Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 479

દરબારી]
દરબારને રાજપુરુષ.
–રી વિ॰ દરબારનું; –ને લગતું (૨) પું॰ –રી કાનડા પું, –રી તેાડી સ્ત્રી૦ એક રાગ (સંગીત) દરભ પું॰ જીએ દર્ભ [કરાવનાર બ્રાહ્મણ દરભિયા પું॰ [‘દરભ’ ઉપરથી] હલકી મનાતી વર્ણીની મરણક્રિયા દરમાયા પું॰ [ા. ટૂરમાā] માસિક પગાર દરમિયાન [I.], દરમ્યાન અ॰ અમુક સમયની અંદર. —િથવું =વચ્ચે પડવું કે ઊભા રહેવું.] [હાવાપણું દરમિયાન(દરમ્યાન)ગીરી સ્રી॰ દરમિયાનપણું;. મારફત; વચ્ચે દરરોજ અ૦ [દર +રેજ] હરરાજ; રાજ; હંમેશ
દરવાજે પું॰ [ા.] મેઢું બારણું કે ફાટક. [દરવાજા ઉઘાડા હાવા=કશે। પ્રતિબંધ ન હોવા; પૂરી છૂટ હોવી.] દરવાણી(–ન)પું [જુએ દરખાન] દરવાજો સાચવનારા; દ્વારપાળ દરવાનગી સ્ત્રી॰ દરવાનનું કામ કે ધંધે દરવેશ પું॰ [7.] ફકીર (૨) વેશ; પેશાક દરશ (૫.), ન ન૦ જીએ દર્શન • [ પહેરવાનું એક ઘરેણું દરણ(ધ્વનિ)યું ન॰ [સં. વર્શનીથ] સ્ત્રીઓ અને બાળકોને કાંડે દરશ(-સ)વું અક્રિ॰ [સં. દ] (૫.) દેખાવું; દર્શવું દર હકીકત અ॰ [h].] હકીકત જોતાં; ખરેખર; વસ્તુતઃ દરાખ સ્રી॰ [સં. દ્રાક્ષ] દ્રાક્ષ
૪૩૪
[દનિકા
સફર કરવી;તેવી સફરનું સાહસ કરવું. –હાળવા દરિયા જેવડા જબરા વિસ્તારમાં મહેનત કરવી, મથવું –તેવી જહેમત ઉઠાવવી. -લાગવા – દરિયાઈ મુસાફરીની તબિયત પર અસર થવી. (ઊલટી થવી ઇ૦). "સેવવે=(કામધંધાને અંગે નિયમપૂર્વક) દરિયા ખેડવે.] યામહેલ પું॰ નદી કે દરિયા-કિનારે બાંધેલા મહેલ, યાદિલ વિ॰ દરિયા જેવા ઉદાર દિલવાળું. ન્યાદિલી સ્ત્રી, યાસારંગ પું॰ કુરાળ વહાણવટી દરી સ્ત્ર॰ [સં.] ગુફા; દરિ (૨) [હિં.] શેતરંજી દરીખાન પું॰ [સર॰ હિં. ીવાના; જા. વર + પ્લાનC] ધણાં બારણાંવાળે મહેલ – બેંગલે
[તમામ
|
દરેક વિ॰ [દર + એક] જીએ હરેક. –કે દરેક વિ॰એકએક; પ્રત્યેક; દરેડવું સ૦૬૦ [‘દરેડા’ ઉપરથી; સર॰ હિં. ઢોરના] વાવવા માટે દાણાના દરેડો કરવા (૨) અ॰ ક્રિ॰ દદડવું
દરાજ શ્રી॰ [નં. વ્વુ ?] દાદર; ચામડીના એક રોગ (૨) [. ટૂર્ન; સર॰ હિં., મેં.] લાકડામાં ખાભણ પાડવાના સુતારા રંદા દરાજ(“ઝ) વિ॰ [M.] દીર્ધ; લાંબું દરાજિયું વિ॰ ['રાજ' પરથી] દરાજના રેગવાળું દરાઝ વિ॰ જુએ ‘દરાજ [[.]’ દરિ(–રી) સ્ત્રી॰ [i.] જુએ દરી
દરિદ્ર વિ॰ [i.] ગરીબ; કંગાળ (૨) એન્રી (૩) સ્ક્રી॰; ન૦ + દારિદ્ર; દળદર. છતા સ્ત્રી, (–દ્રી)પણું ન૦. નારાયણ પું૦ દરિદ્ર લેાકના પ્રભુ; દ્રરિદ્ર રૂપી ભગવાન (૨)(આદરપાત્ર એવી) ગરીખ જનતા. –દ્રાલય ન॰ [+આલય]ગરીએા માટેનું નિવાસસ્થાન; ગરીબઘર. ડ્રી વિજીએ દરિદ્ર દરિયાઈ વિ॰ [ા.] દરિયાનું; –ને લગતું (ર) સ્ત્રી॰ એક ાતનું રેશમી કાપડ. [-ઘેાડા પું॰(આફ્રિકાનું) નદીકિનારે વસતું એક જળચર પ્રાણી]
