Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 261

ખખરવખર]
૨૧૬
[ખટકર્મ
ખખરવખર અ[ખખર (ખખળવું) +વખર (સં. વિવિ= વેરવું)] પાછા પડવું
[ખાંચ (૨) અટકાવ; અંતરાય દાદળું હોય એમ આમ તેમ પડવું હોય એમ
ખચકે ૫૦ [ખચ (રવ૦) ઉપરથી] સપાટી પર પડેલે ખાડે – ખ(૦૨)ખરવું અક્રિટ લાગવું; બળાપો શોક થ; સાલવું ખચ ખચ અ૦ (ર૦) ખપી જવાને રવ (૨) ખંચવું (આંખમાં) (૩) ખખળવું ૩ જુઓ (૪) ખર ખર ખચખચવું અ૦ કિ. [૨૧૦] ખચ ખચ એવો અવાજ કે એવો અવાજ થવો (૫) સક્રિટ દુઃખ દેવું. [ખ(૦૨)ખરવું કર (૨) [જુઓ ખચ] ખીચોખીચ ભરાવું; ભિડાવું. [ખચઅક્રિ૦, વિવું સક્રિ અનુક્રમે ભાવે કે કર્મણિ અને પ્રેરક] ખચાવવું સક્રિ. (પ્રેરક)]. ખ(૦૨)ખરી સ્ત્રી, [૨૦] ગળામાં “બાઝેલો કફ કે ખાધેલી | ખચર નવ ખચ્ચર, -ની સ્ત્રી, ખચ્ચરની માદા, -રું નવ નિર્માલ્ય વસ્તુનો ભાગ (જેનાથી અવાજ ખરે થાય છે) (૨) ગાતી | - ખચ્ચર જેવું ઘોડું (૨) વિ. ઘરડું નબળું વખતે સૂર કંપાવા તે (૩) સૂર; અવાજ (૪) ચિંતા; ચટપટી. | ખચર ન૦ જુવાનનું મરણ (૨) વિ. (૩) ન૦ જુઓ “ખચર'માં [– બાઝવી= ગળામાં કફ ભરાવો.]
ખચવું સત્ર ક્રિ. [સં. વત્ ઉપરથી] જડવું; બેસાડવું (૨) ખીચોખ(૨)ખ મું. [૧૦] શેક; સંતાપ (૨) પસ્તાવે; પશ્ચાત્તાપ ખીચ ભરવું - લાદવું (૩) શક; અંદેશો. [-કર = શેક કરો (૨) લૌકિકે જવું. ખચાક અ [૨૦] ખચ દઈને ખપી જવાને રવ -કાઢી નાખવો = સંદેહ દૂર કરવો-થ = પસ્તા થ.| ખચાખચ અ૦ [૨૦] ખચ ખચ (૨) ખીચખીચ ખખરે જવું = ખરખરે કરવા જવું; લૌકિકે જવું.] . ખચાખચી અ- ખચીત, અવથ (૨) સ્ત્રી ગિરદી; ભીડ ખ(૦ળખળનું વિ૦ [‘ખખળવું'નું ૧૦૦] ખૂબ ઊનું; ઊકળતું | ખાવું અ૦િ , –વવું સક્રિ. ‘ખચવું'નું કર્મણિ ને પ્રેરક (૨) ખળ ખળ કરતું વહેતું
ખચિત વિ૦ [i] જડેલું; બેસાડેલું ખ(૦ળ)ખળવું અ૦િ (૨૧૦) ખુબ નું થવું; ઊકળવું (૨)] ખચીત અ૦ [સર૦ મ. (વી ત] જફર; અવશ્ય. -તાઈ વહેતાં ખળ ખળ અવાજ કરવો (૩) [ä. સ્વ; પ્રા. લેરુ ?] | સ્ત્રી, ખાતરી, ચોકસાઈ [તેમ (ઘેડાની ચાલ માટે) બાંધાનું હાલી ઊઠવું; ખખ-જીર્ણ - અશક્ત થવું. [ખ(૦ળ)- ખચૂક ખચૂક અo ખદુખદુક; ઊછળતું અને ધીરું ચાલતું હોય ખળાવું અ૦િ (ભાવે)]
ખખચ અ૦ [જુઓ ખચ ભચાભ (૨) ખીચોખીચ ખખળાવવું સક્રિ. ‘ખખળવું'નું પ્રેરક (૨)(ર૦) ઘણા પાણીથી ખર્ચ અ૦ જુઓ ખચ
[પ્રાણી જોવું (૩) (નાણું) કઢાવવું; પટાવી લેવું
ખચ્ચર ન [fઉં.] ઘેડ અને ગધેડું એ બંનેની મિશ્ર જાતિનું ખખુ ન૦, - ૫૦ જુઓ “ખમાં
