Page Text
________________
૩૦.
કાશની નવી આવૃત્તિમાં જોડણીના નિયમ જેવા તથા ઇન્કાર–ઇનકાર એમ વિક૯૫ સ્વીકારવામાં ને તેવા જ રહે છે. એક બે જગાએ ફેરફાર કર્યો છે આવ્યા છે. . . . તેની અહીં નોંધ લેવી જોઈએ. આગલી આવૃત્તિમાં
સાંજ' જોડણી કરેલી. તેને હવે સાંજ-ઝ એવો મહા સુદ ૭, સં. ૧૯૮૭ ૬૦ બા કાલેલકર વિકલ્પ માન્ય રાખે છે. તેમ જ ઇન્સાફ – ઈનસાફ તા. ૨૬-૧-'૩૧, સેમવાર
[ત્રીજી આવૃત્તિ - ઈ. સ. ૧૯૦૭] જોડણીકોશની બીજી આવૃત્તિ ખલાસ થઈ જવાથી, ફરક થવાને પ્રશ્ન હોય તેટલાં ક્રિયાપદનાં જે આપ, આ તેની ત્રીજી આવૃત્તિ બહાર પાડવામાં આવે છે. તે બહુ ઉપયોગી થાય. આ માગણીનું વજૂદ સ્વીકારી, ઈ. સ. ૧૯૩૪ ના અંતમાં સરકારના બંધનમાંથી છુટયા આ આવૃત્તિમાં એવાં ક્રિયાપદનાં રૂપે બનાવીને બાદ, વિદ્યાપીઠ મંડળે તા. ૬-૧-૧૯૩૫ ની પિતાની મૂકવામાં આવ્યાં છે. આવાં બનાવીને મૂકેલાં એમાંથી પહેલી સભામાં ઠરાવ કર્યો હતો કે,
કેટલાંકનો ઉપયોગ કદાચ સાહિત્યમાં નયે મળે એમ “કોશની બીજી આવૃત્તિ ખલાસ થાય તે પહેલાં બનવા જોગ છે. પણ એ રૂપ જોડણીની દૃષ્ટિએ જ ત્રીજી આવૃત્તિ તૈયાર કરવાનું આ સભા ઠરાવે છે, મૂકયાં છે; અને તે મુકતી વખતે એટલું ધ્યાનમાં અને તે કામ શ્રી. મગનભાઈ દેસાઈને સોંપવામાં રાખ્યું છે કે, તેમને ઉપયોગ કરવા કેઈ ચાહે તો આવે છે. તેમની દેખરેખ નીચે આખે વખત કામ તે કરી શકે, તેમાં કાંઈ વિચિત્ર ન લાગવું જોઈ એ. કરવા માટે શ્રી. ચૂનીલાલ બારોટને મુકરર કરવામાં જ્યાં ખાસ વિચિત્રતા જેવું લાગ્યું છે, ત્યાં તેવાં રૂપે આવે છે.”
બનાવ્યાં નથી. આ ઠરાવ થયો ત્યારે એવી ધારણા હતી કે, શબ્દભંડોળનું કામ આ વખતે ઠીક ઠીક થયું બીજી આવૃત્તિની સિલક નકલે ૧૯૩૭ સુધી તે ગણાય. નવા શબ્દો શેાધવાને અંગે કરેલા વાચનમાં, ચાલશે. અને એ ગણતરી બાંધીને નવી આવૃત્તિના ઉપર કહ્યું તેમ મા છે
ઉપર કહ્યું તેમ, મુખ્યત્વે શાળાપયેગી પુસ્તકો જ
પાળ સંશોધનની દેજના કરી હતી. પરંતુ, પ્રજા તરફથી લેવામાં આવ્યાં હતાં. તે ઉપરાંત, સામાન્ય નવા કેશને ઉત્તરોત્તર વધુ મળવા લાગેલા સરકારને કારણે, વાચનમાં આવતાં પુસ્તકોમાંથી પણ શબ્દો મળે તે ૧૯૩૬માં જ બધી નકલો ખપી ગઈ, એટલે ત્રીજી સંધરવામાં આવ્યા છે. એ રીતે કામ કરતાં, આ આવૃત્તિ બને તેટલી સત્વર તૈયાર કરી નાખવાનું વેળાની આવૃત્તિમાં શબ્દસંખ્યા ૫૬૮૩૦ થઈ છે. એટલે ઠરાવ્યું. તેને લઈને નિરધારેલા સંશોધનમાં થડે કે, ગઈ આવૃત્તિના ૪૬૬૬૧માં ૧૦૧૬૮ શબ્દોને કાપ મૂકવો પડે છે.
વધારે થાય છે. આ આવૃત્તિના કામનો પ્રારંભ કર્યો ત્યારે વિચાર્યું ફાની ગણતરીની સાથે તત્સમ શબ્દોની હતું કે, કેશને વધુ શાળાપયેગી બનાવવાની દૃષ્ટિએ વર્ગીકત ગણતરી પણ કરવામાં આવી છે. ભાષાપ્રેમીતેમાં શબ્દો તથા ઉપલબ્ધ વ્યુત્પત્તિ ઉમેરવાં; એને એનું પરિણામ બોધક થશે એમ માનીએ છીએ. અને શબ્દભંડોળ માટે, બને તેટલું વધારે શાળાપ થી નોંધાયેલી તત્સમ વ્યુત્પત્તિમાં Íથી મોટો વિભાગ, સાહિત્ય વાંચી કાઢવું. પરંતુ, ઉપર જણાવ્યા મુજબ, અલબત્ત, સંસ્કૃત શબ્દને, ૨૦૨૬૫, એટલે કે, ૩૫ કાશનું છાપકામ તરત ઉપાડવાનું આવવાથી, પૂરેપૂરી ટકા જેટલો છે. ત્યાર પછી ફારસીના ૧૭૫૬, એટલે વ્યુત્પત્તિ આપવાનું તથા શબ્દપ્રયોગ સંઘરવાનું કામ ૩ ટકા, અરબ્બીના ૮૨૪, એટલે ૧ ટકે, અંગ્રેજીના અમારે છોડવાં પડયાં છે. વાચક જોશે કે, આ આવૃ- ૩૬૦. એટલે એ ટકો, હિંદીના ૧૮૩, મરાઠીને ૪૪, ત્તિમાં અમે તત્સમ વ્યુત્પત્તિ આપીને જ અટકી ગયા
તુકના ૨૭, પોર્ટુગીઝના ૨૯-એમ આવે છે. ગુજરાતીને છીએ અને શબ્દપ્રયેળસંગ્રહને તો અડક્યા જ નથી. સારો અભ્યાસ કરનારે સંસ્કૃતનું અમુક જ્ઞાન તો
આ આવૃત્તિ તૈયાર થતી વેળા, શુદ્ધ જોડણી મેળવવું જ જોઈએ, એ આ સાદી ગણતરી પરથી લખવાની ચીવટવાળા એક ભાઈ એ અમને એમની દીવા જેવું દેખાઈ આવે છે. આ ગણતરીથી અમને એક મુશ્કેલી જણાવી કે, ક્રિયાપદનાં પ્રેરક અને એક એ અંદાજ પણ મળી રહ્યો છે કે, લગભગ ૪૨ કર્મણિ રૂપે કોશમાં, બધાંનાં નહિ તો, જ્યાં જોડણી- ટકા વ્યુત્પત્તિનું કામ તો થઈ ચૂક્યું ગણાય.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |