Page Text
________________
આર]
[એલુંટાણું
ઘસવાના પથ્થર. [આરશિયા જેવું કપાળ = સાવ સાફ્–ટીલા ચાંલ્લા વગરનું, કે કોઈ ભાગ્યરેખા વગરનું-દુર્ભાગી, કે વિશાળ મેટું કપાળ, એરશિયા જેવું સાફ =સીધું સપાટ (૨)[લા.] નિર્વંશ; સંતતિરહિત.]
આરસ પું॰ જુએ ઉરસ
આરસડી સ્ત્રી નાના આસિયા
[-ખીલા; ભરડ
|
|
એરસંગું ન॰ કાસ અને વરત એ એને જોડનારો લાકડાનો કકડો એરંગો પું॰ કુસ્તીના એક દાવ (૨) તરંગ; બુટ્ટો (૩) ગપાટા એરાઢવું સક્રિ॰ જુએ એઢાડવું [અને કર્મણિ આરાવવું સક્રિ॰, આરાવું અક્રિ॰ ‘આરવું’નું અનુક્રમે પ્રેરક
આર () સ્ત્રી॰ [સં. ૩૬ ?] ગર્ભના રક્ષણ માટે તેના ઉપર રહેતું પાતળી ચામડીનું પડ (ર) કેરીને પાકવા નાખવી તે આરડી સ્ત્રી॰ [સં. અવવર] નાના એરડો. –ડા પું॰ મેાટો – મુખ્ય ખંડ કે કોઈ પણ ખંડ(૨)[ચ.]ઘરની પરસાળ પછીનો ખંડ (૩) ઘર (૪) [લા.] અંતઃપુર (૫) ભંડાર; ખાને . [એરડાનું ધન એટલે આવવું = ઘરની દાલતનો દેખાવ કે ઠઠારા કરવા. આરા સામું જોવું = પોતાના ઘરની સ્થિતિ – આર્થિક સ્થિતિ જોવી વિચારવી; આરડો તપાસવે. આરડે અજવાળું હોવું =ઘરમાં ધનદોલત કે સંતાન હોવાં. આરડે તાળાં દેવાવાં = ઘર બંધ થવું – નસંતાન જવું; વંશવેલા અટકવા. આરડે બેસવું=સ્ત્રીએ રાંડવું;ખૂણા પાળવો.આરડો અજવાળવા=(લક્ષ્મી ને સંતાનથી) ધર શાભાવવું–ડાં વાનાં કરવાં. –કરવા-ધર ઝાલીને-એરડામાં એસી રહેવું(૨)ઉંમરે પહોંચતાં દંપતીએ અલગ સૂવું.—તપાસવે =જુએ આરડા સામું જોવું.—દેવાવે, વસાવા=જુએ આરડે તાળાં દેવાવાં.સાચવવા= ઘરની ધનદોલતની તપાસ રાખવી.] આરણી સ્ત્રી॰ [આરવું] એરવું તે (૨) એરણીને સમય (૩) આરવાનું એક સાધન; ચાવડું (૪) દળવાની ઘંટીનું માં, જેમાં દરણું એરાય છે (૫) માંમાં એરવું – ખા ખા કરવું તે (તુચ્છકારમાં). –હું ન॰ જુએ ‘ઓરણી’૧,૩,૪ અર્થા(૨)આરવાની વસ્તુ (અનાજ, બી ઇત્યાદિ) (૩) માંમાં આરવાનું, ખાવાનું (તુચ્છકારમાં)
|
|
એરિયા (ઑ)પુંન્તુ આરતા(૨)કાંઠા ઉપરના કૂવા કે ખેતર એરિસા પું॰ [; સં. મોદદ્દેશ] (સં.) હિંદુસ્તાનનો એક પૂર્વ પ્રાંત એરી સ્ત્રી॰ [ઢે. સમર્ì?] એક ચેપી રોગ (બાળકાનો પ્રાયઃ) આરું (') વિ॰ [સં. મારવ] નજીક; પાસે એ(ખાપ,મા)રે અ॰ (ર૧૦) દુઃખના એવા ઉદ્ગાર આરે(–રે) (રે') અ॰ પાસે
|
|
આરૈરું વિ॰ (કા.) આરથે; આરું.
|
આરે પું॰ આરનાર (૨) (રા') અ॰ જુએ એરે ઑર્ડર પું॰ [.] હુકમ; આજ્ઞા (૨) (માલ કે હોટેલની ચીજ) ખરીદવા જણાવવું તે. [મૂકવા = ખરીદવા માગણી કરવી – લખી જણાવવું કે કહેવું –ચેક=એક પ્રકારના ચેક (જેનાં નાણાં તે લાવનારને અપાય, એવી સહી જરૂરી હોય છે.)] લી પું॰ [] (લશ્કરી) અમલદારના હજૂરિયા – સેવક ઑર્ડિનન્સ પું॰;ન॰[.]ધારાસભાની પૂર્વ-સંમતિ વગર કરાતા એક પ્રકારના કાયદે – વટહુકમ
આરત (ઑ) ૦ [બ.] સ્ત્રી; ખૈરી
આરતા (!) પું॰ [સં. માતુત્વ, પ્રા. બાર્ = આતુર]આરિયે; લહાવાની ઉમેદ; અભરખા (૨) (૫.) ખેદ; પસ્તાવે. [—રહી જયા =મનની ઇચ્છા મનમાં રહી જવી – સફળ ન થવી. –વીતવા =તે પૂરી થવી.]
