Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 222

કાટપીટ ]
૧૭૭
[ કાણાઠી
કાપકુપ (૨) સુધારે વધારે
(૪૦૦ કાઠી = વધું) (૫) લાકડી; મંડે; વાંસ (1) કાઠું (શરીર) કાટપીટિ જુઓ “કાટ' (લાકડું) માં
કહું વિ. [સં. ટિન; પ્રા. ટ્ટિ] કઠણ; આંક (૨) કઠોર (૩) કાટફળ ન૦ એક વનસ્પતિની છાલ
કિંજસ (૪) ખરાબ; મા ડું (પ) ન૦ [. શાઇ પરથી] કલેવર; કાટમાળ ૫૦ જુઓ ‘કાટ’ (લાકડું) માં
શરીરને બાંધે (૬) ખડું (ઢોલ, ડફ ઈત્યાદિનું); આકાર (૭) કાટરડે !૦ . નિટ્ટ] કરેલો કચરે; પ્રવાહી વસ્તુને મેલ કાઠડો (૮) કેર ચડવાની હોય એવું સાલ્લાનું કપડું. [-કાહવું, (૨) કટાઈ–બંગડીને ખરાબ થઈ ગયેલે માલ; નકામે રદી -ઘાલવું=શરીર બંધાવું; જુવાની આવવી] [કરવું તે સરસામાન ઈ૦
કાઢવાલ (ઢ, લ,) સ્ત્રી કાઢવું ને ઘાલવું તે; ઘાલમેલ; આઘુંપાછું કાટલ વિ૦ (કા.) કટાયેલું; કાટવાળું (૨) કા
કાઢવું સ૦ ક્રિ. [સં. ૧, પ્રા. ઢ] (હોય ત્યાંથી કે અંદરથી) કાટલાંદાસ પું, જુઓ ‘કાટલુંમાં
બહાર ખેંચવું – લાવવું -લેવું મોકલવું (જેવા ભાવ બતાવે છે) કાલિ પું. [જુઓ કાયટિ] કારી
(૨) અલગ કરવું; દૂર કરવું; છૂટું પાડવું (૩) રદ કરવું (‘આ શબ્દ કાટલું ન૦ વજન; અમુક નક્કી વજનનું તેલવાનું સાધન (૨) કાઢે તે લખાણ મંજૂર છે.') (૪)[. 3ઢ = રેખવું] આલેખવું;
સુવાવડમાં સ્ત્રીઓને અપાતું ગુંદર વગેરેનું વસાણું (૩)[fછું. કારના દોરવું (જેમ કે, અક્ષર, ચિત્ર, વેલ, રંગ ઈ૦) (૫) કહેવું; બાલવું; ‘કાટવું' પરથી ] ઓછું કરવું તે; કાપી લેવું તે (૪) કાટ; કાંટે; ઉચ્ચારવું (જેમ કે, અવાજ, બેલ, વાત, સાદ, ઘાંટે ઈ૦)[. નડતર; બલા. [કાટલાં ફૂટવા = વ્યર્થ પ્રયત્ન કરવો; કાચલાં વઢ, સં. જય? = કહેવું; ઉચ્ચાર કરો] (૬) સ્થાપવું; નવું કુટવાં. કૂવામાં નાખવાંગઈગુજરી ભૂલી જવી. કાટલાં સાંખવાં ખેલવું; શરૂ કરવું (જેમ કે, નિશાળ, દુકાન, કારખાનું, કંપની, = જખ મેળવી જેવાં; બરાબર વજન તપાસવું. કાટલું કરવું= કામ ઇ૦) (૭) ગણી કાઢવું; ગણતરી કરવી (જેમ કે, ભાવ, જુઓ ‘કાટલું કાઢવું” (૨) એવું આપી કરીને પતવવું; ઓછાથી માપ, વ્યાજ, હિસાબ કે તેને જવાબ, અંદાજ કાઢવાં) (૮) પતાવટ કરી લેવી. -કાઢવું = અડીખીલી દૂર કરવી (૨) મારી જાહેરમાં બહાર આણવું (જેમ કે, નામ, આબરૂ, દેવાળું કાઢવું) નાંખવું.] -લાંદાસ વચમાં પડી કાટલું કરનાર –ઓછું આપ- (૯) અંદર સાર કે અમુક ભાગ અલગ કર, મૂક કે છૂટ નાર આદમી. છાપેલું કાટલું ન૦ સરકારી છાપવાળું કાટલું (૨) પાડ [જુઓ અર્થ (૨)](જેમ કે, સાર કાઢવ; મલાઈ કાઢવી; તે રીતે બધે નામીચું માણસ
[(૩) છેતરવું તેલ કાઢવું, ૪૦; “તેણે ૫૦૦ છે. આ ખાતે કાઢયા.) (૧૦) કાટલું સત્ર ક્રિ૦ [i. ; મા. ] કાપવું; છેદવું (૨) કરડવું કમાવું; મેળવવું; જોગ કરવો (“દુકાન ભાડુંય કાઢતી નથી; કાટવું વિ૦ [ જુઓ કાટ] કાટના રંગનું. – પં. શેક દુકાનમાંથી રોટલો કાઢવાનો છે.” “બધુંય ખર્ચ પગારમાંથી જ કાટ સાલે