ખજવાળ સ્ત્રી, જુઓ ખંજવાળ. ૦૬ સક્રિ૦ ખંજવાળવું. –ળાવું ખગ કું. [સં.] પક્ષી (૨) ગ્રહ (૩) તારે (૪) સૂર્ય (૫) દેવ (૧) | અક્રિ૦, -ળાવવું સક્રિ. ‘ખજવાળવું'નાં કર્મણિ ને પ્રેરક નવની સંજ્ઞા. ૦૫તિ મું. પક્ષીઓને રાજા - ગરુડ (૨) હંસ. ખજાનચી કું[1] ખજાનાનો ઉપરી; કોષાધ્યક્ષ વાહન ૫૦ (સં.) વિષ્ણુ. –ગાકાર વિ. [+ આકાર] આભું; ખાનદાર વિ૦ ખજાનાવાળો ચકિત (૨) સુંદર. -ગાધિપ,–ગાધિરાજ, -ગેશ, ગેન્દ્ર ૫૦ ખજા(–છ)ને પું[..] નાણું રાખવાની જગા; ભંડાર (૨)[લા.] (સં.) [+ અધિપ, અધિરાજ, ઈશ, ઈન્દ્ર] ગરુડ. –ગાસન છું ધન દોલત (૩) હથિયાર ભરવાની છેલ કે બાકાવાળે ટો [+આસન] (સં.) ઉદયાચલ (૨) વિષ્ણુ
(૪) બંદૂકમાંનું ગળી ભરવાનું ખાનું(૫)ચલમમાં ગડાકુ મુકવાનો ખગુણ છું[] જુઓ “ખમાં
ખાડો (1) મી ડું પકવવાને અગર. [ખજાને પઢવું = વખારે ખગેશ, -ન્દ્ર ૫૦ [સં.] જુઓ “ખગ'માં
પડવું; કોઈ ભાવ પૂછે નહીં– ચિંતા કરે નહીં તેવી સ્થિતિમાં પડવું ખગેલ(–ળ) પું[] ગગનમંડળ. ગણિત ન૦ ખગોળના (૨) કેકાણે પડવું; જગાએ ગોઠવાઈ જવું.] પદાર્થોની ગતિ વગેરેનું ગણિત. વિદ્યા સ્ત્રી ગ્રહનક્ષત્ર ઈત્યાદિ | ખજૂર ન૦ [સં. વન્4; 2. વડપૂર]' એક ફળ, જે સુકાવાથી સંબંધી શાસ્ત્ર. વેત્તા, શાસ્ત્રી પુંક ખળવિદ્યાને જાણકાર. ખારેક બને છે. [-રાપર કરવાં =(બાળકને) પીઠ પર લઈ ખજૂર ૦શાસ્ત્રન૦ ખગોળવિદ્યા.—લી(–ળી)ય વિ૦ ખગોળને લગતું ટોપરાં વિચતા હોઈએ એમ રમત કે ખેલ કર.]રી સ્ત્રી, (૨) [લા.] અતિશય; ઘણું મેટું
ખજારનું ઝાડ (૨) [સ.] ખજારું. -રી ભાત સ્ત્રી, ખજૂરીનાં ખ ન૦, ૦રી સ્ત્રી [સં. ; પ્રા. ૩] + ખગ; તરવાર | પાંદડાંની ભાત. - ૨ ન૦ ખજૂરીની જાતનું ઝાડ, જેમાંથી ની ખગા +[જુઓ ખગ] પક્ષી (૫.) (૨) આકાશ
નીકળે છે ખગ્રાસ પું. [સં.] સૂર્ય, ચંદ્ર કે કોઈ પણ ગ્રહનું પૂર્ણ ગ્રહણ | ખજૂરિયું વિ૦ જુઓ ‘ખજુરી’ સ્ત્રીમાં ખચ(–ચ્ચ) અ૦ [. વ = ખેંચી બાંધવું] ખેંચીને; સખત ખારી સ્ત્રી [સં. , પ્રા. વડની ખંજવાળ લાગે એવા નાના રીતે (૨)[રવ૦] અંદર પેસી જવાનો કે ભેંકવાનો કેતેથી ઊલટી નાના કાંટા (૨) ખંજવાળ (૩) [‘ખજુર’ ઉપરથી] એક મીઠાઈ ક્રિયાનો રવ. (જેમ કે, ખચ દઈને સંગીન પેસી ગયું; ખચ દઈને (૪) જુઓ ‘ખજૂર'માં. –રિયું વિ૦ ખજૂરીવાળું કે તે લાગે એવું ખેંચી કાઢયું).
ખજૂરું ન૦ જુઓ ‘ખજૂર'માં ખચકવું અક્રિ. [જુઓ ખચકાવું] અચકવું; ખમચાવું ખજૂરો પં. [સં. વનું વન્દ%] + કાનખજુરો (૨) વણાટમાં ખચકાટ પુંખચકાવું તે [(૨) “ખચકા-કા)વું નું પ્રેરક | તાણાવાણાના તાર વધારે આવી જવા તે ખચકાવવું સક્રિ. [ખચ (રવ૦) ઉપરથી] ખચ દઈને બેસી દેવું ખટ વિ. [સં. ઘટ] છ. કરમ, કર્મ ન બ૦ ૧૦ બ્રાહ્મણે ખચકાવું અક્રિ. [‘ખચકે' ઉપરથી] અચકાવું; અટકવું (૨) [ કરવાનાં છ ધર્મકાર્યો (યજન, વજન, અધ્યયન, અધ્યાપન, દાન