આરથૈરું વિ॰ (કા.) વધારે એરું – નજીક
આરદાર પું॰ મગરૂરી; અભિમાન
આરપવું સક્રિ॰ [સર॰ મ. કોર્પŌ] ઉઝરડવું આરપા પું॰ [જીએ આળી](ચ.) લીપણની એકળીઓની એક ઊભી હાર કે પટ
૧૪૧
આરમાઈ(–ન,–યું) (ઔ) વિ॰ [તં. અપમાતા, ત્રા, અવમા] સાવકું (મા બાળકો માટે).[ઓરમાયું કરવું =(બાળકને)સાવકી મા આવી; બીજી વાર પરણવું(જેથી પહેલીનું બાળક ઓરમાયું થાય.) (૨) બાળકને અણમાનીતું કે એઠું વહાલું કરવું; એરમાયા પેઠે વર્તવું.]
|
|
આરનું ન॰ એક મિષ્ટાન્ન –ત્રણધારી લાપસી [વળગણી આરવણી સ્ત્રી૦ ઓરવવા માટેની – વસ્ત્ર સૂકવવાની દોરી કેવાંસ; આરવવું સક્રિ॰ છૂટું છઠ્ઠું કરીને સૂકવવું (વસ્ત્ર વગેરે) (૨)સર૦ મ. મોહવન, પ્રા. મોલ્ઝ =ભીંજવવું] ખેતરને ખેડવા પાચું કરવા) પાણી પાવું (૩) ભીંજવવું; કરમેાવવું આરવું સક્રિ॰ માં નાખવું; દરેડો કરવા (જેમ કે, ધંટીમાં દળવાનું અનાજ) (૨)[બી] પેરવાં; ઓરણીથી (ખેતર)વાવવું (૩)[રાંધવા માટે] દાણા આધણમાં નાખવા (૪) માંમાં રવું – નાખવું; ખાવું (તુચ્છકારમાં)
આરવા પું॰ [સર૦ મ. મોરવા] ગોદી; વહાણા નાંગરવાની જગા એશિ(—સિ)યા પું॰ [ટ્રે. બોરિસ; હિં. હૈારસા] સુખડ ઇત્યાદિ
Jain Education International
એલ (ઓ) સ્ત્રી૦ નાગર જ્ઞાતિમાં વરને માથે બંધાતા રંગિત પટકા (૨) [ફૈ. મોલ્હા] જુએ ઊલ (૩) [સં. મોલ્ડ] જામિન તરીકે શત્રુનું માણસ પાસે રાખવું તે એલ(૧)ગ જુએ આળગ
આલપાવવું સક્રિ॰ (૫.) સંતાડવું; લપાવવું; છુપાવવું; એળવવું એલમાલ પું॰ દરિયામાંથી કિનારે તણાઈ આવેલા માલ એલવવું (લ') સ૦ક્રિ॰ [મા. મોરવ] બૂઝવવું, હાલવવું.[આલવાવું અક્રિ॰ (કર્મણિ). –વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક)]
એલા પું॰ કાચું ચામડું; ખાલ [ઊતરવાના ઢાળવાળા ખાડો આલાણ(−ણું) () ન॰ [સં. મૌછાન] કાસ ખેંચતા બળદોને આલાણ(−ણું) (લા') [જીએ ઓલવવું] આલવવું તે; હાલાણ આલાદ (ઓ) સ્ત્રી॰ [મ.] સંતતિ (૨) વંશ; કુળ એલાવું (લા') અક્રિ॰ આલવાવું; બુઝાવું; ખળતું બંધ થવું એલાહો પું॰ છાયાવાળી જગા; મંડપ, માંડવા એલાં નવ્યવ॰ [તું. ૩પ૬] કરા એલાંઢવું સ૦ક્રિ॰ (૫.) [જુએ આળંડવું] ઓળંગવું આલિયણ (ઍ) વિ૦ સ્ત્રી॰ જુએ ‘એલિયું’માં એલિયું () વિ॰ [Ā.] ભાળિયું; નિખાલસ; ઉદાર (૨) ભક્ત. (~યણ વિ॰ સ્રી). –યા પું॰ આલિયા આદમી (૨) ખુદાના અંદો; ભક્ત. દોલિયું (દો) વિ॰ ભેળું અને ઢાલું – ઉદાર એલું(–યું) વિ॰ (કા.) પેલું. ॰પેલું વિ॰ આ અને તે; કુટકળ ણંદોલું (, દા) વિ॰ જુઓ એલિયું દોલિયું
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |