Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 233

કાળ-જાનું ]
૧૮૮
[ કાળખડે
રહેવી.-કેતરવું, કેરવું = દિલને સંતાપ કરવો. ખવાઈ જવું કાળિયાર ૫૦ હરણના ટોળાનો મુખી – કાળો નર = દિલમાં ચિંતા કે વેદના થવી. -ખસવું =મન - બુદ્ધિ ભ્રમિત | કાળિયું વિટ [કાળું] કાળા રંગનું (૨) નવ કાળી ગાંડી (૩) અફીણ થવાં. –ખંઢવું = વેદના, ચિંતા કે અદેખાઈથી પ્રાણ જવા જેવું (૪) કાળેિ. – પં. કાળી તમાકુ (૨) વિ૦ ૫૦ કાળા – થવું. -છોલવું = સંતાપવું; કાયર કરવું. –કરવું, ઠંડું થવું = શામળો (પુરુષ) (જેમ કે, શ્રીકૃષ્ણ). - ઠાકર પુત્ર (સં.) શ્રી મનને સંતોષ થા; શાંતિ થવી. –ઠેકાણે હેવું = ભાન - ખબર- કૃષ્ણ, – વછનાગ j[લા.] અતિ ઝેરીલે કે હંસીલો માણસ. દારી હોવાં તપવું = ગુસ્સે થવું.ધડકવું બીજું; હિંમત હારવી. – સરસ ૫૦ એક વનસ્પતિ – ઔષધિ -પકડી રાખવું = હિંમત રાખવી.-પાકું દેવું =ન છેતરાય તેવું, | કાળિગું નવ જુઓ કાલિંગડું રીઢું-ઝટ અસર ન થાય તેવું હોવું. -ફટકી જવું = આવેશ કે કાળી વિ૦ સ્ત્રી[કાળું] કાળા રંગની સ્ત્રી (૨) સ્ત્રી કાળી છાપધ્રાસકાથી ગાંડા થઈ જવું–ફાટી જવું = દિલમાં ભારે વેદના થવી. વાળી ગંજીફાના પત્તાની એક જાત (૩) [સં] કાલિકા (૪) -ફરવું = અક્કલ – હોશિયારી ચાલ્યાં જવાં; ભાન ન રહેવું. (સં.) કાલિય નાગ. કુટકી સ્ત્રી એક વનસ્પતિ. ૦કંઠી, ગાંડી -ફોલી ખાવું = દુઃખ -સતામણી કર્યા કરવાં –બળવું = દિલમાં | સ્ત્રી [સં. વાસં]િ સ્ત્રીઓની કેટનું એક ઘરેણું. ૦ચૅદશ ભારે દુઃખ થવું ચચરાટ થવે. –બાવન હાથનું દેવું = ખબર- (-સ) સ્ત્રીઆસો વદ ૧૪. [–નો કકળાટ કાઢ =તે દિવસે દાર –હોશિયાર હેવું. –ભરાઈ આવવું = ભરાવે.-રીઠું બધે ગંદવાડો દૂર કરો] ૦રી સ્ત્રી, એક ઔષધિ –-બીજ થવું = કઠણ થવું; પાકા થવું. -વશ રાખવું = હિંમત ન હારવી. કે તેને છોડ. ૦ટલી સ્ત્રી, કલંક; લાંછન. ૦ધામણી સ્ત્રી એક કાળજાના કટકા થવા=હૈયું ચિરાઈ જાય તેવું દુઃખ થવું.કાળજાની વનસ્પતિ. નાગ પં. કાળો નાગ – સાપ (૨) જુએ કાલિય. કેર =તેના જેવું અત્યંત પ્રિય. –જાનું આછું = હિંમતવાન–જાનું ૦૫રજ સ્ત્રી, દૂબળા વગેરે કાળા રંગની જાતિ. ૦૫હાર, ૦પાટ નર્યું વિ૦ સાવધ; ખબરદાર –જાનેખ, ડાઘ = કારી ઘા (૨) સ્ત્રી એક વેલે. રેટી શ્રી માલપૂ. ૦ળી સ્ત્રી રોળીકીને હાડવેર -જામાં ચીરા પડવા = દિલમાં તીવ્ર વેદના થવી. કેળી –સાંજનો વખત. ૦લાય સ્ત્રી અતલસ કાપડ -જામાં કટારી હોવી = દિલમાં ડંખ કે કપટ હોવાં. -જામાં કાળું ૧૦ [4. કા] મેશના રંગનું (૨)[લા.] નઠારું; દુષ્ટ; અઘોર; કોતરી, કેરી રાખેલું = ઠસાવીને યાદ રાખેલું. કાળજા વિનાનું અનીતિમય (જેમ કે, કાળું કામ, બજાર ઈ૦)(૩) વસમું, સખત, = ભાન વિનાનું (૨) સાહસિક. કાળજે કાણું પડવું = હદય કારમું છે. ભાવવાળું (જેમ કે, કાળો ચાર, કાળી મજૂરી).[કાળા વીંધાવું, ખૂબ વેદના થવી. કાળજે ટાઢક વળવી = સંતોષ થ; અક્ષરને ફૂટી મારવા=એક અભણ-નિરક્ષર હોવું. કાળા અડદ શાંતિ થવી. કાળજે હાથ ધરી રાખ = હિંમત રાખવી.] ચારવા = ભયંકર પાપ કરવું. કાળા કાળા મંઠા =કેવળ નિરકાળ- જૂનું, જવર, ૦ઝાળ, નિદ્રા જુઓ ‘કાળમાં ક્ષર (હેવું). કાળી ગયા ને ઘેળા આવ્યાજુવાની (કાળા વાળ) કાળપ સ્ત્રી [કાળું] કાળાપણું (૨) કલંક
