Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 358

વાચંદન ]
[ચૂલા અભેટ કરવાં = ચૂલાને તથા રાંધણિયાને અબેટ કરવા (૨) રાંધવા-જમવામાંથી પરવારવું, ચૂલા ઉપર કે ફૂલે ચડી બેસવું=રાંધવાના કામમાં અરાકય ઉતાવળ કરવી કરાવવી. ચૂલાનું કંઈ માં દુખે છે ? =રાંધતાં શી વાર ? હમણાં ખાવાનું થઈ જશે. ચૂલામાં ઘાલવું=ચૂલમાં નાખી બાળી નાખવું (૨) કોઈ ને રાંધવા બેસાડવું. ચૂલામાં જા, રૂપ, “પેસ = ફાવે તેમ કર – દેવતામાં પડ ! (ક્રોધેાદગાર.) ચૂલામાંથી નીકળવું, પરવારવું =રાંધવાના કામમાંથી નીપટવું. ચૂલામાં નાખ=બાળી મૂક (૨) દીસતું રહે એમ કરવું(ક્રોધાર.) ચૂલામાં પેસવું = રાંધવા પેસવું. ચૂલામાં બિલાડાં આળેટવાં = લા ન સળગાવી શકાય તેવી ગરીબાઈ –તંગી હોવી. ચૂલામાં ટાંટિયા ઘાલું ? = શેનાથી રાંધું? બળતણ તે છે નહીં ! ફૂલા-માંનું = ખળ્યા માંનું; બળેલા સ્વભાવનું. ચૂલાસગડી સળગવી = મનમાં ભારે ચિંતા થવી. ચૂલે ચઢાવવું, મકવું = રંધાવા ચૂલા પર ગોઠવવું. ચૂલા ચેતવવા = જુઆ ચૂલા સળગાવવા. ચૂલા ઠંડા હવા = રાંધવાનું ન હેાવું (૨) ગરીબાઈ હોવી. ચૂલા પાડી નાખવા=પારકે ઘેર જમવાનું રાખવું. ચૂલા ફૂંકવા-ફૂંકીને ચૂલાના અગ્નિ સતેજ કરવા (૨) જાતે રાંધવું (પીડીના ભાવ ખતાવે છે.). ચૂલા ભભડવા = કોઈ મહેમાન આવશે એવી એંધાણી થવી. ચૂલા સળગાવવા =ચૂલામાં અન્ને સળગાવવા; રાંધવાની તૈયારી કરવી.] ચૂવાચંદન નમેં. સુવા, હિં. ચોમા(‘સૂવું’ ઉપરથી) વો + ચંદન] એક જાતની સુખડ
સૂવું અ॰ ક્રિ॰ [સં. યુ, પ્રા. સુત્ર] ટપકવું; ગળવું (દ્રિમાંધી) [ચૂઈ જવું = અગડવું (ઉદા॰ તારું શું ચૂઈ જાય છે ?)] ચવા પું[હિં. સૂ] ચૂ; ઊંદર(૨)[‘સૂવું’ ઉપરથી] પાણી ચૂએ એવું છાપરામાંનું કાણું (૩) લાકડું કે કાચલી ખાળતાં ગળતો કે
તે રસ. જેમ કે, તેલધુપેલના
૩૧૩
[ચંવાળું
મનમાં ગુપ્ત વાંધે હાવા – ના ગમવું. [ફૂંકાવવું સક્રિ॰(પ્રેરક)] સૂંબડું(-ળું), ચૂંચ(-ધ)ળું વિ॰ [સર॰ મેં. ચોલળૅ = ઢંઢવું; બારીકાઈથી જોવું; હિં. સુંધા] (તેજથી અંજાઈ જાય તેવી) ઝીણી આંખોવાળું; મંદ્ર દૃષ્ટિનું [(પ્રેરક) ગૂંચવાનું અશક્રે॰ મનમાં ચંચાં કરવાં કે ચુમાવું..−વવું સક્રિ ચંચાં [રવ॰] શું કે ચાં – જરા પણ ખેલવું તે; સામે જવાબ આપવા તે (૨) આનાકાની [કરવું] ચૂંચિયાં નખ॰૧૦ [જુએ ચૂંચી] સ્તનની ડીંટડીએ (૨) સ્તના ચંચી સ્ત્રી[સં. સુચિ = સ્તન; સં. સુચિTM] સ્તનની ડીંટડી(ર)સ્તન ચંચું ન૦ [૧૦] દા૦ ઉંદરનું ચંચું (૨) વિ॰ જુએ ચંખળું ચંદ્ર શ્રી॰ [સ્તુઓ ચૂંટી] ખંજવાળ; વર
ચૂંટણી સ્ત્રી॰ ચૂંટવું તે; પસંદગી (ર) પ્રતિનિધિને ચંા તે; ‘ઇલેક્ષન’.[–માં ઊભું રહેવું = ચૂંટાવા ઉમેદવારી કરવી.-લઢવી =ચૂંટણીજંગમાં ઊતરવું.] ૦જંગ પું॰ ચૂંટણી રૂપી જંગ; ચુંટણી લડાય તે. ॰મંડળ ન॰ જેઓએ ચંટણી કરવાની હોય તેનું મંડળ, ‘ઇલેકટરલ કૉલેજ' ચૂંટલી સ્ત્રી॰ ચુંટી. –લા પું॰ મેાટી ચૂંટી
ચૂંટવું સક્રિ॰ [સં. પ્રા. ફ્રુટ્] તાડવું; કંપવું (૨) પસંદ કરવું. [ચૂંટી કાઢવું = ઘણામાંથી વીણી કાઢવું – પસંદ કરવું, ચૂંટી ખાવું = એકસામટા ઘણાએ ઠપકો આપવા કે ટીકા કરવી. ચૂંટી નાખવું=ાડીને ફેંકી દેવું. ચૂંટી લેવું = તેાડી લેવું (૨) પસંદ કરી વીણી લેવું.]
