Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 303

ગાંગડી ]
=ઘંટીના ગાળામાં છેવટે રહેલા વગર દળાયેલા દાણા દળી કાઢવા. —કાઢી નાખવા = ભાવફેર મટાડી દેવા. “કાઢી લેવા=વટાવ કાઢવા. –થયા – પેટમાં મળના ભરાવા થવા. –પઢવેશ =(વચમાં) સમયનું અંતર પડવું. —–પાડવા = સમયને વખલ્લા પાડવેા (૨) દોરડાના ફ્રાંસા કરવા. –રાખવા = વટાવ રાખવા(૨)વચ્ચે અંતર રાખવું. –વાળવા = દોરડાના ફ્રાંસા કરવા.] ગાંગડી (૦) સ્ત્રી॰ જુએ ‘ગાંગડા’માં
ગાંગડુ (૦) વિ॰ [સં. ાžટુ, ત્રા. ડુમ]ન પલળે અને ન ખફાય એવું (૨) પલાળવા કે ખાવા છતાં નરમ ન થાય એવા દાણા. [−રહેવું=બફાવા મૂકેલા દાણાનું કાચું રહેવું (૨) નહિ સુધરવું (૩) બેઉ પક્ષમાં અપ્રિય થવું]
ગાંગડા (૦) પું॰ [જુએ કાકરા]વસ્તુના બાઝી ગયેલા નક્કર કકડો - કાંકરા (ર) નહિ ફાટેલું કપાસનું જીંડવું. −ડી સ્ત્રી નાના ગાંગડો ગાંગરવું (૦) સક્રિ॰ [૧૦; સર૦ મ. IfŌ] ખરાડવું(ઊંટનું) ગાંગલું (૦) વિ॰ [૧૦] કાંગલું; નકામું (ર) ન૦ ગણગણાટ (૩) આનાકાની (૪) બડબડવું – ફરિયાદ કરવી તે ગાંગાંતલાં (૦) ન‰૦૧૦ [૧૦] જુએ ગલ્લાંતલ્લાં ગાંગું (૦) વિ॰ [જીએ ગાંગલું] કાંગું; નમાલું; રાંક ગાંગેય પું॰ [i.] (સં.) ગંગાના પુત્ર – ભીષ્મ ગાંગેરિયું ન॰ એક પક્ષી
ગાંગેરૂક ન૦ [સર॰ હિં. ચાંગે] ગેરખ આમલીનું બીજ ગાંગા (૦) પું॰ [વાસ ? ] ઘેર ઘેર ફરીને તેલ દિવેલ ઇ॰ વેચનારો (૨) ગાંગલું – ગરીબ – રાંક માણસ
ગાંગ્ય વિ॰ [સં.] ગંગાને લગતું
ગાં (૦) પું॰ [સર॰ fã. īાઇના =ગંથવું] વાંસફેાડો; વાંસની ચીપટોનાં ટોપલા – ટોપલી ગ્રંથનારા
૨૫૮
[ગાંડાઈ
=મીઠુંમરચું ભભરાવીને – પેાતા તરફથી વધારીને વાત કહેવી. ગાંઠનું ગોપીચંદન કરવું કે ઘસવું = પેાતાનું નાણું ખર્ચ પેાતાના જ ગેરફાયદાનું કામ કરવું. -પડવી, વળવી = આંટીવાળે બંધ પડવે। (દાર –દારીમાં) (૨) ગંઠાઈ જવું (૩) મૈત્રી બંધાવી (૪) વૈર બંધાવું. -પાડવી = ગાંઠ મારવી. -બાંધવી=ગાંડ મારવી (૨) નિશ્ચય કરવેશ (૩) સ્મરણમાં રાખવું (૪) અંટસ રાખવે (૫) છાનુંમાનું ધન સંઘરવું. -એસી જવી = ગાંઠ એગળી – બેસી જવી. –મારવી, –વાળવી = ગાંઠ કરીને બાંધવી. ગાંઠું કરવું = જુએ ગાંઠ કરવા. ગાંઠે બાંધવું=પેાતાની પાસે કયામાં લેવું; પેાતાનું કરવું.] ૦કંદ પું૦; ન૦ જમીનમાં થડ ફૂલીને થતે (સૂરણ અળવી જેવા) કંદ. (–૪)ગળફા પું॰ ગાંઠ કે રૂના કુંઢા(સૂતરના તારમાંને) (૨) ખટકા; સંશય. ડી સ્ત્રી॰ ગાંસડી (૨) ધન; સંપત્તિ. ા પું॰ મોટી ગાંઠડી; ગાંસડો, ણુ ન૦ સાંધે (૨) એ તારને બ્લેડતી ગાંઠ (૩) ગાંઠવાના દેરા (૪) ગાંઠવાની ઢબ – કળા. દાર, “ડાળું, –ડિયું વિ॰ ગાંઠવાળું. તું વિ॰ ખાસ પેાતાનું; પદરનું. −3(ડૅ,) અ॰ પાસે; કબજામાં ગાંડકું (૦) સક્રિ॰ [સં. ગ્રંથ, પ્રા. ચાંō] મણકા કે એવી વેહવાળી વસ્તુને દેરામાં પરોવી ગાંઠ વાળી એકબીજા સાથે ગંથવું (૨) દારી, તાર વગેરેને એકબીજા સાથે ગાંઠ વાળીને બાંધવું(૩) તાબે રહી હુકમ માનવે; બઢવું (૪) ગાંઠે કરવું; મેળવવું(પ) ગાંઠ વાળવી; નક્કી કરવું