કાઢવાનું.') (૧૧) બીજા ક્રિટ સાથે, તે ક્રિયા પૂરી કરી દેવી, કાટ પુંએક ઔષધિ-વનસ્પતિ (૨) જુઓ ‘કાટવું'માં પતવવી, એવો ભાવ પ્રેરે છે. જેમ કે, “એણે આખું ખેતર ખોદી કાટાકાટ સ્ત્રી [જુઓ કાટવું] કાપાકાપી (૨) કતલ (૩) અંટસ; કાઢયું.’ ‘આટલું જરા જોઈ કાઢશે ?' [કાઢી જવું = મડદાને અદાવત
[કાટેસરથી રમાતી પત્તાની બાજી ઘેરથી બહાર કાઢી બાળવા – દાટવા લઈ જવું. (‘એમને કયારે કાટસર પે બ૦ ૧૦ જુઓ “કટ’ સ્ત્રી માં. બાજી સ્ત્રી, કાઢી ગયા ?'). કાઢી નાખવું = રદ કરવું (જેમકે, અરજી, માગણી કાટોડે પે ચકમક (૨) જુઓ “કાટરડો(૩) કાચી ધાતુમાંથી U૦) (૨) નાપાસ કરવું (“એને પરીક્ષકે શામાં કાઢી નાંખ્યો ?'); લોઢું કાઢી લીધા પછી ભટ્ટીમાં રહેતા અવશેષ- કચરો
ગણતરીમાં ન લેવું (“મને તે તમે સાવ કાઢી જ નાંખે કે શું?). કાદી સ્ત્રી, જુઓ કાયટું (૨) પં. [સં. ૨2; સે. રટ્ટ] કાયટિ કાઢી મૂકવું, મેલવું = હાંકી કાઢવું (૨) રજા આપવી; બરતરફ કાઠ વિ. ધૂર્ત; પહોંચેલ(૨) પું[, U] કાઇ (૩) ઇમારતી કાટ | કરવું (૩) કાઢીને મૂકવું –અલગ કરવું (જેમ કે, લૂગડાં); સાચવીને (૪) કાઠડે (૫) હેડબેડીનું ચેક ડુંહેડ. ૦૮૫૦ લાકડાંને ગઢ. રાખવું (ડોસીએ રૂ. પહેલેથી કાઢી મુકયા છે'). કાઢી લેવું = કાઠડી સ્ત્રી, નાને કાઠડે. -ડું ન૦, – પં. ઊંટ વગેરે જાન- છાનુંમાનું લઈ લેવું (૨) પતાવવું; પાર પાડવું (કામ કાઢી લેવું. વરની પીઠ પર મુકાતું લાકડાનું ચોકઠું – આસન
એને ત્યાં રકમ છે તે હવે કાઢી લેવી જોઈ એ')]. કાલે પૃ. [કંઠ + ] કન્યાને પરણાવતા પહેલાં ચડાવાતું ઘરેણું | કાઠિયું ન૦ બારડોલી-રેંટિયાને એક ભાગ, જેની ઉપર પાટલી કાઠા વિ૦ (બ) ૧૦) લાલાશ પડતા એક જાતના (ઘઉ) [ગોદડી | ને મેટિયું બેસાડે છે તે કાઠાલી સ્ત્રી- [જુઓ “કાઠડો'] કાઠડા પર નાખવાની ધાબળી – કાઢો છું. [ä. વવાય, બા. Ha] ઉકાળો; કાવો [ કરાતી નીક કાઠાદાર,કાઠા વિ. [જુએ કાઠું] કદાવર; કાઠા – બાંધાવાળું કાઢે ! [‘કાઢવું' પરથી] ખેતરમાંથી વધારાનું પાણી કાઢી નાખવા કાઠિન્ય ન [.] કઠિનતા (૨) કઠોરતા
કાણ, કૂટણ, એકાણ (ણ,) સ્ત્રી [. , મહા + ] કાઠિયાણી સ્ત્રી, કાઠી સ્ત્રી
મરણ પાછળ રેવું, કૂટવું અથવા લૌકિકે જવું તે. [–કરવી, કાઠિયાવાડ ; ન [કાઠી +[4] વાટ] (સં.) ગુજરાતને એક માંવી = મરનાર પાછળ રેવું-કૂટવું(૨) [લા] કેઈએ બગાડેલા ભાગ; સૌરાષ્ટ્ર. ૦ણ સ્ત્રી કાઠિયાવાડી સ્ત્રી, ડી વિ૦ કાઠિ- કામને સંભાળવું. કાણે જવું =કાણ કરવાને માટે જવું (પરગામ).] યાવાડનું, - સંબંધી (૨) ૫૦ કાઠિયાવાડના રહીશ
-ણિયત, –ણિયું વિ૦ કાણ કરનારું; કાણે જનારું કાડિયે ડું [સં.18 પરથી]ગાડાનો લાકડાનો સામાન -ખું(કા.) | કાણુત્વ ન [સં.] કાણાપણું કાઠી વિ૦ (૨) ૫૦ કાઠિયાવાડની એક અસલી જાતનું (માણસ) | કાણુ કાણુ સ્ત્રી, જુઓ કાણ (૩) સ્ત્રી [સં. [૪] બાળવાનું લાકડું (૪) જમીનનું એક માપ | કાણકાઠી સ્ત્રી કરાંની એક રમત જે-૧૨