Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 199

કપીથ]
કપીથ ન॰ [સં. વિ] + કે હું કે કાઠી કપીન્દ્ર, કપીશ પું॰ [i.] (સં.) કપિ –વાનરને ઈશ; હનુમાન કપૂત પું॰ [ä. પુત્ર] ખરાબ – નામ ખાળે એવે પુત્ર કપૂર ન॰ [સં. પૂર; બા. જૂ] એક સુગંધી પદાર્થ. નું વૈતરું ન॰ આનંદદાયક કામકાજ, [કપૂરે કોગળા કરવા = સુખવૈભવ માણવા.] કાચરી(–લી) સ્ત્રી॰ [+(હિં.) દ્દશ્વરી] એક સુગંધીદાર મૂળિયું, ૦ચીની સ્ક્રી॰ [મ. ાપૂથ્વીની] એક ઔષધી (૨) ચિનાઈ સાકર. તેલ ન॰ કપૂરનું તેલ. મધુરી સ્ત્રી॰ કપૂરની સેાડમ મારતા એક છોડ. –રિયાં નખ॰૧૦ કપૂરી પાન (૨) કાચી કેરીનાં લાંબાં ચીરિયાં. –રી વિ॰ કપૂરના જેવું; સફેદ(૨) એ નામની જાતનું (નાગરવેલનું પાન) [એક વસાણું કપેચાં નખ૦૧૦ [કમચી (ગાખચું; ચીર) ? કે ‘ કવચાં’ ઉપરથી ] કપેચું વિ॰ [ક + પેચ] અટપટું; અધરું
કપાટી સ્ક્રી॰, −નું ન॰ [સરખાવેશ મ. હૂઁ(—૫)ટ] પાપડી (રોટલા, રોટલી ઇત્યાદિની) (૨) પાતળી છાલ; ઝીણું પડ કપાત ન॰ [સં.] કબૂતર (ર) હાલે. ૦ક ન૦ નાનું કપાત (ર) સાજીખાર (૩) સુરમે, ની, –તિની,−તી સ્ત્રી॰ કપાતની સ્ત્રી કપેલ(−ળ)પું॰[તં.]ગાલ (૨)વાણિયાની એક જાતનું.॰પિત
વિ॰ બનાવટી; એઠવી કાઢેલું; આકારાપુષ્પ જેવું. કલ્પના સ્ત્રી॰ પાયા વિનાની – ખોટી કલ્પના [હજામત કપાળુ ત॰ કપાળ ઉપરના વાળ બેડાવી કરાતી અર્ધચંદ્રાકાર કપ્તાન પું॰ [વો.] આગેવાન; વડા – ઉપરી અમલદાર (૨) ટંડેલ; વહાણ કે આગબોટને ઉપરી (૩) પલટણને કે કોઈ ટુકડીને ઉપરી (જેમ કે, ક્રિકેટને) [ન॰+ઘણું કીમતી કાપડ કમ્પ્યૂઢ ન॰ [તું. વેંટ, કા.] કાપડ, કર્ણાય [ત્રા., સં. ન] કપ્પર સ્ત્રી૦ (ક.) ભેખડ; નદીની કરાડ (ર) વિ॰ જુએ કપરું કપ્પી સ્ત્રી, –પ્પા પું॰ જુએ ‘કુપ્પી’માં (૨) બે કે વધુ ગરેડીવાળું ચાકડું (માલ ચડાવવા ઇ૦ માટેનું એજાર) [કે કડી કબ્લિગ ન॰ [.] યંત્રના ભાગ કે ગાડીના ડબાને જોડતું સાધન કફ પું॰ [i.] આયુર્વેદ પ્રમાણે શરીરની ત્રણ ધાતુમાંની એક; શ્લેષ્મ (૨) ખાંસી, ઉધરસ (૩) ગળફા; બળખા (૪)[જીએ ક] ચકમકના તણખા ઝીલવાનું રૂ; જામગરી; કપ (૫) [ૐ.] ખમીસની ખાંયના (હાથ આગળના) ખાસ પટાદાર છેડો, ક્ષય પું॰ કેફસાંને ક્ષય; એક રોગ, જ્રવર પું॰ કફના વિકારને લીધે આવતા તાવ. ૰સ્રાવ પુંકના એક રાગ. –ફાદર ન॰ [+૩] કફના વિકારને લીધે થતા પેટના એક રાગ
૧૫૪
કફન ન॰ [Ā.] શખને ઓઢાડવાનું લૂગડું (૨) [. કાન] શખ મૂકવાની પેટી. –ની શ્રી• [મ.] ફકીરનું કુડતું; ફકીરના વેશ (ર) ટૂંકી બાંયનું લાંબું પહેરણ
કફલાત સ્ત્રી॰ [મ. ત] ચૂનાની ગાર; છે. (૨) મરામત કા વિ॰ [ા. વા] ખફા; ક્રોધાયમાન; નાખુશ, મરજી સ્રી૰ નાખુશી; ધૃતરાજી
કફત સ્ત્રી॰ [જીએ કફારો] ઇસ્લામી શરિયત પ્રમાણે પાપનિવારણાર્થે કરેલું પુણ્યદાન; પ્રાયશ્ચિત્ત (૨) નુકસાન; હાનિ (૩) કજિયા; ટંટા