ગાંડા, ગાંઠિયું વિ॰ જુએ ‘ગાંઠ’માં
ગાંડિયા (૦) પું॰ [‘ગાંઠ’ ઉપરથી] સૂકવેલી હળદરને કાંકરા (૨) ચણાના લોટની એક તળેલી વાની (3) મેટી ગાંઠ (૪) વિ॰ ગાંઠ સાથે સંબંધવાળું. જેમ કે ગાંડિયા તાલ પું॰ ગાંઠ નીકળીને આવતા તાવ, ગાંઠિયા વા પું॰ જેમાં શરીરમાં ગાંડો બાઝી જાય છે એવા વા - એક રોગ
ગાંજવું (૦)સક્રિ॰ [H.iનિત; પ્રા. શંનિઞ = ગાંજ્યા. સર૦ મ. નŌ] છેતરવું; કાસલાવવું (૨)હરાવવું (૩)ખવું; ગાંઢવું.[ગાંજ્યું જવું = છેતરાવું (૨) શેહમાં દખાવું.] ગાંજા- ૦કસુ, ૰ખેર(–રિયું) (૦) જુએ ‘ગાંજો’માં ગાંજિ(-જી,—ઢિ,-ડી)વધન્ધા, ગાંજિ(~જી,—ઢિ,-ડી)વપાણિ પું॰ [સં. ગાંડીવનન્યા – h] (સં.) અર્જુન ગાંને (૦) પું॰ [સં. પ્રા. રા] એક છેાડ અથવા તેની કળી (તેને ચલમમાં પીવાથી નશે ચડે છે). [-પીવે, “ફૂંકવા,]-જાકસુ, જાખાર(–રિયું) વિ॰ જુએ ગંજેરી
ગાંજો (૦)પું॰ [સર॰ મેં.] બાંધેા; કદ. ઉદા॰ ‘એને ગાંજો નાના છે’ ગાંડ(॰,) સ્ત્રી॰ [સં. પ્રંય, પ્રા. ifā] આંટીવાળેા બંધ, ગ્રંથિ (૨) ઝાડને જ્યાંથી ડાળાં ફૂટે છે તે ભાગ(૩)લાકડામાંના ભમરાવાળા ગંઠાઈ ગયેલા ભાગ (૪) મૂળના ગઠ્ઠા જેવા ભાગ (જેને વાવવાથી ફો ફૂટે છે) (૫) શરીરમાં લેહી ગંઠાઈ જઈ બાઝેલી ગાળી (૬) એક રાગ; પ્લેગની ગાંઠ (૭) [લા.] અંટસ; કીના (૮) સંપ (૯) લગ્નગાંઠ. [—ઊકલવી, “ખૂલવી-ગાંઠ દૂર થવી, સરળ થવું. “આગળી જવી = ગાંઠ શરીરમાં ને શરીરમાં સમાઈ જવી. “કરવી =છાના પૈસા સંઘરવા (૨)સંપ કરવેા (૩) અદાવત ઊભી કરવી. “ઘાલવી = લેાહી બંધાઈ જવું(ર)વેળ ઘાલવી(૩)કાઈ ભાગ સૂજી આવવે. –થવી=ગાંઠ નીકળવી, પ્લેગ વેા (ર) ઢાસ્તી થવી(૩)સંપ થવે.-નીકળવી=પ્લેગ થવા. ગાંઠનું ઉમેરવું | ગાંઢછા (૦) સ્ત્રી॰,−પણ ન॰, ગાંડાઈ સ્રી॰ [ગાંડું' ઉપરથી]
|
ગાંડી (૦) સ્ત્રી॰ [સં. ઋષ્ઠિક્ષા]એક ઘરેણું ગાંž(ડૅ,)અ॰ જુએ ‘ગાંઠ’માં [ગળફેા પુંજુએ ‘ગાંઠ’માં ગાંઢા (૦) પું॰ [‘ગાંઠ’ પરથી] મોટી ગાંઠ; પેરાઈ આગળના ભાગ. ગાંઠ (ડ,) સ્રી॰ [વે. હૂંડી=નાનું દ્વાર. [સર॰મ.; હિં.] (અશિષ્ટ પ્રયાગ) ગુદા (ર) કશાયની બેસણી – ખૂલ્લું (૩)[લા.] પૂંઠે (જેમ કે, ગાંડ પછવાડે ખેલવું). [–ગેાડવી = આરામથી બેસવું. તળે રેલા હેાવા= પોતાની જાત સંડોવાયેલી હોવી; પેાતાને પણ લાગુ પડતું હોવું.—ધાતાં ન આવડવું = સાવ નાદાન કે આવડત વગરનું હોવું. “ના વેહ લગી = ઉપરથી નીચે સુધી; પૂરેપૂરું. —પર હાથ મૂકવા = નચિંત બનવું. ફાટવી = ખૂબ ડરવું. ~અળવી = માઠું લાગવું. –માં પેસવું કે ભરાવું =(તિરસ્કારમાં) બીજાની ખુશામત કરવી. –માં છાણુ હાવું = તાકાત હાવી; સામર્થ્ય હોવું. વગરનું ઢોળવું, –વિનાના ગોળા= કશા નક્કી નિર્ણય વગરનું માણસ; ઝટ ઝટ વિચાર કે પક્ષ બદલે તેવું. વધારવી = આળસુ પડી રહી જાત વધાર્યાં કરવી. ગાંડે મરચાં લાગવાં=ખાટું લાગવું, ગાંડે ભમરા હાવા=હરીને એક ઠેકાણે સ્થિર ન રહે એવા સ્વભાવ હવે.] ૦ગમાં ન૦ ૫૦૧૦[+X. Ifä ]ચામેાદિયાં;મરડાટ;આનાકાની.ગુલામી સ્ત્રી॰ હલકા પ્રકારની ખુશામત