Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 432

ડમડમ ]
મઢમ સ્ત્રી॰ [રવ॰] ડંકાના અવાજ (૨) [સર॰ મેં.] ગરબડ; તાફાન (૩) [સર૦ મ. હુમ] ડંકા જેવું એક લશ્કરી વાદ્ય. –માક પું૦ ડમડમના અવાજ
મડાળ વિ॰ [જીએ ડામાડોળ] આસ્થર (૨) અપૂર્ણ; અધૂરું મણિયું ન॰ જુએ ‘ડમણી’માં
ન
૩૮૭
રમણી સ્ત્રી, ~ણું ન॰ [સર૦ મ. ઙમળી = કપડાં ધાવાના ધેાકા; સર॰ ડફણું, ડણું] નાની લાકડી (૨) શેરડીનેા કકડો (૩) ડમણિયું. મણિયું ન॰ [સર૦ મ. મળી] બે બળદની નાની ગાલ્લી ડમર(–રી) શ્રી॰ (કા.) જીએ ડંમર
મરવું અક્રિ॰[Ä. ડેવર ? ]વનસ્પતિનું ફાલવું – નવાં પાન આવવાં મરાણ ન॰ (કા.) બ્લુએ ડંમર ડમરી સ્ત્રી॰ જુઓ ડમર [ એજાર (વૈદકમાં દવા બનાવવા માટે) મરુ ન૦ [ä.] એક વાદ્ય; ડાકલું. યંત્ર ન૦ ડમરુ ઘાટનું યંત્ર કે ડમરા પું॰ [સર૦ સં. મન, પ્રા. ર્મા(૧,૧); હિં. યૌના; મ. વળા] એક સુગંધીદાર વનસ્પતિ
ડમાક પું॰ [ત્ર. વિમા] રેફ્; ભપકા; ઠાઠ. દાર વિ॰ ડમાકવાળું ઢમાથું (ડ') અક્રિ॰, –વવું સક્રિ॰ ‘ડામવું’નું કર્મણિ ને પ્રેરક ડમી વિ૦ (૨) પું॰ [.] ખાલી દેખાવ કે ગણવા પૂરતું અવેજી; ખરેખરું ન હું એવું (માણસ) (જેમ કે, પત્તાંની રમતમાં, ચંટણીમાં) (૨) સ્ત્રી॰ ચોપડીનું કંદ ને ઘાટ છ॰ જોવા, ખાલી બાંધણી કરીને કરાતા તમને
ઢયાળ ન॰ એક પક્ષી
ર પું॰ [સં. વર; પ્રા. કર] ભય; બીક. [–રાખવા = બીવું; ડરવું. –લાગવા = ભયની અસર થવી.] ૦કણ, કુ, પી, પાક [સર॰ હિં; (પોંના = ડરવું)] વિ॰ બીકણ ઢરપ(–પા)વું અક્રિ॰ [સર૦ હિં. ઇવના; હર્ષાના] જુએ ડરવું. [રપાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક).]
રવું અક્રિ॰ [ત્રા, હર્ ક્રિ॰] બીજું [ભયાનક (૨) ન૦ ડરામણી ડરામણી શ્રી॰ ધમકી, બીક; સતામણી. –હું વિ॰ ડર લાગે એવું; રાવવું સક્રિ॰ ‘ડારવું’,‘ડરવું’નું પ્રેરક. ઠરાવું અક્રિ॰ ‘ડરવું’નું ભાવે, ‘ડારવું’નું કણિ
રું વિ॰ ડરી કે છળી ગયેલું (૨) ડરકણ ઢુલી(–ની) સ્ત્રી॰ [સર॰ હિં. z1=શેતરંજી; મેં. કલ્હી]ઘેાડાની પીઠ પર જીનની નીચે નાખવાની ઊનની ગોદડી(ર)[f.] નાના ટુકડા, ગાંગડા કે ઢેકું; ડળું
હલા પું॰ જીએ દલ્લે
વક ન૦ એક પક્ષી
વારા પું॰ [રવ૦] (સુ.) ઘાંઘાટ; લવારા
રસ પું॰ [ત્રા. સમ(નં. ઢંરા)] વંશ; વેરની લાગણી *સક ઢસક અ૦ [૧૦] ડસકાં ખાતું હોય એમ (૨)રહી રહીને હંસકલું ન૦ ડસકું (લાલિત્યવાચક)
સકલું ન॰ એડી; હેડ (૨) બેડી જેવું – ભારે જાડું હાથપગનું ઘરેણું. “લે પું॰ ભારે –વજનદાર એડી
ઢસકવું અ૰ક્રિ॰ રિવ૦; f. હવાના] ડુસકાં ખાવાં સકું ન૦ જુએ ડૂસકું (-ખાવું)
સરસ અ॰ જુએ ડસક ડસક, વું અક્રિ॰ [‘ડસકું’ઉપરથી] ડૂસકાંથી રૂંધાવું (૨) મનમાં અકળાઈ રહેવું. –સાવવું સક્રિ॰,
[ ડંખ
–સાવું અક્રિ॰ ‘ડસડસવું’નું પ્રેરક અને ભાવે. “સી સ્ત્રી॰ ડસડસવું તે (૨) ડસ કે ડંખ રહી જવા તે ઢસણ ન॰ ડસવું તે (ર) દાંત
