Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 374

છીદરી ]
છીદરી સ્ત્રી[સં. છિદ્ર ઉપરથી] ટીપકી ટીપકીવાળા એક જાતને સાલ્લ્લા (૨) દાણાનું વેરાવું દરેડો થવા તે. [−કરવી = દરેડો કરવે; આ । તેમ વેરાતું નાખવું.] છીદરું વિ॰ [સર॰ હિં. ઉછેરĪ] જીએ છીછરું છીનકી સ્ત્રી॰ [સર॰ [ૐ føના] છિનાળ છીનવવું સ૰ક્રિ॰ [સં. છિદ્ર ; હિં. છૌનના] ઝંટવી લેવું (૨) છેતરી લેવું, છીનવાયું અક્રે ‘છીનવવું'નું કર્મણ છીનવું સક્રિ॰ [સં. છિદ્ર ઉપરથી] + કાપવું; છેદવું છીપ સ્ત્રી[સં. શુક્તિ; પ્રા. સિવ્; હિં. છીપ] એક જાતની માછલીનું કાટલું – ઘર, સાપ
છીપણી સ્ત્રી॰ [‘છીપવું' ઉપરથી] પાણી છીપવું – છાંટવું તે. -ણું ન॰ પાણી છીપવાનું લેઢી જેવું પાત્ર
છીપર સ્ત્રી॰ પથ્થરની છાટ; શિલા
|
છીપરું વિ॰ ગંદું; ગાજ્યું (ર) ન॰ (કા.) ધોબીની છાટ – પથરા છીપવું અ॰ ક્રિ॰ [પ્રા. ચિલ્પ = તૃપ્ત થયું, સં. તૃત્વ ?] રામવું; શાંત થવું (તરસનું) (૨) [હિં. fઇવના] સંતાવું; લપાવું (૩) સ૦ ક્રિ॰ [i. fક્ષવ ] સીપવું; છાંટવું (૪) લાંગરવું (વહાણને) છીપાનાનું ન॰ જુએ ‘છીપા’માં
છીપું ન॰ ચામાચીડિયું [ગમે તેવે આવડત વિનાને હિસાબ છીપા પું॰ [૩. દિવથ] કપડાં છાપનારા; છાપગર. —પાનાનું ન૦ છીયું ન॰ [રે. ઇન્વ] તપેલીનું ઢાંકણું; તાસક છીરકવું સ॰ કે[હિં. છિકના] છાંટવું; છંટકાવથી નવરાવવું છીરકાવું અ॰ ક્રિ॰ ‘છીરકવું’નું કમણિ છોલવું નવું [રૂ. છઠ્ઠી] છલેટું; છેલું; છેતરું છીલર પું॰ [હિં.] ખાળેાચિયું; તલાવડું
છીલવું સ૦ ક્રિ॰ [સર॰ હિં. છીના] છેડાં કાઢવાં; છે.લવું છીં અ॰ [રવ॰] છીંકવાને અવાજ
છીંક સ્ક્રી॰ [હૈ. છિĀH1] છીં કરીને હેરથી શ્વાસ બહાર ફેંકાવા તે. [~આવવી = છીંકવાનું થયું (ર) [લા.] અપશુકન થવા. -ખાવી= છીંકવું (૨) છીંકવાથી અપશુકન કરવા. છીંકો આવે તેવું = તદ્દન સ્વચ્છ (સ્વચ્છતા બતાવવા)].
છીંકણી સ્ત્રી॰ [જી છીંક] સંઘવા માટે ઘંટીને તૈયાર કરેલી તમાકુની ભૂકી. —ણિયું ન॰ છીંકણીની ડબી (ર)વિ॰ છીંકણી જેવું; તેના રંગનું
છીંકવું અ॰ ક્રિ॰ [જુએ છીંક] છીંક ખાવી. [છીંકતાં છીંડું પડવું =સહેજસાજમાં વાંકું પડવું – માઠું લાગવું. છીંકતાં દંડવું= નવા કારણસર દંડ કરી પાડવે!; આપખુદ - જુલમી અમલ ચલાવવે.]
૩૨૯
છીંકારહું ન॰ [‘છીક’ ઉપરથી] કાચંડા જેવું એક ઝેરી પ્રાણી, જેની છીંકને વાયુ ઝેરી માનવામાં આવે છે (૨) [] એક જાતનું નાનું હરણ [ઘડીએ – ધણી છીકા ખાનારું છીંકારવું ન॰ [‘છીંક’ પરથી ] એક જાતનું હરણ (૨) વિ૦ વારે છીંકારું ન॰ છીંકારવું હરણ. –રી સ્રી॰ છીંકારાની માદા (૨) હરણની ચીસ
છીંકાવું અ॰ ક્રિ॰, “વવું સ॰ ક્રિ॰ ‘છીંકવું'નું ભાવે અને પ્રેરક છીંકાટા પું॰ (કા.) છીં કરવું તે; છિકાર (૨) છણકા છીંટ સ્રી [સર॰ હિં, છીંટ, મ. હીટ, સં. ચિત્ર પરથી ?] એક
[ટ
[છેંટલે
જાતનું રંગિત, ભાતીગર કપડું છીંટલા પું॰ કાંટાનેા ભારા ઉપાડવાની બે પાંખયાવાળી લાકડી; છીંડી સ્ત્રી॰ [હૈં. એંડી] સાંકડી ગલી – નવેળિયું (૨) [કે.ઇિડિયા; છીંટી] નાનું છોડું
છીંડું ન॰ [જીએ છીંડી; સર૦ સં. છિદ્ર; પ્રા. છિ ુ] વાડમાં રાખેલું ખાકું – માર્ગ (૨) [લા.] દોષ (૩) બહાનું. [—પાઢવું= વાડમાં બાકું કે માર્ગ પાડવા (૨) દેષ કાઢવા (૩) છટકવાના રસ્તા કરવા, છીંડે ચઢવું = છીંડામાંથી આવવું (૨) છીંડામાંથી આવતાં પકડાવું. (ઉદા॰ છીડે ચઢયો તે ચાર.)]
