Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 456

તંદાડા]
તંદા। પું॰ સ્ત્રીના કાનનું એક ઘરેણું [વિ॰ તંદ્રાવાળું તંદ્રા સ્રી [મં.] આળસ; સુસ્તી; ઘેન (નિદ્રાનાં). ૩(-ળુ) તંનૂર પું॰ [બ, તંનૂ] તંદૂર ા [એક વ્યસનની ચીજ છે તંબાકુ, ક્ સ્રી॰ [જીએ તમાકુ] એક વનસ્પતિ, જેનાં પાંદડાં તંબુ(મૂ) પું॰ [સર॰ હિં., મેં.] દેરડાં અને થાંભલાને ટેકે તાણેલું છત્રીધાટનું લૂગડાનું ઘર. [–ઊડવ=તંબુ છે।ડી નંખાવે. –ઊભા કે ખડા કરવા= તંબુ બાંધવે!. ←છેડવા=બાંધેલેા તંબુ કાઢી નાંખવે; તંબુ ઉઠાવી લેવેશ. –ઢાકા, તાણવા, મારવા થાંભલા ડાકી દોરડાં તાણી તંબુ રચવા-બાંધવે કે ખડો કરવો.] તંબૂર પું॰ જુએ તંબૂ (૨) ઢોલ
|
તંબૂરા પું॰ [મ. સંપૂર] એક તંતુવાદ્ય. [તંબૂરા જેવું = સ્થૂળ ને બેડોળ.] –રાપેટી સ્ક્રી॰ સૂરપેટી. –રી સ્ત્રી॰ નાના તંબૂ સંખાળ પું [ા. સંપૂ; સું. તીવ્રૂઝ] નાગરવેલનું પાન (૨) તેની બીડી બીડું (૩) ઘાડો લાલ રંગ (૪) ગળાને એક રેગ. [-છાંટવા, –નાખવા-લગ્ન વખતે વરકન્યાએ એકબીજા પર પાનની પિચકારી મારવી. વહેંચવે –લગ્ન જને વગેરે પ્રસંગે સ્ત્રીઓને ખારેક પતાસાં વગેરે આપવાં.] ૦ણ સ્રી॰ તંબાળીની સ્ત્રી. ગળિયું વિ॰ તંબોળ કે તંખેાળીને લગતું. નળિયે ક્ષય પું એક જાતના ક્ષયરોગ. ~ળિયા સાપ પું૦ નાગરવેલનાં પાનમાં થતા એક કાડે. ~ળી પું॰ પાનસેાપારી વેચનારા (૨) તે ધંધેા કરનારી ન્યાતને માગસ [બનાવે. ઉદા॰ મુલત; તત્ત્વતઃ -તઃ [સં.]નામને લાગતાં ‘માંથી’, ‘-ની છેએ’ એવા અર્થનું અ૦ -તા [સં.] ભાવવાચક (સ્રી૦) નામ બનાવતે? પ્રત્યય તા પું [.] એક કાગળ; તાવ (૨) [Ä. તાવ, મા તાĀ] ગરમી (૨) [લા.] આવેશ; ક્રોધ
તા. [જુએ તારીખ] ‘તારીખ’તું ટૂંકું રૂપ
તાઈ પું॰ મુસલમાનની એક નાત; પીંજારા; વણકર (૨) સ્ત્રી૦ એક વસ્ર. તંખે પું૦૦૧૦ તાઈ, તંાળી વગેરે નાતના લેમ્કા (૨) [લા.] વિશેષ ગણના કે વજન વિનાના લેાક તાઉ વિ॰ [કા. તત્ર પરથી ] ગરમ – આકળા માજનું તાઊસ પું॰ [મ. તાસૂસ] મેર (૨) ન॰ એક છેડે મેરનેા આકાર હાય એવું વાદ્ય. બુજ વિ॰ તાઊસ વગાડી જાણનાર. સી વિ॰ મેારના રંગનું (૨) તાઊસમાજ
તાએ, ધર્મ પું॰ ચીની ફિલસૂફ લાએત્સેના તત્ત્વ-સિદ્ધાંત કે તે આધારે ચાલતે (ચીની) ધર્મસિદ્ધાંત
તા. કે. જુએ ‘તાજા કલમ’--તેનું ટૂંકું રૂપ
તાક સ્ત્રી॰ [સં. ત; પ્રા. ત; સર૦ મ.] છાશ તાક સ્ત્રી॰ [જીએ તાકવું] તાકવું તે; તેમ; ચેાટ (૨) પું॰ લાગ; તાકડે. ડે અ॰ બરાબર તાકડાના – અણીના વખતે, ૦૩ પું॰ તાક; લાગ (૨) [જુએ ત્રાગડો] તાગડે!; દારા. ૰ણિયું વિ॰ જુએ તાકેડુ
તાકડું ન॰ [‘ત્રાક’ ઉપરથી] સેાનીનું ત્રાક જેવું એક એજાર તાકડે, “ડો, વણિયું જુએ ‘તાક'માં તાક(—કા)ત સ્ર॰ [મ.] શક્તિ; સામર્થ્ય; મગદૂર તાકવું સ॰ ક્રિ [મં. તર્ક, ત્ર. ત ્ અથવા મં. તદ્] એકીનજરે જોયા કરવું (૨) નિશાન બાંધવું (3) ધારવું; ઇચ્છવું. [તાકણું તીર લાગવું = ધાયું થવું.]