કફા મરજી સ્રી॰ જુએ ‘કા’માં
કફ(ફ્ફા)રા પું॰ [મ. નĪરહ] જુઓ કફાત (૧)
[ કબીરપંથ
કફેહું વિ॰ [ક + કોડ (નિકાલ)] વિષમ; વિપરીત(ર)કઢંગું; કલાગું (૩) મુશ્કેલ
કારા પું॰ [Ā.] નુ કારો, કફાત કખક પું॰ [7.] એક પક્ષી
કબજ વિ॰ [Ā, i] કબામાં કે તાબામાં હોય એવું (૨) [મ. વન] બંધકોશવાળું, –નગીરી પું॰ [કો + ગીર ] મિલકતના કબો આપીને તે ઉપર વ્યાજે નાણાં લેવાં તે. “જાન પું॰[મ. *AT] કબજો; હવાલા. —ન્નભંગ પું॰ [કખજો + ભંગ] કોઈનો કબજો હોય તેનો ભંગ કરવા –તેમાંથી કાઢવા તે; ‘આઉસ્ટર'. –હક પું॰ [કબો+હક] કમાનો હક, ‘ક્યુપન્સી રાઇટ’. —જિય(–યા)ત સ્ત્રી॰ [મ. નૈનિયત] રોકાણ; અટકાવ (૨) અંધકાશ; મળાવરોધ; એક રાગ. —જેદાર વિ કબજો ધરાવનારું (૨) પું॰ તેવા માણસ
કબજે પું॰ [Ā.] તાબે, હવાલા; ભોગવટો (૨) દખાણ; પકડ (૩)બાંય વગરનું અથવા ટૂંકી બાંયનું બદન (૪) ચાળી.[–કરવા = તાબામાં લેવું, હાથ કરવું, –મેળવવા, લેવા = કાયદેસર ભાગવટો લેવે.] ભેણવટ પું॰ કબજો તેમ જ ભેગવટો કબડ વિ॰ [HI. વ્ય૩ = કુનગરનું પરથી ] મૂર્ખ, ભાટ; ગામડિયું (૨) ૧૦ [છું. પાટ] નાનું તાકું; ભંડારિયું કખવું સક્રિ॰ હેરાન કરવું.[કબઢાવવું (પ્રેરક)] [ કર્મણિ કબઢાવું અક્રિ॰ માંદું પડવું; શરીરનું કથળવું (૨) ‘કખડવું’નું કબર સ્ત્રી॰ [*. Ā] કબ્ર; ઘેર (૨) તેમાં મડદું દાટી ઉપર કરેલું ચણતર. [(હાથે) કબર ખેદવી = પોતાનું મૃત્યુ થાય કે પેાતાને અતિ નુકશાન થાય, તેવું જાતે કરવું.] ૦સ્તાન ન॰[+(કા.) સ્તાન] મુસલમાના યા ખ્રિસ્તીઓનું (દાટવાનું) સ્મશાન કબરી [સં.] ચાટલા; વેણી
કબલ અ॰ [ત્ર. જ઼] પહેલાં
કબહુ, ૦૩ અ॰ (૫.) કયારેક; કોઈ વાર કબંધ પું;
ન॰ [É.] માથા વિનાનું શરીર (૨) [સં.] રાહુ (૩) એક રાક્ષસ (૪) [ક + બંધ] ખરાબ બંધ કબા સ્ત્રી॰ [Ā.] ઝભ્ભા (અમીરી)
કબાજી સ્રી॰ [ક +બાછ] ઊંધો ધંધો; મૂર્ખાઈભર્યું કૃત્ય કબાટ પું॰; ન [સં. પાટ? સર૦ મેં; હૈં. દ્રવ્યોર્ડે ?] વસ્તુઓ મુકવાની ખાનાંવાળી એક બનાવટ કબાડુ વિ॰ કદરૂપું; ખરાબ, દુષ્ટ (૨) પું॰[સર॰ હિં., મેં.] ઘાસના ભાર; ગંજી (૩) ન૦ ઇમારતી લાકડું. ॰કડ સ્ત્રી॰ [+સં. ઇ. મેં. વાકાટ] ખૂબ સખત કે હલકી મન્ત્રી; ગધ્ધાવૈતરું. યુિં વિ॰ જાડું અને જોરવાળું (૨) કબાડી. –ડી વિ॰ કબાડાં કરનારું (૨)પું૦ ઇમારતી લાકડાના વેપારી(૩)કઠિયારો.—હું વિખેડોળ; કઢંગું; કદરૂપું (૨) નારું; દુષ્ટ; વ્યભિચારી (૩) ન॰ તેવું કામ કબાબ પું॰ [7.] માંસનું મુઢિયું – ભજિયું. ૰ચીની સ્ત્રી॰ એક ઔષધિ [આપવાના કરારથી કરેલી ખરીદી કાલા પું॰ [Ā.] સાદું (૨) સાટાના કરાર (૩) વાયદે નાણાં કબાહ પું॰[સર૦૬.વા]કા મળેા ? (કે કભા – મોટો ઝબ્બે ) (૫.) કબી અ॰ [હિં. મી] કબૂ; કદી
કબીર વિ॰ [ત્ર.] મહાન; મેટું (૨) પું॰ ભાટ; કવિ (૩) [સં.] પ્રસિદ્ધ ભક્તકવિ અને જ્ઞાની, ૰પંથ પું॰ કબીર પાછળ ચાલેલા