ગઈ ને ઘડપણ આવ્યું. કાળે ચેર = ભારે હોશિયાર – ખૂની કે કાળપુરુષ j૦ (સં.) જુએ “કાળમાં
હાથ આવવો મુશ્કેલ માણસ (‘કાળાચારના લાવી આપ’ =ગમે કાળપૂંછ ન [કાળું + પૂંછડું] કાળા પૂંછડાવાળું એક જાતનું હરણ. તેમ કરીને માગતું ચુકવ).કાળા તલ ચેરવા પાપ કરવું. કાળાના –છી, છું વિ૦ કાળા પૂંછડાવાળું (૨)પુંછડામાં અશુભ ચિન ધોળા થયા = ઘડપણ આવવું. કાળા પાણીએ કાઢવું = દેશહોય એવું
નિકાલની સજા થવી. કાળા માથાને માનવી = માનવજાત; કાળપેચક ન એક પક્ષી
મનુષ્ય (સામાન્યપણું બતાવવા આમ કહેવાય છે.) કાળાં પાણી કાળ- બળ, ભાતી, ભાથી, ભેદ, ભૈરવ,૦ર્મી, મુખું, ઓળંગવાં = દૂર દરિયાપારના દેશમાં જવું. કાળી ટીલી = અપ
૦મૂર્તિ(–ર્તિ), વ્યવન, ગ, રાત્રિ(–ત્રી) જુએ “કાળમાં જશ; કલંક (-ચાટવી, લાગવી). કાળી નાગણ સ્ત્રી ઘણી કાળવેરી વિ. કાળા રંગનું (ભેંસ ઇત્યાદિ) (૨)[કાળ +વેરી] કાળ ઝેરીલી સ્ત્રી, કાળી રાત સ્ત્રી મધરાત; ઘોર – અંધારી રાત. જેવું – કટ્ટર વેરી
કાળું કરવું = કલંકિત કરવું (૨) ટળવું; બાળવું; દીસતા રહેવું. કાળવેળા ળિયે, કાળગ્યક્રમ જુઓ ‘કાળમાં
કાળું કુતરું = સુદ્રમાં પ્રાણી – એ ભાવ બતાવે છે. -ગેરું કાળંગડું ન જુઓ કાલિંગડું
કહેવું, -ધળું કહેવું = ખરાબ હેતુને આરોપ કરવો.-પડવું કાળા મુંબ૦૧૦ નઠારા લેખ; દુર્ભાગ્ય
= ઝંખવાઈ જવું–પહેરવું = શોકનાં કપડાં પહેરવાં. મેં કરવું= કાળાખરી સ્ત્રી [કાળું + અક્ષર પરથી] જુઓ કાળોતરી
માં સંતાડવું, શરમાવું.કાળે બપોરે =ખરે બપોરે ભર મધ્યાહુને.] કાળાગ્નિ પુંજુઓ કાલાગ્નિ
[ સહેજ કાળાપણું ૦કટ વિસાવ કાળું. કુબડું વિ૦ કાળું કદરૂપું. ૦૭ણક, કાળાટ મું. [જુઓ કાળું] કાળાપણું. –શ સ્ત્રી, કાળાટ (૨) ડિબાંગ વિ. અતિશય કાળું. ૦રું વિ૦ સારું નરસું ખરું કાળાબજારિયે ! કાળું બજાર ચલાવનાર માણસ કે વેપારી ખેટું (કા.). ૦ધોળું ન ખરાબ કામ; અતિશય કાળું. ૦૫ાણું કાળાશ સ્ત્રીજુઓ ‘કાળા’માં
ન દેશનિકાલ; જન્મટીપ. બજાર ન છાનુંમાનું ચાલતું ગેરકાળાંજન ન [સં. નાસ્ત્ર + અંજન] કાળું અંજન; સુરમો
કાયદે નફાખોરીનું બજાર – વેચાણને ખરીદ. બલ(કલ) કાળાંતરે અ[. કાતર] ઘણા લાંબા સમયના – યુગોના અંતર | વિ૦ કાળું કાળું ભૂત જેવું; અતિ કાળું. ભ(બં) વિ. સાવ
પછી (૨) કેટલોક કાળ વીત્યા પછી (૩) [લા.] કદી પણ કાળું. ભમ્મર વિ૦ ભમરા જેવું ખૂબ કાળું. મેશ વિ૦ મેશ કાળાંધેળાં ન બ૦ ૧૦ કારસ્તાન; બદચાલ (બ૦૧૦માં વપરાય |. જેવું કાળું. મેટું, ભાં કલંક કે શરમથી પડી ગયેલું મેં છે. જુઓ ‘કાળું ઘોળું). [ કરવાં = કુડકપટ કેબદચાલ કરવી.] 1 કાળખડે પુંએક વનસ્પતિ