Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 467

તાકલ]
(૨) કાશ; હળપૂણી [વાળું; આસ્થિક તાકલ પું॰મ. તવવō] ઈશ્વર પરની આસ્થા. -લીવિ॰ તેાકલતાકવું સ॰ક્રિ॰ [હિં.] ઊંચકવું (૨) જોખવું
તાકાવું અ॰ ક્રિ, −વું સક્રિ॰ ‘તાકવું’તું કર્મણ ને પ્રેરક તેાકીર સ્ર॰ [Ā.] આબરૂ; ઇજ્જત તેખમ ન॰; સ્ત્રી+જુએ તુખમ તેાખાર પું॰ [કે. તુલવાર, તોવવાર] ઘેાડો તેડું વિ॰ [ä. તુō] અસભ્ય; ઉદ્ધૃત (૨) ટૂંકું; એછું. -ડાઈ, -ઢાશ સ્ત્રી॰ તેછડાપણું. “ઢાએલું વિ॰ તેછડું ખેલનારું તાજી (તા ?) સ્રી॰ [ત્ર. તૌઝી] વિધેી; સાંથ (૨) સાર; સત્ત્વ તેષ્ટક પું॰ [તં. ત્રોટ, પ્રા. તોટમ] એક છંદ તેટાવું અ॰ ક્રિ॰ [‘તાટા' ઉપરથી] ખૂટી પડવું; તેટો પડવે તેાટે પું॰ [‘તૂટવું’ ઉપરથી (તું. ત્રુટ ) ] તૂટવું – ખૂટવું તે; ખેટ; નુકસાન (૨) [જુએ ટાટા] હૈડિયા
|
તેડ પું॰ [‘તાડવું’ ઉપરથી]નિકાલ; કુંડચેા; ક્રૂસલેા. [-આણવા, “કરવા, “કાઢવે, “પાડવા, “મૂકવે, “લાવવા.](૨)[સર॰
મ.] સેગટામાં સામાની સેગટી પહેલી મારવામાં આવે છે તે, કે જે પછી પેાતાની સેગટી ઘરમાં લઈ જઈ શકાય. [પઢા =એ રીતે સેગટી મરાય એવેા દાવ પડવે .](૩)સ્ત્રી॰ [સં. તો; [.] પગના માંસલ ભાગમાં થતી પીડા. ૦જો સ્ત્રી તડજોડ; સમાધાન. ૦ોડક ન॰ વીજળીના પ્રવાહને તેાડે ને જોડે એવું સાધન; ‘ઇંટરપ્ટર’. (પ. વિ.). ફૅાઢ સ્ત્રી તેાડવું ફેડવું તે તારણહાર વિ॰ તેાડનારું
તેાઢવું સક્રિ॰ [ä. તુહ; પ્રા. તોક] જોડાયેલું કે વળગેલું યા લાગેલું હોય તેને શેર વાપરીને છૂટું કરવું, જેમ કે, ઝાડની ડાળ; કેરી આંબેથી તેાડવી (૨) ચુંટ્યું; ચૂંટીને અલગ લેવું; ઉતારવું. જેમ કે, ફૂલ, શાક ૪૦ (૩) ભાંગવું; કેાડવું. જેમ કે, કાચ, લમણેા, હાથ ઇ૦ (૪) અલગ બે ભાગ કરવા; ટુકડા કરી નાંખવે. જેમ કે, વાળ, તાર, દારા (પ) [લા.] ભંગ કરવે; ભંગાણ પાડવું. જેમ કે, વચન, મૈત્રી, દલીલ ઇ૦ (૬) [સર॰ સું. તોઽ]ઉતારી પાડવું; અનાદર કરવે; નિંદવું (૭) (ધંધા ઇ૦માં) તૂટે એમ કરવું. [તોડી નાખવું = ભાંગી નાંખવું (સંબંધ કે કાંઈ રચાતું કે રચાયું હોય તે) (૨)નાસીપાસ – વેરણછેરણ કરી દેવું. તેાડી પાઢવું-તેાડી નાંખવું; પાડી નાંખવું.]
તાડાવું અક્રિ॰, વવું સક્રિ૰ ‘તાડવું’નું કર્મણ ને પ્રેરક તેાડી સ્રી॰ [સર॰ મ.] એક રાગિણી −ટાડી (૨) નાના તાડો – પગનું સાંકળું (છેકરીનું)
૪૨૨
તાડે સંકાડે અ॰ એકપણે
તાડા પું॰ [સર॰ હિં., મેં. તોયા; હૈ. તો] ટાડા; પગનું સાંકળું (૨) હજાર રૂપિયાની થેલી (૩) [જીએ તેાડવું] પૂણીએ કાંતતાં પડેલા કુંદા (૪) કાચું તેાડેલું ફળ (કેરી, કાઠું વગેરે)(૫)[જુએ ટાડા] ટાલ્લા (૬) મિનારા; શિખર; કાંગર (૭)વાવની ઉપરની દીવાલ (૮) ચણતરમાં દીવાલની જાડાઈની દિશામાં મુકાતી ઈંટ (દીવાલની લંબાઈની દિશામાં મુકાતીને ‘પટ્ટી’ કહે છે.) (૯)[જીએ ટાટા] બંદૂકની જામગરી
[તાય
તાતš(−ળું) વિ॰ [સર॰ હિં. તોતા; મ. તોતરા(−1); ર૧૦ ] ખેલતાં તેાતડાતું. “ઢાપણું ન॰ તેાતડાટ; તેાતડું હોવું તે તાતરંગી સ્ત્રી॰ [સર॰ હિં.] એક જાતનું પક્ષી તેાતલ્(~ળું)વિ॰ જુએ તે તડું (૨) અડધા અને કાલા ખેલ ખેલતું તે તળાવું અક્રિ॰ જુએ તતડાવું
તાતળું વિ॰ જુએ તે તડું; તેતલું તેાતાકહાણી (કહા) સ્ત્રી॰ જુએ ‘તેાતા’ માં
તેાતાચશ્મી સ્ત્રી॰ [h].] પોપટની આંખની જેમ ફરી બેસવું તે; બદલાઈ જવું – સંબંધ તેાડી નાખવા તે
તેાતાપુરી સ્ત્રી॰ કેરીની એક જાત
તેાતિંગ વિ॰ (કા.) બહુ મેટા કદનું; મેટું તેસ્તાન તેતેર (ૉા') વિ॰ [ત્રા. તેવ(-g)fī] ‘૭૩'; તેતેર તેતે પું॰ [ા.] પેાપટ. –તાકહાણી સ્ત્રી૰ પેાપટ પેઠે શીખવ્યું કહી જવું તે કે તેમ કહેલી વાત
|
તેદરી સ્રી॰ [l; સર॰ હિં.] દીવાલ પર ઊગતું એક જાતનું ફૂલ તેપ શ્રી॰ [તુf] દારૂગોળા ફેંકવાનું સાધન (૨) [લા.] મેઠી ગપ. [–ચલાવવી =તાપ કામમાં લેવી; તાપ ફેડવી; તે પમારા કરવે। (૨) ગપ ફેલાવવી. -છેડવી-તે પફેડવી (૨)ગપ લગાવવી (૩) [લા.] વાટ કરવી. –ફેંકવી = ગપ મારવી. –ફાઢવી =તાપ સળગાવવી; તેાપના ગોળા મારવા (૨) [લા.] ભારે કાંઈ પરાક્રમ કરવું. “ભરવી = તાપમાં દારૂગોળા ભરી તે કેાડવા તૈયાર કરવી. –મારવી, –લગાવવી =તાપ કેાડવી; ગાળેા મારવે (૨) ગપ ઠોકવી.] ૦ખાનું ન॰ તેાપ તથા એનેા સરંજામ રાખવાની જગા (૨) તેાપ અને એનેા સરંજામ, ૦ગાળા પું॰ તાપના ગાળા (૨) [લા.] મેાટી ગપ. [−છેડા =તાપ કેાડવી; તાપના ગાળે મારવે (૨) ગપ ઠાકવી.] ૦ચી પું॰ તાપ ફેડનારા માણસ; ગાલદાજ (૨) [લા.] ગપ્પી માણસ. ૦બળ ન॰ તાપ કે શસ્ત્રનું ખળ. અળિયું વિ॰ શસ્ત્રબળ – તે પબળવાળું. મારા પું॰ તેાપના ગાળાના મારા ચલાવવા –ગાળા પર ગેાળા છેાડવા તે. [–ચલાવવા=તેાપના ગાળા ખૂબ છેાડવા.] તે પણ (તા) અ॰ છતાં; તેમ છતાં; તથાપિ તાપ- બળ, બુળિયું, મારા જીએ ‘તાપ’માં [ઉપહાર તફા વિ॰ [મ. તુહē] સર્વોત્તમ, સરસ, કીમતી (૨)પું॰ ભેટ; તેાફાન ન॰ [બ. તૂાન] મસ્તી; ધાંધલ (૨) લડાઈ, મારામારી. “ની વિ॰ તેાફાન કરના
|
તાફારી વિ॰ [‘તફારીક' પરથી] ભેળસેળિયું; પરચૂરણ; ફુટકળ તેાબરા પું॰ [l.] ઘેાડાને ચંદી ખવડાવવાની ચામડાની કોથળી (૨) [લા.] રીસથી ચડેલું મેાં. [ઊતરવા =માં પરથી રીસ દૂર થવી. –ચડવા – રીસથી મેાં ચડવું. -ચઢાવવા=ઘેાડાને મેએ તેાબરા બાંધવે। (૨) રીસથી મેાં ચડાવવું.] તેમા અ૦ (૨) સ્ત્રી॰ [ત્ર. તૌā] ‘હવે હદ થઈ' એવા અર્થે બતાવતા ત્રાસ કે કંટાળાના ઉદગાર(૨) સ્ક્રીપશ્ચાત્તાપ. [~પેાકારવી=ત્રાસી જવું; કંટાળવું. -પાકરાવવી=ત્રાસી જાય એમ કરવું.] ૦ખત ન॰ ખળજોરીથી લખાવેલું ખત. હું સ્ત્રી॰ (૫.) તાબા; પસ્તાયા. [કરવી = પસ્તાવું.]
તાતડાટ પું॰ તે તડાવું તે; તેાતડાપણું તાતઢા(-ળા)વું અ॰ ક્રિ॰ ['તાતડું’ઉપરથી] ખેલતાં જીભ ચેાટવી તેય (મૅ) અ॰ તાપણુ
તામર ન॰ [ä.] ભાલા જેવું એક આયુધ (૨) એક છંદ