[‘ઍક્સ્પ્લોઇઝેશન’
ચૂસ સ્ત્રી॰ [‘ચૂસવું’ ઉપરથી] ચુસવું કે ચૂસી ખાવું તે; શે; ચૂસણ ન॰ [ચૂસવું’ ઉપરથી] ચૂસ (૨) વિ॰ ચૂસના ં; ચૂસી ખાય એવું. નીતિ, પદ્ધતિ શ્રી॰ પારકું ચૂસી ખાવાની નીતિ કે પદ્ધતિ, ‘ઍક્સ્પ્લોઇટેશન'. -ગી સ્ત્રી॰ ધાવણી (૨) ચૂસી ખાવું તે
|
ચૂસવું સ॰ ક્રિ॰ [તું. ચૂક્] માં વડે રસ ખેંચવે (૨) [લા.] નેઃસત્ત્વ કરવું. [સૂસી ખાવું = ચૂસીને નિઃસત્ત્વ કરવું.] ચૂસિયું . ન॰ (પાકમાં થતી) એક જીવાત
ચૂં(ચૂં) [૧૦] ઉંદરનો અવાજ. કે ચાં ન કરવું = હરફે સરખા ન આવે; તદ્ન ચૂપ રહેવું; જરા પણ આનાકાની ન કરવી.] ૦કારા પું॰ ચું અવાજ કરવા તે
ફૂંક સ્ત્રી [સં. સુવા ] પેટની આંકડી (૨) નાની ખીલી, રેખ. [-આવવી = પેટમાં અંકાવું (૨) માઠું લાગવું; વાંકું પડવું (૩) ગુપ્ત વાંધા હોવા. –ચાલવી = ખીલી જડવી (૨) વિઘ્ન નાખવું (૩) એ આકારનું ઘરેણું નાકે પહેરવું. “જઢવી, ડાકવી = ખીલી મારવી. –મટાડવી = પેટમાં થતું દર્દ દૂર કરવું (૨) આનાકાનીનું કારણ – વાંધા દૂર કરવાં. –મારવી =ખીલી જડવી (૨) ફાંસ મારવી; વિઘ્ન નાખવું (૩) હંમેશ માટે બંધ કરવું.] ફૂંકારા પું॰ જુએ ‘ચું’માં (૨) ચુંકાવું તે; ચૂંક આવવી તે ફૂંકાવું અ॰ ક્રિ॰ [જુએ ચૂંક] (પેટમાં) ચૂંક આવવી (૨) [લા.]
|
ચુંટાવવું સ૦ ક્રિ॰, ચૂંટાવું અ॰ ક્રિ॰ ‘ચૂંટવું’નું પ્રેરક ને કર્મણિ ચૂંટિયાટવું સ૦ ક્રિ॰ બહુ ચૂંટી ખણવી ચૂંટી શ્રી॰ [રે. કુંત્તિથા; સં. ચુંટ= કાપવું; છૂટું પાડવું] ચીમટી. [—ખણવી, –દેવી, –ભરવી, –લેવી.] ગ્રંથ શ્રી॰ [‘ચંદ્યું’ ઉપરથી] ગ્રંથાર –પીડા ગ્રંથણું ન૦ જી થાણ
ચૂંથવું સ૦ ક્રિ॰ સિર૦ મેં. ઘુળ] આમ તેમ અસ્તવ્યસ્ત કરીને ચાળી નાંખવું; કેંઢવું; ક્રમ કે વ્યવસ્થા ઇ૦ બગાડી નાંખવાં થાથ સ્ત્રી ફરી ફરીને ગ્રંથવું તે થાણુ ન૦ ગ્રંથાવું તે; ચુંથારો
ગ્રંથારા પું॰ ચૂંથાઈ ગયેલી વસ્તુ (૨) શરીરમાં થતું કળતર (૩) ગ્રંથાથ (૪) હૃદય ગ્રંથાતું હોય એવી પીડા; ગભરામણ ગ્રંથાવલું સ૦ ક્રિ॰ ‘ચૂંથવું’નું પ્રેરક. થાવું અ॰ ક્રિ॰ ‘ચૂંથવું’નું કર્મણ રૂપ (૨) (શરીરમાં કે મનમાં) ગ્રંથારો થવા ચૂંથા પું॰ રાળાયેલા ચેાળાયેલા ડૂચા
ચૂંદડી સ્ત્રી॰ [હિં. સુનરી, હૂઁવરી] એક જાતનું ભાતીગર રેશમી લૂગડું. ~ઢિયાળી વિ॰ સ્ત્રી૦ ચુંદડીવાળી અંધળું વિ॰ [સર॰ હિં. સુંધા, ુધાના] જુએ ચંખડું ચૂંધી સ્ત્રી૰ ખણખાદ; ટીકાખાર ષ્ટિ. ખાર વિ॰ નકામી ખણ
ખેાદ કરવાના સ્વભાવનું
ઝૂંપવું સક્રિ[મ. ચોવળ](કા.) પ્રવાહી પદાર્થને જરા જરા લઈ ને પીવે. [ચંપાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક), ચંપાવું અક્રિ॰ (કર્મણિ)] ચુંવાળ પું૦ (સં.) અમદાવાદ, પાટણ અને કડી વચ્ચેના ૪૦ ગામાના અમુક જથા – પ્રદેશ
| ચુંવાળાં, ~ીસ,−શું જુએ ‘ચુંમાળાં’માં