Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 277

ખાંટ]
૨૩૨
[[ખિતાબી
દરકાર ન રાખવી. ખાંજરે પડવું = ખૂણામાં પડવું, જ્યાં કેઈનું | ખાંધ (૯) સ્ત્રી [સં. અંધ, પ્ર. વંધ] ખભે (૨) પશુની ગરદન તેના ઉપર લક્ષ ન રહે; ઢીલ કે બેપરવાઈમાં જવું.]
(૩) ભાર વહેતા પશુની ગરદન પર પડતું આંટણ. [-આવવી ખાંટ (૨) સ્ત્રી એક જાતિ (૨) વિ૦ ખાંટુ; પર્ફે ધૂર્ત
= પશુની ગરદન આગળની ચામડી છોલાઈ ને પાકી જવી. ખાંટ (૦) વિ૦ ખાંટ; પર્ફ પહોંચેલ-ટાજી સ્ત્રી (૨.) ખાંટુપણું -આપવી, –દેવી = કંઈ ઊંચકવામાં ખમ ધરી મદદ કરવી. ખાંડ(૦) સ્ત્રી [સં. ane, . ] એક ગઈ પદાર્થ. [–ખાવી -પઢવી = ભાર વહેવાથી ગરદન પર આંટણ પડવું. -મારવી = = વધારે પડતું સારું કે રાજી થવા જેવું માની લેવું. ખાંઠનું નાળિયેર | જુએ ખભે આપવો.] –ધિયે ૫૦ ખાંધે ચડાવી લઈ જનારે; ન૦ જેમાંથી કઈ ભાગ કાઢી ન નાખવું પડે તેવી વસ્તુ કે વાત. | મુડદું ઊંચકનારે (૨) મદદ કરનારે; સાથી (૩) ખુશામતિયે. -પાથરવી -પીરસવી, ભભરાવવી,ભરવી, -વાપરવી | –ધી વિ૦ ખાંધવાળું (૨) ૫૦ બળદ = મીઠું મીઠું બેલી ખુશામત કરવી.] ખાનું ન ખાંડ પાયેલું | ખાંધું (૦) ન૦ [ખાંધ ઉપરથી] કાંધું; હપતિ ખાનું [(૨) [લા.) મંઝવણ; અકળામણ; અજંપ | ખાંધે (૦) j૦ જુઓ કાદવ [ થઈને પડવું – સૂવું તે; પ્રણામ ખાંટ (૨) સ્ત્રી ખાંડવું કૂટવું તે; ખાંડવા કરવાનું પરચુરણ કામ ખાંપ (૨) વિ૦ લાંબું છટ થઈને પડેલું – સૂતેલું (૨) સ્ત્રી લાંબાછટ ખાંખાનું ન૦ જુઓ “ખાંડમાં
ખાંપ, ૦ણ () સ્ત્રીખામી; ખેડ; એબ (૨) નુકસાન (૩) ખાંડણિયું (૦) ન૦ [ખાંડવું ઉપરથી] સાંબેલું. – પંઅનાજ [. =વસ્ત્ર, કપડું] મુડદા ઉપર ઓઢાડવાનું કપડું; કે બીજી ચીજ ખાંડવા માટે બનાવેલું લાકડા કે પથ્થરનું સાધન કફન (૪) દવાના ઉપયોગ માટે અમુક બિયાંમાંથી કાઢેલું તેલ – પાત્ર. [ખાંડણિયામાં ઘાલીને ખાંડવું = પિતાના પંજામાં લઈ ખાંપવું (૨) સક્રિ-ખાંપ પરથી] સેરવું; ખાંપા કાઢી નાખવા જુલમ ગુજાર. ખાંટણિયામાં માથું મૂકીને સૂવું = જોખમ (૨) ડું થોડું દવું; પાવડાથી (ઢગલામાંથી લઈ) અમ તેમ વચ્ચે રહેવું.]
