Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 131

આવરે ]
અક્રિ॰ કર્મણિ]
આવરા પું॰[‘આવવું’ પરથી] આવક (૨) [h[, બાવરહ] માસિક આવકવકની ખાતાવાર નોંધપોથી. ાવરા પુંવં‘જવું’ પરથી] આવવું અને જવું તે; અવરજવર (૨) આવકજાવક; ઊપજખર્ચ આવરા (આ’૧) પું॰ (માંદગીમાંથી ઊઠયા બાદ થતા) ખાવાનો ભભડાટ કે લાલસા
આવર્જના સ્ક્રી॰ [i.] રીઝવવું, મનાવવું, મન મેળવવું તે; પળશી આવર્ત પું॰ [H.] સંગીતમાં એક અલંકાર આવર્ત,ક વિ॰ [સં.] ફરી ફરી આવતું – આંટા ખાતું (૨)[ગ.] ‘રિકરિંગ’ (જેમ કે, ખર્ચ) (૩)પું॰ ગોળ ફરવું તે; આંટા; ચકરાવે (૪) ચકરી; ભમરી (પાણીની) (૫) [i.] ચાર મેઘાધિપેામાંના એક, દશાંશ પું॰ ફરી ફરી દશાંશ આવે એવી રકમ; ‘રિકરિંગ ડેસિમલ’ (ગ). ૦ન ગોળ ફરવું તે (૨) વારંવાર ફરી ફરી કરવું તે (પારાયણ). —ર્તા”ક પું॰ [i.]ફરી ફરી આવતા આંકડો. ખેતી વિષં.] ફરી ફરી આવતું (૨) ગોળ ફરતું આવર્તવું અ॰ ક્રિ॰ [સં. આવૃત્] કરવું; ચક્રાકારે ધૂમવું (૨) ફરી ક્રી આવવું (૩) સ૦ક્રિ॰ ભેટવું; બાથમાં લેવું આવર્તા’ક, આવર્તી જુએ ‘આવ’વિમાં આવલ ન॰ તાજું પીજેલું રૂ – પાલ [વાનાં સાધન આવલાં ન॰ખ૦૧૦ કાંકાં (૨) કાસ, વરત ઇત્યાદિ પાણી ખેંચઆલિ(—લી,—ળિ,−ળી) સ્ક્રી॰ [સં.] હાર; પંક્તિ (૨) પરંપરા આવવું અક્રિ॰ [સં. માયા, પ્રા. આવ] દૂર હોય ત્યાંથી પાસે જવું –તેવી ગતિ કરવી; પહોંચવું. જેમ કે, તે ગામમાં આન્યા. (૨) –ની સ્થિતિ કે જગા હોવી. ઉદા ૦ અમદાવાઢ ગુજરાતમાં આવ્યું. લંડન કયાં આવ્યું? (૩) ન હોય તે આવી લાગવું, કે જણાવું, કે જન્મવું, કે દેખા દેવી, કે કળવું ફૂલવું. જેમ કે, આંબે કેરી આવી; એણ ખેરડી સારી આવી; ગુલાબ હવે આવવા લાગ્યા છે; દાદાને તાવ આવ્યો; તેના ધ્યાનમાં આવ્યું (૪) (કપડું કે પાયાકની ચીજ) બરાબર બેસવું. જેમ કે, તેને મારી ટોપી આવે છે? (૫) (કઈ વસ્તુ) (ખરાખર) ઊતરવી, નીપજવી, અનવી. જેમ કે, હવે ખરા ઘાટ આન્યા; આ ચિત્ર ખરાખર આવ્યું નથી (૬) કોઈ ભાવ ઉત્પન્ન થવા, જેમ કે, દયા, ગુસ્સા, ક્રોધ આવવેા (૭) થવું,હિસાબે ઊતરવું,સમાવું,ગોઠવાવું, માથું,વળતરરૂપે મળવું, એવા ભાવ બતાવે છે. જેમ કે, ખર્ચ કેટલું આવ્યું? વાસણનું વજન ખશેર આવ્યું. ઊંચાઈ પ્' આવી. આ કપડામાં કેટલું આવશે? રૂપિયાનું કેટલું શાક આવ્યું? (૮) શરીરનું કોઈ અંગ આવવું = તે અંગ ફૂટવું કે કામ દેતું થવું કે તેનું દરદ થવું – એવા અર્થે જુદે જીદે ઠેકાણે બતાવે છે. (તેને ‘અંગ’માં જીએ) જેમ કે, બાળકને દાંત આવે છે; પગ આવ્યા; જીભ આવી; મોઢું આવવું ઇ॰ (૯) બીજા ક્રિયાપદના સહકારીપણામાં તેક્રિયાનું ભૂતકાળથી ચાલુપણું બતાવે છે.જેમ કે,આ ભૂલ થતી આવી છે;આ રિવાજ ચાલ્યેા આવે છે, અથવા તે ક્રિયા આવવાની ક્રિયા સાથે સાથે-ભેગાભેગી થઈ એમ ખતાવે છે. જેમ કે, હું તેમને કહેતા (એટલે ભેગાભેગી કહીને) આવ્યો છું, ક્રી કહેવા જવાની જરૂર નથી. એમને કહેતા આવજે. (આ પ્રયોગમાં પ્રાયઃ વર્તમાન કૃ॰ સાથે યાગ આવે છે). અથવા ક્રિ॰ના અ॰ ભૂત કૃ॰ સાથે, તે ક્રિયા થયા બાદ આવવું એમ બતાવે છે. જેમ કે, તે તેને પૂછી આવ્યા. અથવા સપ્તમી વિના