કછુક અ [વ॰] એંજિનના અવાજ, ગાડી સ્રી૦ (બાળભાષામાં) રેલગાડી (ર) તેની ખાળ-રમત
છુછકારવું સ૦ કિ૦વ૦; સર૦ પ્રા. છુ h; fહું. છુટ્ટારના] કરડવા કે પાછળ પડવા ઉશ્કેરવું (કૂતરાને)
છુછઠ્ઠું વિ॰ [જુઓ છિછઠ્ઠું] આછકલું; છીછરું –લ્લાપણું ન૦ છુટકારા પું॰ [‘છૂટવું’ ઉપરથી] છૂટવું તે; મુક્તિ; છૂટકા; અંત. [-થા=પ્રસવ થવા. ] “રાહુકમ પું॰ છેડવાના હુકમ; ‘ઑર્ડર ઓફ ડેવટલ (કે) ડિસ્ચાર્જ’
ટાણુ ન॰ છૂટું થવું તે; ‘ડિસેાસિયૅશન’ (૫. વિ.) [ભાવે છુટાવું અ॰ ક્રિ॰ [‘છૂટવું' ઉપરથી] છૂટવાની ક્રિયા થવી; ‘છૂટવું’નું છુટ્ટી શ્રી• [‘છૂટવું’ ઉપરથી] છૂટી; રા (૨) નવરાશ. [—પઢવી = રજા મળવી,]
છુટું વિ॰ જુએ છૂટું
છુપછુપામણ સ્ત્રી[‘છુપાવું’ ઉપરથી] સંતાકૂકડી જેવી એક રમત છુપાડ(—વ)નું સ૦૬૦ [‘પવું' ઉપરથી] સંતાડવું; ગુપ્ત રાખવું છુપામણી સ્ત્રી છુપાવવું તે; ગુપ્ત રાખવું તે છુપાવવું સક્રિ॰ જીએ છુપાડવું
છુપાવું અ॰ ક્રિ॰ [જીએ છૂપવું] સંતાવું; છૂપવું [વધારના) ધ્રુમ,શ્રુમ અ॰ [૧૦]. ॰કાર,॰કા પુ॰ મ એવેા રવ(જેમ કે, છુરી(–રિકા) સ્રી॰ [i.] શ્રી; છરી
ઘુવડાવવું, છુવાડવું સક્રિ॰ ‘છ્યું’નું પ્રેરક [ વનસ્પતિ છુવારી અજમેદ પું॰ [સર૰f. છુવા(−હારો) અનવાયન] એક છુવાવું અક્રિ॰ ‘છ્યું’નું કર્મણિ
|
છું અક્રિ॰ ‘હોવું’નું પ્રથમ પુરુષ એકવચન (૧૦ કા૦) છૂ ન॰ સરકી જવું – જતા રહેવું તે [—કરી જવું, થઈ જવું = નાસી જવું; સરકી જવું.] (ર) અ॰ (ર૧૦) કૂતરાને કોઈની પાછળ પડવા ઉશ્કેરવાના – છકારવાના ઉદ્દગાર છૂઆછૂત સ્ત્રી॰ [હિં.] જુએ છૂતઅછૂત છ સ્ત્રી॰ એક છેડ
છૂટ સ્રી॰ (૮) [‘છૂટવું’ પરથી] મેાકળાશ (ર) રા; પરવાનગી (૩) છેાડી દીધેલી – જતી કરેલી રકમ (૪) ઊડવા માટે પતંગને દૂરથી, ઊડે એમ ઊંચી કરી, છેડવી તે (૫) છૂટાપણું; સ્વતંત્રતા (૬) તંગી કે સખતાઈ, સંકોચ યા મનાઈ ના અભાવ (શ૦ પ્ર૦માં આ ભાવ આવે છે.) [—અપાવવી = પતંગની છૂટ આપવી. “આપવી= રજા કે સ્વતંત્રતા યા મેાળાશ આપવી (ર) પતંગની છૂટ આપવી. –કરવી=બંધી કે મના હોય તે દૂર કરવી; રજા આપવી. —થવી=રજા મળવી (૨) બંધી કે મના દૂર થવી (૩) તંગી ન રહેવી. –મૂકવી=મેાકળાશ રાખવી