હસવું સ૰ક્રિ॰ [ત્રા. હસ, સં. વૅર ] કરડવું; દંશ દેવા. [સાવું અક્રિ॰, –વવું સક્રિ॰ કર્મણિ ને પ્રેરક] સીલું વિ॰ ડસ કે ડંખવાળું; દેશીલું
ઢહાપણ ( ્) ન॰ [ડાહ્યું’ઉપરથી] ડાલાપણું; શાણપણ. [—કરવું, હેાળવું=વચમાં વગર સમજ્યે પેાતાની વાત કે ડહાપણ ઉમેરવાં.] ડાહ્યું(—ચલ) વે॰ દોઢડાહ્યું. દાર વિ॰ ડહાપણવાળું હેકવું સ૰ક્રિ॰ (૫.)+[હિં. કના] છેતરવું; ઠગવું હેંકવું અક્રિ॰ [હિં. કના] (કા.) ઊભરાવું; છલકાઈ જવું (?) ઢહેાળ પું॰, ~ળાણુ ન॰ ડહેાળાવું કે ડહાળાયેલું તે રહેાળવું (i) સક્રિ॰ [સં. ધ્રુવ ?સર૦ મ. હડ્યુઝ”—વઝĪ] (પ્રવાહીને) હલાવવું; મરડવું (૨) (આંખ લાલ થાય ત્યાં સુધી) ચેાળવી (૩) [લા.] ખૂબ કામેમાં પડવું, અનેકમાં માથું મારવું (કાંઈક નિંદાત્મક અર્થમાં)
રહેાળાનું અક્રિ ‘ડહેાળવું’તું કર્માણ (૨)આંખ લાલ થવી (જેમ કે, ચેાળાવાથી)(૩)[લા.] હાલી જઈ ને અવ્યવસ્થિત થવું; ગૂંચવાઈ જવું; વધારેપડતી ચેાળાચેાળ થવી. –વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક) હાળું (ડ્ડા) વિ॰ સર૦ મ. દદુષ્ટા] ડહેાળાયેલું. −ા પું॰ ડહેાળાયેલું પ્રવાહી (૨) અફીણનેા રસ
ઢળક ઢળક અ॰ [વ૦] ફેરાં રૂપે એક પછી એક નીકળે એમ ઢળકવું અક્રિ[‘ડળક’‘ડળક’પાણી છૂટવું-(માંમાં)–એ પરથી ] લલચાવું; દાઢ સળકવી. [ઢળકાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક)] ઢળવું અક્રિ॰ [સર॰ ડડળવું] સડી જવું; ખાખાં થઈ જવાં (૨) લાલસામાં લીન થઈ જવું (૩) ભાગી પડવું – ઢગલા થઈ જવું; ઢળી પડવું. [ઢળાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક)] રળી સ્ત્રી॰ જીએ લી
શું ન [à. ઇત્ઝ; હિં., મેં. ટા] ડગળી; કેાડવું
ફુંકવું અક્રિ॰ (કા.) પ્રાણ જવામાં વિલંબ થવેા (૨) છેલ્લા શ્વાસ લેવા (૩) [વે. ૐ = ડંખ] (જોડાનું) ડંખવું
ઢંકાપલ્લવી સ્ત્રી॰ [ડંકા + પલ્લવ] ડંકો વગાડી હુકમ આપવાની લશ્કરી સાંકેતિક ભાષા
| ઢંકીસ્ત્રી[.ૐન્તીપંપ, સર૰મ.ળોળ]પાણી ખેંચવાના પંપ-સંચા ટૂંકા પું॰ [સર॰ હિઁ., મ. ૐના; સં. ધા, પ્રા. હવ] નગારું; ઢોલ (ર) ઘેાડાની પીઠ ઉપર બે બાજુ લટકાવેલાં ઢાલ (૩) (કા.) ટકારા (૪) [લા.] ફતેહના અવાજ, ફતેહ. [ ંકા પઢવા = ટકારા થવા. –કરવા = જયજયકાર કરવેા; નામના મેળવવી (૨)લેાકેામાં જાહેર કરવું. “થવા, –મેલાવા – ડંકા વાગવેા. “દેવેશ નગારું વગાડવું (૨) વિચસવારીએ ચડવું (૩) ઉત્સાહભેર કાઈ કાર્ય કરવા ઊપડવું. -મારવા, વગાડવા =જીએ ડંકા કરવેા.-વાગવા =વિયટંકાર થવા (૨) નામના નીકળવી (૩) લેાકેામાં નહેર થવું.] ડંખ પું॰ [કે. ૐ(નં. ટૂરા)] ચટકા; દંશ (૨)ધાનને! દાણેા સડવાથી પડતું છિદ્ર (૩) આંકડા; ઝેરી કાંટા – અણી (૪) [લા.] કીનેા; વેર. [–રહેવા = ડંખ કે વેરની અસર રહેવી. –રાખવા = કીના – વેર રાખવું, –લાગવા = દાણામાં છિદ્ર પડવાં (૨) મનમાં ચટકા લાગવે, રીસ ચડવી.]