Page Text
________________
ર(ક)નું ]
છર(૦૩)તું વિ॰ [‘રર' અવાજ કરતું] આડું; ઢળતું (૨) કતરાતું છરર,૦૨ અ॰ [૨૦] વસ્તુ છરડી જતાં કે કપાતાં થતા અવાજ
– સરરર
છરવ(વિ)શું વિ॰ [ર +વાંકું] છરવાળું; મદમસ્ત; અભિમાની છરાયું(–યેલું) વિ॰ [‘ઇરાવું' ઉપરથી] માતેલું; ફાટેલું છરાવું અક્ર॰ [ર જી] તેાર કે મસ્તીમાં આવવું; ફાટવું. –વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક)
છરાવીંટી સ્રી॰ જુએ ‘છા’માં
બેસાડાય છે તે યાજના (જેમ કે, સાઇકલમાં) છઠ્ઠું સ્ત્રી॰ [i.] અધએક કે ખકારીના રોગ
છરી સ્ત્રી॰ [સં. સુાિ; પ્રા. ધુરિમા, છુરો] કાપવાનું નાનું સાધન; પાળી; કાતું. [—ઊછળવી છરી વડે મારામારી વી. -ચાલવી=છેઃ મુકાવેા; કપાઈ જવું (ર) છરીથી કપાવાનું કામ બરાબર થયું. –જેવી જીભ = આકરી – નિષ્ઠુર બેાલી; સામાની લાગણીઓની જરા પણ પરવા ન કરે તેવી તાતી વાણી. “મૂકવી= કતલ કરવી (ર) ખરાબ કરવું; પાયમાલ કરવું.] છરેલ વિ॰ [છર’ ઉપરથી] છર -- મદવાળું; છરાયેલું છરા પું॰ [સં. હ્યુર; પ્રા. છુ] મેાટી છરી (૨) સીધા જમૈયા (૩) બંદૂકના ખારમાં ઊડે એવા ખીલા, કાંકરા ઇ૦ (૪) બૉલએરિંગમાં વપરાતી ગાળી. –રાવીંટી સ્ક્રી॰ ‘ૉલ-એરિંગ’; પૈડું બરાબર કરવા માટે વીંટીમાં છરા ગોઠવી તે ધરી કે લાટ પર
|
છલ પું॰; ન॰ [ä.] છળ; છેતરપિંડી; કપટ (૨) ખેાટા વેશ (૩) બહાતું. ન, મા સ્ત્રી॰ [તં.] છળવું - છેતરવું તે. પ્રપંચ પું॰ ખલ ન॰ [‘છલ’ના દ્વિર્ભાવ ?] છળકપટ; છળપ્રપંચ છલક સ્ત્રી• [‘છલકાવું' ઉપરથી] છાલક (૨) પાણીનું બેડું (૩) અ॰ છાલક વાગતી હોય એમ. ઈયાં અ॰ છલકાતું હાય એમ છલકાવું અ॰ ક્રિ॰ સર૦ હિં. ઇના; જુએ લાલ] (હાલવાથી) પ્રવાહી પદાર્થનું ઊછળી બહાર પડવું કે ઊભરાવું (જેમ કે, વરસાદથી તળાવ છલકાઈ ગયાં.) (૨) [લા.] અભિમાનથી ફુલાવું. [છલકાવવું સ॰ ક્રિ॰ (પ્રેરક)] છલન, “ના, –પ્રપંચ, –અલ જુએ ‘લ’માં છલર સ્ત્રી૰ પ્રો; દર્શા
૩૨૪
Jain Education International
માનમાં ભેજન આપવું તે.] લેાછલ અ॰ જુએ છલાછલ [પુંખ્॰૧૦ જુએ છેલ્લે છલા સ્ત્રી॰ [જીએ લેા] કાનને! વેહ વધારવા ઘલાતી કડી(ર) છલાં નખ૦૧૦ [જુએ છલા] છલ્લા -વીંટીએ છલયું
ન॰ [વે. છઠ્ઠી ઉપરથી] સાવ ઘસાઈ ગયેલું હલુડું (૨) છાલ કે લાકડાની ચૂડી
છલા પું॰ જુઓ છોા (૧,૨ અર્થા બહુધા ખ॰૧૦ તરીકે) છવઢાવવું (છ’) સ૦ ક્રિ॰ ‘છાવું’નું પ્રેરક [પ્રેરક છવરાવું(છ’) અ॰ ક્રિ॰, વવું સ૦ ક્રિ॰ ‘છાવરવું’નું કર્મણિ અને છવાડવું (છ”) સ૦ ક્રિ॰ જુએ છવડાવવું
છવાવું (છ') અન॰ [રે. છવિઞ = છવાયેલું] ‘છાવવું’, ‘છાવું’નું કર્મણિ – ઢંકાવું; ઘેરાવું (૨) કેલાવું
|