૪૧૧
[તાજાતવાના
તાકીદ સ્ત્રી॰ [Ā.] ઉતાવળ (૨) આજ્ઞા; ફરમાન; તરત કરવાની જરૂરિયાત (3) ચેતવણી; ધમકી. [—આપવી=ચેતવણી આપવી. “કરવી =ઉતાવળ કરવી.] ચિઠ્ઠી સ્ત્રી॰, ૦પત્રપું॰; ન૦ ઉપરી અમલદારના હુકમનેા તાકીદના કાગળ [સર॰ મેં.] “દી વિ તાકીદવાળું; તાકીદનું, જેમ કે, પત્ર
તાકું ન॰, –કા પું॰ [મ. તા] ગેાખલેા; હાટિયું
તાકે વિ॰ [તાકવું’ ઉપરથી] તાકેલું નિશાન પાડનાર; તાકણિયું તાકા પું॰ [Ā.] ફાડયા વિનાનું લાંબું એકસરખું લૂગડું; થાન (૨) જુએ તાકું
તાકાડી વિ॰ જુએ તાકે
તાગ પું॰ [સં. ચાવ; હૈ. થઘ; સર૦ મ. તારા, તાન =હાડી ચલાવવાને વાંસ જે દ્વારા ઊંડાણ પણ મપાય છે] છેડા; અંત; નિવેડો (૨) [સં. યાન ઉપરથી ? હિં. તન(-11)] પરણીને વિદાય થતા વર તરફથી ભાગોળે કન્યાપક્ષના ભાટબ્રાહ્મણેાને અપાતી દક્ષિણા કે લાગે.[—મણવા, લાવવા =પાર લાવવા; પરવારવું. કાઢવા, –મેળવવા, “લેવા – ઊંડાઈ માપવી (૨) અંદાજ કાઢવો.] તાગડધિન્ના પું૦ ખ૦ ૧૦ [રવ॰] મેજમાં; ચેનખાજી (–કરવા) તાગડીતેાળ પું॰[સર॰ મેં.; હિં. તાલુકી=ત્રાજવું + તેાળવું]ત્રાજવાંથી તેાળી ખાનાર –વેપારી; અકાલ (તિરસ્કારમાં) [લાગ તાગો પું॰ [જુએ ત્રાગડા] તાંતણેા (૨)['તાકવું' ઉપરથી] તાકડા; તાગવું અક્રિ॰[જીએ તાગ] તાગ કાઢવા; માપ કાઢવું(ર)પરવારવું; તાગ આવે; છૂટા થવું (૩) સ૦ ક્રિ॰ [જુએ ત્યાગવું] છેાડી દેવું તાગિયા પું[ન્નુ તાગડો] રેશમને તાણનાર – સુધારનાર કારીગર તાછ સ્રી॰ [સું. તક્ષ] પથ્થર ટાંકતાં પડતા કચરા – છેલ (૨) (દાગીનાને) છેલતાં પડતી કરચા (૩) એપ; ચકચકાટ. [મારવેા =એપ દેવે; ચળકી આવી.] (~સ)વું સક્રિ॰ ટાંકણાથી છેાલવું; છેાલીને ચકચકતું કરવું (૨) તાષ્ટિયું કરવું – કાપવું (સ.) તાજું ન॰ જુએ તારું [ટુકડા (સુ.) તાછિયું ન॰ [જીએ તા] કલમ જેવા ત્રાંસા કાપેલેા સાંઠાના તાજ પું॰ (૫.) જુએ ત્યાગ – તજવું તે
તાજ પું॰ [hī.] મુગટ; રાજમુગટ (૨) ગંજીફાનું તેવા ચિહ્નવાળું પાનું. ૰ખાનું ન॰ સંડાસ, ૦પેાથી સ્ત્રી॰ તાજ પહેરવાની – ગાદીએ આવવાની ક્રિયા. મહાલ ॰ (સં.) આગ્રાની સુપ્રસિદ્ધ ઇમારત
તાજગી સ્ત્રી॰ [hī.] તાજાપણું (૨) તેજી; સ્ફૂર્તિ (૩) તંદુરસ્તી તાજણ સ્ત્રી॰ [જીએ તા] ઘેાડી તાજા પું॰ [ા. તાનિયાનહ] સાટા; ચાબુક તાજપાથી સ્ત્રી॰ [ા.] જુએ ‘તાજ [7.]’માં તાજમ સ્ત્રી નુએ તાજીમ (ર) (સુ.) રુચિની બાબતમાં વધારેપડતું ઝીણાપણું કે આળાપણું. “મી વિમાન – મેટાઈ આપેલી હાય તેવું
તાજમહાલ પું॰ (સં.) જીએ ‘તાજ [1.]’માં તાજમી વિ॰ જુએ ‘તાજમ’માં
તાજવું ન॰ જુએ ત્રાજવું (૨) સ૦ ક્રિ॰ +(૫.) આ ત્યજવું તાજા(–જે)કલમ સ્રી॰ [ા.] (ટૂંકમાં લખાય છે ‘તા.ક.’) મુખ્ય લખાણ પૂરું થયા પછી તેની નીચે ઉમેરેલું લખાણ તાન્તતાના વિ॰ [7.] તાજું અને શક્તિમાન