દરિયાદિલ, “લી જુએ ‘દરિયા'માં [સ્ત્રી॰ તપાસ; તજવીજ દરિયાફ(-g) સ્ત્રી॰ [7. ાંત] દર્યાંક; વિવેક; વિચાર. –ફી દરિયામહેલ જુએ ‘રિયા’માં [(૨) દરિયાના દેવ દરિયાલાલ પું॰ [દરિયા + લાલ] દિરયા (મમતા અને હેતવાચક) દરિયાવ [ા. થિા], દિલ, દિલી જુએ દરિયા, દરિયાદિલ, દરિયાદિલી
|
દરિયામાગ જુએ ‘રિયા’માં
દરિયા પું॰ [hī. વૅરિવા] સમુદ્ર (૨)[લા.] ખુબ વિસ્તાર કે ઊંડાણવાળું કાંઈ પણ.[દરિયા જેવડું (જેવું)પેટ = ઉદારતા; સહિષ્ણુતા; દરિયાદિલી. દરિયામાં ખસખસ = સાવ ઘેાડું; નહિવત્. દિરયામાં ડૂબકી = સફળ થવાય કે કેમ, એવી ખાતરી વગર કામમાં કે કશામાં પ્રયત્ન કરવેા તે. દિરયા ઉલેચવા =અશકય કામ કરવાનું હોવું. “ઓળંગવા=ભારે મારું પરાક્રમ કે કામ કરવું; મહાભારત કામ કરવું. –ખેઢવા =(વપાર રેજગાર ઇ॰ માટે) દરિયાઈ
દા પું॰ [સર॰ હિં. વોરા; સં. વળિ – ૬] ધારા; રેલા દરા, ઈ સ્ત્રી॰ [મં. પૂર્વાં] એક વનસ્પતિ – ધરા. આઠમ સ્ત્રી૦ ભાદરવા સુદ આઠમ –– એક પર્વ (જ્યારે સ્ત્રીએ દરાની પૂજા કરે છે.); ધરાઆઠમ. [–કરવી=તે પર્વનું વ્રત કરવું.] દરા પું॰[જુ દારાગા] તપાસ રાખનારા અમલદાર; દારગા દરાડા(-) પું૦ [સર॰ મેં.; જુએ દરેડો] ધાડ. [પાડવા = ધાડ લઈને જવું (૨) ટાળામાં જઈ ને એચિંતા છાપા મારવા,] દરખસ્ત વિ॰ [l.] અખંડ, સંપૂર્ણ; ખોડખાંપણ વિનાનું દારા પું॰ જુઓ દરોડા
દર્દ ન॰ [7.] ઝુ દરદ (૨) લાગણી; પ્રેમ. ૦નાક વિ॰ [7.] દુઃખથી ભરેલું. દર્દી વે॰ દઢવાળું; દરદી
દર્દુર પું॰ [સં.] દેડકો (૨) ઢોલ (૩) વાંસળી
|
દર્ષે પું॰ [સં.] ગર્વ; અહંકાર. વું અ૰ ક્રિ॰ [સં. ૮પ ] જુએ હરવું. —પાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક). ર્પિણી વિ॰ સ્રી૦ દર્પવાળી. -પિત, -પી વિ॰ દર્પવાળું; અહંકારી [ચિત્રકાવ્ય દર્પણ ન૦; સ્ત્રી [સં.] ખાપ; ચાટલું; આરસેા. ૦પ્રબંધ પું॰ એક દર્શાવવું, દર્ષિણી, દર્ષિત, દપી [સં.] જુએ ‘હર્ષ’માં દર્ભ પું॰ [સં.] એક વનસ્પતિ - દરબ. [—આપવ=મરેલાની શ્રાદ્ધાદિક ક્રિયા વેધે કરવી. દર્ભની સેર (કે સળી)ન પામવી =મર્યા બાદ કશે। ક્રિયાવિધિ ન થવા, દર્ભની પથારીએ મરવું =ધરમાં મરવું (રણસંગ્રામમાં નહીં).] –ભ્યસન ૧૦ [ + ત્રાસન] દર્ભનું બનાવેલું આસન
દર્યાž, વકૃત [ū.] સ્ત્રી。. –ફી સ્ત્રી જી ‘દરિયાફ'માં દર્શ પું॰ [સં.] દેખાવ (૨) અમાવાસ્યા [નામ) દર્શક વિ॰ [સં.] દેખાડનારું (૨) જોનારું (૩) (વ્યા.) એવું (સર્વદર્શણી સ્ત્રી એક પક્ષી
દર્શન ન॰ [સં.] જોવું તે; જોવાની ક્રિયા(૨) ભક્તિભાવથી વ્હેવાની ક્રિયા; જેમ કે, દેવદર્શન (૩) દેખાવ (૪) શાસ્ત્ર (ષર્શન) (૫) સૂઝ; સમજ; દૃષ્ટિ (૬) તત્ત્વજ્ઞાન; ફિલસૂફી(૭)(જૈન) રુચિ; શ્રદ્ધા. [~આપવું, દેવું = દેખાવું; દર્શન થાય એમ કરવું.] કણ પું દૃષ્ટિબિંદુ. શાસ્ત્ર ન॰ ફિલસૂફી. -નાતુર વિ॰ [+તુર્] દર્શન કરવા માટે આતુર. –નાકાંક્ષી વિદ્, નાર્થિની વિ સ્ત્રી,-નાર્થી વિ॰[+આકાંક્ષી, અર્થિની, અ] દર્શનની ઇચ્છાવાળું. --નિકા સ્ત્રી॰ દર્શનશાસ્ત્ર (લાલિત્યવાચક)