Page Text
________________
ડાટા ]
ઢાટા પું॰ [સર॰ મ. ૩ાટા; હિં. ટાટ] ઘાટા; સાંકડા માંના પાત્ર (બરણી, શીશી જેવા)નું મેમાં બંધ કરવાનું સાધન; ખૂચ. [ાટા કરવા = ઉપવાસને આગલે દિવસે ઠાંસીને ખાવું. ઢાટા ઘાલવા, દેવા, મારવા = ડાટા વડે બંધ કરવું.]
ઢાઢઢવું અક્રિ॰ [‘દાદ’ ઉપરથી ?] આ∞ કરવી ઢાઢઢિયું ન॰, ઢાડુ સ્ત્રી॰ [જુએ ડાડડવું] આજીજી; વિનંત ઢાઢવું સક્રિ॰ [ત્રા. ૩૩૪(સં. ૪) પરથી ? સર૦ äિ. દાઢના = બાળવું] (કા.) કટાક્ષ કરવે
ઢાફર સ્ત્રી, –રિયું ન॰, ઢાકેળ (ળ,) [જીએ ડાકું] નકામું આમ તેમ જોવું –ભાલાં મારવાં તે. [ડારા કે ડફાળા મારવી, ડાફરિયાં મારવાં=આમ તેમ જોવું -બાલાં મારવાં.] ઢાફાડાળ(ડો'ળ,) સ્ત્રી- [ડાકું+ડહેાળવું ?] કક્ષામાં વચ્ચે પડી માથું મારવું કે ડહાપણ ડહાળવું તે (–કરવી)
ડાકું ન॰ [માં ફાડવાના ‘ડ’ ર૧૦ પરથી !] કરડવા પહોળું કરેલું માં. [~મારવું =માથું મારવું (૨) ત્રયકું ભરવું.] ઢાફેઢિ(—ળિ)યું ન॰ [‘ડાકું’ ઉપરથી] ડાકુરિયું રાફેાળ (ળ,) સ્ત્રી॰ જુએ ‘ડાકુર’માં
ઢાળકે પું॰ [રવ૦] દાબવાથી થતા અવાજ (૨)[‘દાબવું’ ઉપરથી] દાબીને માટીથી લીંપવા જેવી સપાટી કરવી તે
ડાબડો(–લે) પું॰ જુએ દાબડો. –ડી(-લી) સ્ત્રી॰ જુએ દાબડી ઢાખણ(–રિ)યું ન॰ [જીએ દાબવું] દાબવાના કામમાં લેવાતું વજન; દાખવાતું યંત્ર (૨)બારસાખના ચાકઢા ઉપરનું દબાણ રાખનારું વજન (૩) [દાબડો, ડબા ઉપરથી ? ]એક પહેાળા મેાંનું વાસણ ડાબલા પુંઅ૦૧૦ (ઘાણીના બળદને કે ઘેાડાને) આંખ પર બંધાતા પાટા કે આવરણ (૨) [લા.] ચશ્માં. (ચાલવા, પહેરવા, આંધવા) [‘સ્પ્રિંગ’– કમાન હોય એવું ઢાખલિયાળ(-ળું) વિ॰ [દાબવું' ઉપરથી] જેમાં દબાણ માટે બલી જુએ ‘ડાબડો'માં. લે પું॰ જુએ દાબડા (૨) ઘેાડાના
|
પગના નાળ
ઢાબાજમણી(-ણું) અ॰ [ડાનું+મણું] ડાબી અને જમણી બંને બાજુએ (૨) વારાફરતી બંને બાજુએ (3) ડાખાનું જમણું ને જમણાનું ડાબું થાય તેમ (૪) [લા.] પક્ષપાતથી. [ઢાબાજમણી કરવું = પક્ષપાત કરવા (૨) આંખ આડા કાન કરવા.] ઢાબાવાદી વે૦ (૨) પું॰ રાજકીય બાબતમાં ડાબી બાજુના – સરકારી પક્ષની વિરાધ-બાજુના કે અતિ ઉદ્દામ વિચાર ધરાવતા વાદનું કે તેને લગતું; ‘લફિટસ્ટ’ ઢાબિયેળ વિ॰ જીએ ડાબેોડિયું
ઢાળું વિ॰ [૩. ૩બ્ધ, દાવ = ડાબે! હા] જમણાનું ઊલટું (૨)[લા.] અળખામણું; અળગું. [ડાબા પગના અંગારા = નર ઉતારવા દીકરાને મા કપાળે ડાબા પગની ધૂળથી જે નિશાની કરે છે તે. ડાબા હાથના ખેલ = સરળ કે રમત જેવું હોવું તે કે તેવી બાબત. ડાબી આંખ ફરકવી = પુરુષને માટે અશુભ અને સ્ત્રીને માટે શુભ સૂચવતું નિમિત્ત થયું. ડાબું કરવું=ડાબી બાજુએ નાખવું (૨) ભૂલી જવું (3) અળખામણું કરવું. –જમણું કરવું = પક્ષપાત કરવા. “મૂકવું, મેલવું = ભૂલી જવું; ન જડવું(૨) અળખામણું કરવું. ડાબે હાથે મુકાવું કે મૂકી દેવું = એવું મુકાઈ જવું કે જેથી ઝટ જડે નહીં.]
Jain Education International
૩૮૯
[ડાર
ડાબેરી, ઢાખા(–ભે)ઢિયું, ઢાખાડી વે॰ [જીએ ડાબું] ડાબે હાથે કામ કરવાની આદતવાળું ઢાખે, પું॰ ઘેાડાતા ડાબલે – નાળ [ન॰ એક જાતનું ઘાસ ઢાભ, ૦૩ પું॰ [મં.વર્મ, પ્રા.૭મ]એક જાતનું ઘાસ-દર્ભે. સૂળિયું ઢાત્મા પું॰ [સર૦ મ. દાન, ઢાંમાં] એક ાતનું શાક – ભાજી ડાભેડિયું વિ॰ જુઓ ડાયેડિયું (૨) એક ખડના કાંટા ઢામ (ડા') પું॰ [સર॰ પ્રા. ૐમળ = ડામવાનું એજાર; સર॰ હિં. તા; મ. હા] ગરમ ગરમ વસ્તુ ચામડી ઉપર ચાંપી દેવી તે; ચપા (૨) [લા.] ડાઘ; કલંક; લાંછન (૩) કંઈ નહિ; ટીકા. (જેમ કે, લે ડામ !). [ચાંપા, દેવેશ = ડામવું; ચપકા બેસાડવે (૨) કાંઈ ના આપવું; ટીકેા બતાવવા (ઉદા॰ એને શું ડામ દે !). ] ઢામકી વિ૦ [સર૦ દમામ કે દંભ]+આડંબરી; દંભી; બહારની ટાપટીપવાળું
ઢ઼ામચિયા પું॰ [‘માંચી’ ઉપરથી ? સર૦ Ēિ. દામના= ખેતરનેા માંચે] ગેાદડાં વગેરે મૂકવાની ઘેાડી (૨) ડાંસ; મચ્છર ઢામણુ ન॰ [જીએ દામણ] ઘેાડાંગધેડાં નાસી ન જાય તે માટે તેમના પગને જકડવાનું દારડું (૨) રેંટિયાના પૈડાનાં પાંખયાં બાંધવાની દેરી (૩) [il. હૈં।મન] અંગરખાના છેડાનું એટણ (૪) [‘ડાબું’ઉપરથી ] (વહાણ જમણી તરફ વાળવા) સુકાન ડાબી તરફ ફેરવવું તે [કાળા પદાર્થ ડામર પું॰ [સર॰ હિં, જ્ઞ.] કાલટાર; (કાલસામાંથી મળતા) એક ડામરા પું૦ ૦ ૧૦ (ચ.) કાસને ચાકળે જે બે લાકડાંને આધારે
બેસાડાય છે તે લાકડાં
ડામરેજ ન૦ [. હિરેન] રેલવેમાં આવેલા માલ વખતસર ન લેવા જવાથી ભરવી પડતી દંડની રકમ. [—ચઢવું = માલ વખતસર ન લેવાથી દંડ ભરવાના થવા. “ભરવું =તે દંડ ચૂકવવા.] ડામવું(ડા')સ૰ક્રિ॰ [જીએ ડામ] ડામ દેવા (૨) મહેણું મારવું (૩) [જીએ ડામણ] ડામણ બાંધવું [અસ્થિર; ડોલતું; ડગમગુ ડામાડોળ વિ॰ [સર॰ હિં. દવારો (હોજના); મ.૪ામાસૂ(-)] ઢામીજ(–સ) વિ॰ [. કૅમેૐ ?] ગુનેગાર તરીકે પંકાયેલું; બદમાશ ઢાયું ન॰ [‘ડામ’ પરથી] ડામ્યાનું કે તેના જેવું ચિહ્ન(૨) કાળા ડાઘ ઢામેલ (ડા’) વિ॰ [‘ડામ’ ઉપરથી] ડામેલું; કલંકિત ડાયમંડ પું॰ [.] હીરા; મણિ. જ્યુબિલી સ્ત્રી॰ હીરક કે મણિમહાત્સવ; ૬૦ મી જયંતી
ઢાયરશાહી સ્રી॰ [. હાયર (સં.)+શાહી] અંગ્રેજ સેનાપતિ ડાયર જેવી જોરજુલમ ને કેર વર્તાવતી વહીવટ-રીતિ; જોરજુલમ ડાયરી, બુક સ્ત્રી• [Ë.] રાજનીશી; તે નાંધવાની ચાપડી ડાયરા પું॰ [બ. વારહ] નાત; જમણ (રજપૂતામાં) (૨) ઘરડા અને અનુભવી લેાકેાને સમુદાય – રાવણું; દાયરા (૩) (કા.) અંગત માણસે તું મંડળ; કાડી – ગરાસિયાનું મંડળ. (–જામા, એસવા) [કાંટા ફરે છે ઢાયલ પું [.] ઘડિયાળ અંકવાળા ગેાળ ભાગ, જેના પર ડાયર્કી સ્ત્રી॰ [,] બેભથ્થુ સત્તા જેમાં હોય એવી રાજ્યપદ્ધતિ ઢાયાબિટીસ પું [.] મીઠી પેશાબનેા રેગ; મધુપ્રમેહ ઢાયાસાઇટ પું [.] (ઍક્સિજનના બમણા પ્રમાણવાળું) તેનું સંયેાજન (ર.વિ.)
ઢાર ન॰ (કા.)ભંડનાં બચ્ચાંનું ટાળું (૨) પું [‘ડર' ઉપરથી] ધમકી,
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |