સ્રી॰ [જીએ પસ(-હ)ર] પરેઢિયે ગોચરમાં ચરવું તે પરહદ સ્ત્રી બીજી કે પારકી કે પરરાજ્યની હદ પરહરવું સક્રિ॰ [સં. રે+હૈં] પરિહરવું; તજવું પરહિત ન॰ [ä.] પારકાનું – બીજાનું ભલું; પરાકાર. ૦વાદ પું૦ પરહિત સાચવીને વર્તવું એવી નીતિને વાદ પરહેજ (સ્ વિ॰ [[.] બંધનમાં પડેલું; કેદી. [−કરવું કરવું.] (૨) કરી – પરહેજી પાળનારું (૩) પરહેજગાર (૪) સ્ત્રી૦ [l.] કરી (૫) સંયમ; નઠારાં કામેાથી દૂર રહેવું તે. ગાર વિ નઠારાં કામેાથી દૂર રહેનાર, સંયમી. –જી સ્ત્રી॰ કેદ (૨) કરી પરંતપ વિ॰ [સં.] શત્રુને હંફાવે એવું; જબરું (૨) પું॰ (સં.) અર્જુન [‘વિશેષમાં’ એ ભાવના થતા ઉમેરા; ‘પ્રેાવાઝો’ પરંતુ અ॰ [સં.] પણ ૦૩ પું॰ (કાયદાની કલમમાં) ‘પરંતુ’ કે પરંતું ન॰ [ા. પરંā] પરિંદું; પક્ષી
પરંપરા સ્ત્રી॰ [ä.] હાર; શ્રેણી (૨) ઘણા કાળથી ચાલતા આવેલા રિવાજ. ભગત,—રિત,–રીણ વિ॰ પરંપરાથી ચાલતું આવેલું પરા વિ॰ સ્રી॰ [i.] શ્રેષ્ઠ; ઉત્તમ; પર(૨) સ્ત્રી॰ વાણીનાં (પરા, પશ્યતી, મધ્યમા, વૈખરી) ચાર રૂપમાંનું પ્રથમ
પરા- [ä.] સંસ્કૃત ઉપસર્ગ. નામ કે ક્રિયાને લાગતાં (૧) પાછું, ઊલટું (જેમ કે, પરાગત; પરાજય) (૨) અતિશય, ખૂબ, છેવટનું (જેમ કે, પરાક્રમ) એવા ભાવ બતાવે છે
પરાઈ સ્ક્રી॰ [વે. પરĪ] ખાંડણીને દસ્તે (૨)(પુ.) નરાજ (૩) વિસ્રી ‘પરાયું’ જીએ
પરાકાષ્ટા સ્રી॰ [ä.] છેવટની હદ – આખર પરાક્રેટિ(–ટી) સ્ત્રી॰ [સં.] છેલ્લી હદ પરાચેતન ન૦ [H.] પર – પરાક્ષ ચેતન; બ્રહ્મ પરાક્રમ ન॰[i.]બહાદુરી; શ્રાતન(૨)[લા.](વ્યંગમાં) અવિચારી કે ખાટા સાહસનું કામ. –મી વિ॰ બહાદુર; પરાક્રમ કરનારું પરણ પું॰ [સં.] ફૂલમાંની રજ. ॰કેશ(-ષ) પું, ઘર નજ પુંકેસરની ટોચની પરાગની થેલી; ‘ઍન્થર’ (વ. વિ.) પરાગતિ શ્રી॰ [સં.] પાછા જવું તે; પીછેહઠ (ર) મરણ (૩) ઉત્તમ ગતિ, મેાક્ષ. ૦૬ વિ॰ પાછી ગતિ કરનારું; પ્રાગતિક નહિ એવું; ‘રિઍક્ષનરી’
પરાગંદે વિ॰ [ા. વરાİ] જમીન છેાડી નાસી ગયેલું પરાઙમુખ વિ॰ [સં.] વિમુખ. તા સ્ત્રી પરાજ(—ત) સ્ત્રી॰ [જુ પરાત] ઊભા કાનાની મેટી થાળી પરાય પું॰ [f.] હાર
પરાજિત વિ॰ [સં.] હારેલું કે હરાવેલું
પરાજી ન॰ (કા.) વીસ વીઘાં
[વાળની દોરી
પરાટ શ્રી૦ ગધેડા ઉપર તંગ ભીડવાના કામમાં આવતી બકરાના પરાણ પું॰ [સં. પ્રા; પ્રા.] (૫.) પ્રાણ; ઝેર પરાણી શ્રી [સર॰ સં. પ્રવથળ; મ.] નાના પરાણે પરાણે અ॰[જુએ પરાણ] બળાત્કારે (૨)મહામહેનતે; માંડ માંડ પરાણા પું॰ [જુએ પરાણી] આરવાળી લાંબી લાકડી; પરાણા પરાત સ્ત્રી॰ [સર॰ મેં.; હિં.; પોર્યું. પ્રાટ ? સં. પાત્ર ?] જુએ પરાજ પરાત(—શ) સ્ત્રી॰ છાશ ઉપરનું પાણી
[ પરાશ્રય
પરાત્મા પું॰ [સં.] પરમાત્મા. —યૈકથ ન૦ પરમાત્મામાં લીન – એક થવું તે; મેક્ષ
૫૧૬
પરાપર વિ॰ [નં.] પરથી પણ પર; શ્રેષ્ઠમાં શ્રેષ્ઠ. -રા વિ॰ સ્ત્રી॰ પરાધીન વિ॰ [સં.] પરતંત્ર. છતા સ્ત્રી૦, ૦૫ણું ન૦ પરાનુભવ પું॰ [i.] સ્વાનુભવ નાહે – બીજાના અનુભવ
પરાન્ત ન૦ [સં.] પારકું અન્ન. ૦૭વી વિ॰ પરાન્તથી જીવનારું; પરાપજીવી
પરાપૂર્વ પું॰ [પર +પૂર્વ] બહુ જૂના સમય
પરાભક્તિ સ્ત્રી॰ [તં.] પરમ ઉત્તમ પ્રકારની –અનન્ય ભક્તિ પરાભવ પું૦ [j.] પરાજય
પરાભવવું સક્રિ॰ [ા. પામવ, સં. વામૂ] હરાવતું પરાભૂત વિ॰ [સં.] હારેલું
પરામર્શ પું॰ [H.] સ્પર્શ (૨) પકડવું – ખેંચવું તે (૩) બળાત્કાર (૪) વિચાર; ઊહાપોહ (૫) અનુમાન (૬) સ્મૃતિ પરાક્રૃષ્ટ વિ॰ [સં.] સ્પર્શ કરાયેલું
પરાયણ વિ॰[H.]એકગ્ર; લીન (પ્રાયઃ સમાસમાં)(૨)ન૦ પરમ કે અંતિમ ધ્યેય કે આશ્રય-સ્થાન; પુરાયતન (૩) સાર; સત્ત્વ. તા સ્ત્રી, હ્ત્વ ન૦
બીજાને માટે
પરાયતન ન૦ [સં.] પારકું ઘર (૨) પરમપદ; મુક્તિ [સ્રી॰) પરાયું વિ॰ [ા. વાથ (સં. વીય)] પારકું; બીજાનું (−ઈ વિ॰ પરાર અ॰ [કું., ત્રા. વર્fi] ગયે કે આવતે ત્રીજે વર્ષે પરારુક પું॰ [સં.] પથ્થર; ખડક. -કું વિ૰ પથ્થર જેવું પરાર્થ વિ॰ [સં.] બીજાને માટે હાય તેવું (ર) પું॰ પરાપકાર; સ્વાર્થથી ઊલટું તે. કવિ॰ પરાર્થવાળું કે તે સંબંધી. –ર્થાંનુમાન [+અનુમાન] ન॰, “ર્થોનુમિતિ [+અનુમિતિ] સ્ત્રી પાતે અનુમાન કર્યાં પછી બીજાને સમાવવા અમુક રીતે વાકથો રચી કરી બતાવેલું અનુમાન (ન્યા. શા.). થેં અ૦ પરાર્થને માટે; [સત્તર મીડાંવાળે અંક) પરાર્ધ વિ॰ [É.] સંખ્યાવાચનમાં છેલ્લી સંખ્યા (એકડા ઉપર પરાવર વિ॰ [i.] જુએ પરાપર પરાવર્ત પું॰ [સં.] વિનિમય; બદલે (૨) પરાવર્તન, ૦૩ વિ પરાવર્તન કરે એવું; રેક્લેક્ટર’ (૫. વિ.). ન ન॰ પાછું ફરવું તે (૨) રિફ્લેક્ષન' (પ. વિ.)-પ્રકાશનું કિરણ પાછું ફરવું તે. નકાણ પું॰ દર્શક વસ્તુ પર પડતું કિરણ પાછું ફરતાં પતનકાણથી વિરુદ્ધ દિશામાં ખૂણેા કરે છે તે; ‘ઍન્ગલ ઑફ રિલેક્ષન’. નરશીલ વિ॰ પરાવર્તન કરવાના ગુણવાળું; ‘રિફલેટિવ’ (પ. વિ.) [॰તા સ્ત્રી રિફ્લેક્ટિવિટી’.]. ૰વું સક્રિ॰ (૨) અક્રિ॰ પરાવર્તન કરવું કે થવું; ‘રિફ્લેક્ટ’ (પ. વિ.). તિ ત વિ॰ પાછું કેરવેલું; પલટાવેલું. −તી વિ॰ પાછું કરતું-વળતું રાવલંબન ન૦ [સં.] પારકા ઉપર આધાર રાખવે તે પરાવલંબી વિ॰ [i.] પારકા પર આધાર રાખનારું, –મિતઃ સ્ત્રીપરાવિદ્યા સ્ત્રી॰ [સં.] શ્રેષ્ઠ વિદ્યા; બ્રહ્મવિદ્યા પરવૃત્ત વિ॰ [સં.] પાછું ફરેલું (૨) (કિરણ) પાછું ફરેલું; ‘રિઝ્લેટેડ’ (૩) કંટાળેલું; વિમુખ. –ત્તિ સ્ત્રી॰ જુએ પરાવર્ત પરાશ સ્ત્રી॰ પરાત; છાશ ઉપરનું પાણી
[પ્રવર્તક પરાશર પું॰ [સં.] (સં.) વ્યાસના પિતા અને પરાશરસ્મૃતિના પરાશ્રય પું॰ [i.] પારકાના આશ્રય – પરાવલંબન