[આવૃતિ
સામાન્ય કૃ॰ જોડે, તે ક્રિયા કરવામાં પ્રયાણ કે ગતિ થવી, તે કરાવી; એવા ભાવ ને જાહેરાત કરાતા અર્થની છાયા ખતાવે છે. જેમ કે, હવેથી ઠરાવવામાં આવે છે. ગુનેગારને દંડ કરવામાં આવશે. (૧૦) આવવું સહાયકારી ક્રિ॰ તરીકે બીજા ક્રિ॰ સાથે આવે છે. (ત્યારે કેટલાંક ક્રિ॰માં તે અધારી થવાના ભાવ અર્પે છે).[આવી ચઢવું =એકાએક અણધાર્યું આવવું, પહેાંચવું. આવી ચૂકવું, રહેવું = પૂરું થઈ જવું (૨) ખૂટવું. આવી જવું = આવીને ઊભા ઊભા પાછા જવું; આંટો મારી જવું (ર) આવી પહોંચવું.ઉદા॰તે તરત પાછા આવી ગયા.(૩)બંધબેસવું; ગોઠવાઈ જવું; સમાવું ઈ૦ (૪) લડવા તૈયાર થવું; લડી પડવું. આવી પઢવું =અણધાર્યું આવવું કે માથે આવી લાગવું, –નું આવી બનવું= ભારે સંકટ કે મરણની ધાંટી આવવી. આવી મળવું = અણધાર્યું એકઠું થવું કે પ્રા સ થવું. આવી રહેલું = આવવાનું પૂરું થવું; ખતમ થવું; ખૂટવું (૨) આવી પહોંચવું. આવવું તેવા જવું = ઊભું ઊભું આવી જવું (ર) જેવા આવવું તેવા જ (કારાને કારા – વગર ઇરાદે કે કામ સધાયે – ફોગટ ફેરો ખાઈને, અથવા જે રસ્તે આવવું તે રસ્તે) પાછા ફરવું [ અનિવાર્ય વસ્તુ કે ક્રિયા આવશ્ય વિ॰ [i.] અગત્યનું; અનિવાર્ય (૨) સ્ત્રી; ન૦ અગત્ય; આવશ્યક વિ॰ [સં.] આવશ્ય; જરૂરી. હતા,—તા સ્ત્રી॰ આવસથ પું, ન [સં.] ઘર (૨) ધર્મશાળા (૩) અગ્નિશાળા; અગ્નિહોત્ર કરવાનું સ્થાન, ય પું૦ અગ્નિહોત્રના અગ્નિ -આવહ વિ॰[તં.]‘આણનારું; ઉપજાવના’ના અર્થમાં સમાસને છેડે. ઉદા૦ ‘ભયાવહ’
૮૬
આવળ પું; સ્ત્રી એક વનસ્પતિ
આવળગાવળ સ્ત્રી૦ (કા.) બાળબચ્ચાં; પરિવાર
આવળિ(−ળી) સ્ત્રી॰ જીએ વલ
આવળિયા પું॰ મનની ઇચ્છા; એરિયા (૨) એક ઝાડ (આવળ ) આવળી સ્ત્રી જુઓ આલિ આવંત, તું કૃ॰ આવતું (૫.) [અને મરવું તે આવાગમન ન૦ [આવ+ગમન] આવવું ને જવું તે (૨) અવતરવું આવારું વિ॰ [1] રખડેલ; વંઠેલ; નકામું આવાલ ન॰ [i.] આલવાલ; કયારા
આવાસ પું॰ [સં.] ઘર; નિવાસસ્થાન; હવેલી (ર) ખંડ; ઓરડો આવાહન ન॰ [ä.] આમંત્રણ (૨) દેવને મૂર્તિમાં આવા – દેવની પ્રતિષ્ઠા કરવી તે
આવાહવું સ॰ ક્રિ॰ [સં. મવદ્] આવાહન કરવું[આવાહાવવું સ॰ ક્રિ॰ પ્રેરક; આવાહાવું અ॰ ક્રિ॰ કર્મણિ] આવિદ્ધ વિ॰ [i.] વીંધાયેલું [જન્મ આવિર્ભાવ પું॰ [i.] બહાર નીકળવું કે પ્રગટવું તે (૨) અવતાર; આવિષ્કરણ ન॰, આવિષ્કાર પું॰ [i.] બહાર કાઢવું; પ્રગટ – ખુલ્લું કરવું તે [ – થયેલું આવિષ્કૃત વિ॰ [i.] દેખાડેલું; બતાવી આપેલું; ખુલ્લું કરાયેલું આવિષ્ટ વિ॰ [સં.] પેઠેલું (૨) વળગેલું; ભરાયેલું (ભૂત ઇત્યાદિ) (૩) આવેશયુક્ત [વિ॰ આવું કાંઈક આવું (આ'વું) વિ॰ [સં. મંદરા ?] આના જેવું; આ જાતનું. ॰ક આદ્યુત વિ॰ [H.] આવરેલું; ઢાંકેલું(૨)વ્યાપ્ત (૩) ઘેરાયેલું; રૂંધાયેલું આવૃતિ સ્ત્રી॰ [સં.] ઢાંકવું – છુપાવવું તે