ફેરવવું. [ખપાવું અકિં. (કર્મણિ); –વવું સ૦િ (પ્રેરક)] ખાંઢણી () સ્ત્રી [‘ખાંડવું' પરથી] ખાંડવાનું પાત્ર; નાને ખાંડ- | ખાંપ (૧) પું[ખપવું પરથી] કાપ્યા પછી રહેલું અણદાયેલું હિ.૦૫રાઈ સ્ત્રી ખાંડણી ને પરાઈ –ણું ન૦ ખાંડવું તે (૨) જડિયું (૨) ભાગેલી ડાંખળીનું થડને વળગી રહેલું હંઠે (૩) કેઈ ખાંડવાની વસ્તુ; ખાંડવાનું કામ (૩) ખાંડવાનું સાધન; સાંબેલું | પણ સપાટી ઉપર રહી ગયેલો કરે; બંપર (૪) ખાંપ; ખેડ; ખાંડવ ન૦ [સં.] (સં.) કુરુક્ષેત્ર પાસેનું એક વન, જેને અર્જુને | ખામી (૫) [લા.] રાજે બાળી મૂકયું હતું
ખાંભ(૦) ૫૦ [સં. મ; 2. હંમ] થાંભલે.-ભી સ્ત્રી, પાળિ; ખાંડવી (૦) સ્ત્રી એક મીઠી વાની
સ્મરણતંભ (૨) ભણ; પાટિયાં બેસાડવા લાકડામાં પડેલી ખાંડવું () સક્રિ. [સં. સં] કુતરાં જુદાં કરવા કટવું (ડાંગર ખાંચ. -ભે પુસીમાડાની હદ બતાવતે પથ્થર (૨) ખાંભી; વગેરેને) (૨) મારવું; ઠોકવું (૩) [સં. વં] કચરવું; કૂટવું (૪) પાળિયે કકડેકકડા – ચુચરા કરવા; નાશ કરવો. [ખંઢાવું અક્રિ ખાંભુ (૦) ૧૦ ખાતર નાખવાને ખાડો (કર્મણિ); –વવું સક્રિ. (પ્રેરક)]
ખાંભા (૦) ૫૦ જુઓ “ખાંભ'માં ખાંઠા જંગ, ખાંડાધર જુઓ “ખાંડું'માં
ખાંમાર વિ૦ [ખાં માર] જુઓ ‘ખાં માં ખાંડિયું () વિ[ખાંડું પરથી] ખંડિત થયેલું; ખેડખાંપણવાળું; ખાંયણી સ્ત્રી, -ણિયે. ૫૦ (ચ) જુએ ખાંડણી,-ણિ. –ણું ભાગલાં શીંગડાંનું (૨) ન૦ ભાગલાં લાંગડાંવાળું ઢેર (૩) ભેંસ, ન ખાંડતી વખતે ગવાતું ગીત (૨) પલાળી અને ખાંડીને રાંધવા પાડું [એકવચનમાં વપરાય છે].
માટે તૈયાર કરાની બાજરી ખાંડી (૦) સ્ત્રી [ફે. વઢ] ૨૦ કાચા મણનું તોલ – માપ. | ખાંસવું (૦) અકે. [. શાસ, 2. વાસ] ખાંસી ખાવી.
બંધ વિ૦ ખાંડીને હિસાબે મપાય એવું; પુષ્કળ (૨) અ૦ | [ખાંસાવું અક્રિ. (ભાવ); –વવું સ૦િ (પ્રેરક)] ખાંડીને હિસાબે (૩) જથાબંધ
ખાંસાહેબ (૦) પં. [ખાં સાહેબ] જુઓ ‘ખાંમાં ખાંડું (૦) વિ[સંવત] ખંડિત; ખાણ પડેલું; ભાગેલું | ખાંસી સ્ત્રી, [21. વાસ] ઉધરસ; ઠાંસે ખાંડું (૦) ૦ [સં. વેટ, કપ. વંડું] સામાન્ય કે બેધારી તલ- | ખિખિયાટો પુત્ર ખીખી કરવું તે; હસાહસ [ડીના કામનું વાર (૨) [લા.] વરને બદલે એનું ખાંડું લઈને ગયેલી જાન. | ખિચડિયું વિ૦ ['ખીચડી' ઉપરથી] પંચરાઉ; ભેળસેળ (૨) ખીચ[ખાંડાનો ખેલ = લડાઈને દે; મેટી મુશ્કેલ વાત. ખાંઠાની | ખિજ()મત સ્ત્રી [મ.
fમત] સેવાચાકરી; તહેનાત. ૦ગાર ધાર = અતિ વિકટ સાહસભર્યું કામ. ખાંડા ખખડવાં = લડાઈ | S૦ સેવક; નોકર ચાકર, ૦ગારી શ્રી ખિદમતગારપણું; સેવા થવી. ખાંડ ખેલવાં = લડવું. ખાંડું મેકલવું =વરને બદલે ખિજવણી સ્ત્રી ખીજવવું તે. –શું ન ખીજ માટે પાડેલું નામ ખાંડું લઈને જાન મેકલવી.] -હાજંગી સ્ત્રી [ખાંડું + જંગ] ખિજવાટ ૫૦ [જુઓ ખીજવું] ખિજવું તે; ગુસ્સે; ક્રોધ તલવારનું યુદ્ધ -ઝપાઝપી. -દાધર વિ૦ [ખાંડું + ધર (‘ધારવું')]. ખિાવું અક્રિ, –વવું સીક્રેટ [જુઓ ખીજવું] “ખીજવું’નું ખાંડું ઝાલનાર અર્થાત વાપરી જાણનાર
કર્મણિ ને પ્રેરક ખાંડેર (૦) ૧૦ [જુએ સાંઢ] ઊંટ
ખિજાળ વિ૦ ખિજાય એવું; ચીડિયું ખાંત(ત). સ્ત્રી [ જુઓ ખંત] (૨) હોંશ ઉમંગ (૩) લાલસા ! ખિડકી સ્ત્રી [f.] બારી તૃષ્ણા. -તીલું વિ૦ ખાંતવાળું
ખિણ સ્ત્રી [સર૦ . વિન; મ.] + ક્ષણ ખાંદણું ન૦ (કા.) કાદવકીચડવાળે ખાડો કે ખાબોચિયું | ખિતાબ છું. [..] ઇલકાબ. ધારી, -બી વિ૦ ખિતાબવાળું