છવિ સ્રી॰ [i.] જુએ છબી [ધાલવાનું એક ઘરેણું – જોટવાં છવીટિયાં નખ॰૧૦ [છ+વાંટી] સ્ત્રીએના પગની આંગળીએ છવીશ(—સ) વિ॰ [સં. ષડ્ + વિરાતિ; પ્રા. છવ્વીસ] ‘૨૬’ છસ(–સે) પુંજ્બ॰૧૦ [છ+સે] ‘૬૦૦' છળ પું; ન॰ જુએ છલ [−કરવું, –રમવું,]. કપટ ન॰ પ્રપંચ, દગોફટકો. કારી વિ॰ કપટી; દુઃખ દેનાર. ના સ્ત્રી॰ છલના; છળ કરવું તે. પ્રપંચ પું॰ દગોફટકા; છળકપટ. ભેદ પું છળપ્રપંચ, વિછળ સ્ત્રી॰ છળકપટ; લુચ્ચાઈ. ૰વિદ્યા સ્ત્રી૦ ચતુરાઈથી છેતરી જવું તે છળકો પું॰ [જીએ છલક] પાણીની છેાળ – છાલક છળના, –પ્રપંચ, ભેદ, –વિછળ, —વિદ્યા જુએ ‘છળ’માં છળવું સક્રિ॰ [સં. ઇ, મા. ઇ] છેતરવું; ઠગવું (૨) અક્રિ [તું. પુખ્ત = ઊછળવું ?] બીકથી ચમકવું; હબકવું છળાવું અક્રિ॰, “વવું સક્રિ॰ ‘હળવું’નું કર્મણિ ને પ્રેરક છળિત વિ॰ જીએ છલિત
છળી, ળિયું વિ॰ [સં. જી,જૈન્ ; છળ પરથી] છળ કરે એવું; કપટી છળા (છ') પું૦ રગડા (દહીં વગેરેને)
[છંદ(-૬ઃશાસ્ર
છંછણવું અક્રિ॰ જુએ છણવું. [છંછણાવવું સક્રિ॰(પ્રેરક)] છંછણાટ પું॰ જુએ છછણાટ
છã(−n)વિંછલ(−૧) સ્રી॰ [જીએ છલ] છળકપટ; લુચ્ચાઈ છલવું સ૦ ક્રિ॰ [ત્રા. ઇ] છેતરવું; ઠગવું (૨) અ૦ ક્રિ॰ જુએ છળવું [−મારવી=કૂદવું.]
|
|
છત્રંગ સ્ત્રી [સર॰ હિં. [૧] ઠેકડો; કૅલંગ; કૂદકો. [–ભરવી, છલા વિ॰ ‘૬’ (સાંકેતિક) [તેમ – છેક સુધી (ભરેલું) છલા(-લે)છલ અવે. ધ્રુવલ્લુજ્જુ=છલકાવું, ઊછળવું] છલકાય છલાનું અક્રિ॰ જીએ છલકાવું (૨) ‘છલવું’નું કર્મણિ કે લાવે, —વું સક્રિ૦ ‘લવું’, ‘લાવું'નું પ્રેરક છલિ(—ળિ)ત વિ॰ [સં.] છેતરાયેલું (૨) [‘છલ(−ળ)વું' અક્રિ ઉપરથી] છળેલું; ચમકેલું
છંછેડવું સક્રિ॰ [જુએ છેડવું] ચીડવવું; સળી કરવી છંછેડાટ પું.છંછેડાવું તે; છંછણાટ.—વું અક્રિ॰ ‘છંછેડવું’નું કર્મણિ છંટકાવ પું॰ [સં. છંટ્ = છાંટવું; હૈ. ઇંટ = છાંટા] છાંટવું છંટાવું તે છંટકાર પું॰ [જીએ છંટકાવ] છંટકારવું તે. ॰વું સ૦ક્રિ॰ છંટકાવ કરવા; છાંટવું (૨) પાણી છાંટી એલવવું.–રાવું અક્રિ॰ (કર્મણિ) છંટાવ હું જુએ છંટકાવ. વું સ૦ ‘છાંટવું’નું પ્રેરક છંટાવું અક્રિ‘છાંટવું’તું કર્મણિ (૨) છાંટા ઊડવા; છાંટાથી ભીંજાવું (૩) ગાભણું થવું (ગાય ભેંસ ઇત્યાદિનું) છંડવું સક્રિ॰ જીએ છાંડવું. ઇંડામણ ન॰ જુએ છાંડણ છંડાવવું અક્રિ॰ ‘છંડવું', ‘છાંડવું'નું પ્રેરક [થવી; ઇન્સાફ થવા છંડાવું અક્રિ॰ ‘છંડવું', ‘છાંડવું'નું કર્મણિ (૨) છણાવું; તપાસ છંદ પું॰ [i.] અક્ષર કે માત્રાના મેળ – નિયમથી બનેલી કવિતા; વૃત્ત(૨) લત; વ્યસન (૩)અમુક જાતની ચૂડીઓ.[—લાગવા, છંદે ચઢવું = લત કે લેહ લાગવી; વ્યસન વળગવું.] (–દા)બદ્ધ વિ॰ પદ્યરૂપે ગોઠવેલું – બનાવેલું.(–દા)ભંગ પું॰ છંદ – વૃત્તના ભંગ. વૃત્ત ન ંદ કે વૃત્ત; કવિતાનું માપ અથવા રાગ. (–દઃ)શાસ્ત્ર
છલી સ્ત્રી [સં., ફે. છઠ્ઠી= ત્વચા] ચામડીના એક રાગ છડી, “હું સ્ત્રી, ન॰ [જીએ છાલું]નાનું છાલિયું; નાની વાડકી છલે (–લે) પું॰ [સર॰ હિં.; મેં. ઇલ્કા] એક જાતની ઘૂધરીએની વીંટી (૨) લગ્ન વખતે પહેરવાની વીંટી (૩) [] પૂજાના સામાનની છાબડી. [—ભરવા = પૂજાપાના સામાનની છાબડી ભરી, દેવીના
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |