Gujarati Sahitya Kosh Part 02

SR No.: 016104
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrakant Topiwala, Raman Soni, Ramesh R Dave
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad
Publication Year: 1990
Total Pages: 654
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 21 MB

Page 41

આચાર્ય શાંતિલાલ પુરનામ- આઠવળે પાંડુરંગ વૈજનાથ
આચાર્ય શાંતિલાલ પુરૂનમ (૨૫-૧૦-૧૯૩૩): બોલીવિજ્ઞાન- તરીકે ૧૯૪૫ સુધી સેવા. અમદાવાદના મિલ ઍનર્સ ઍસોવિદ. જન્મ જામનગર જિલ્લાના લતીપુરમાં. પ્રાથમિક શિક્ષણ સીએશનના સહાયક મંત્રી, ૧૯૪૭ માં રણજિતરામ સુવર્ણલતીપુરમાં અને માધ્યમિક શિક્ષણ જામનગરમાં. ૧૯૫૩ માં ચંદ્રકથી પુરત. ૨સ.એસ.સી., ૧૯૫૭ માં અલિયાબાડાથી બી.એ., ૧૯૫૯ માં સીતા-વિવાસન' (૧૯૨૩) એમનું લાંબું કાવ્ય છે. 'કુમાર' એમ.એ. ૧૯૫૮ થી ગૂજરાત વિદ્યાપીઠના કોશવિભાગ સાથે અને પ્રકૃતિ' (વસંચાલિત)માં એમણે અનેકવિધ લેખમાળા સંલગ્ન. ૧૯૬૦માં સરદાર વલ્લભભાઈ કોલેજ, અમદાવાદમાં આપી છે, જેમાં વનવગડાનાં વાસી' લખ ઉલ્લેખનીય છે. અધ્યાપન. ૧૯૬૦માં ડ. પ્રબોધ પંડિતના માર્ગદર્શન નીચે ૧૯૪૭ માં આ લેખમાળાનું પુસ્તકાકારે પ્રકાશન થયું. એમણે ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાંથી પીએચ.ડી. ૧૯૬૨-૬૪ માં ગુજરાત અનેક વર્ગમાં પ્રાણીઓનું વિભાજન કરીને પરશુ-પંખીની યુનિવર્સિટી ભાયાભવનમાં. ૧૯૬૪ થી ફરી ગૂજરાત વિદ્યાપીઠમાં સૃષ્ટિની માહિતી આપનું ‘ગુજરાતનાં પ્રાણીઓની સર્વાનુક્રમણી’ જોડાઈ આદિવાસી સંશોધન કેન્દ્રના અધિકારી અને ૧૯૬૭ થી ' (૧૯૫૦) પુસ્તક પણ લખ્યું છે. ઉપનિયામક.
પા.માં. ગુજરાતી ભાષામાં બોલીવિજ્ઞાનના ક્ષેત્રે વૈજ્ઞાનિક સર્વેક્ષણ આચાર્ય હરિપ્રસાદ કાલિદાસ (૧૩-૧૧-૧૯૧૯) : વાર્તાકાર. જન્મ કરી સામગ્રી સાથે સંનિષ્ઠાથી કામ પાડનાર આ લેખકે ભાષાકીય ઝીંઝુવાડામાં. ૧૯૩૯માં વઢવાણથી મૅટ્રિક. ધર્મેન્દ્રસિંહજી કોલેજ, તેમ જ સાંસ્કૃતિક દૃષ્ટિએ પોતાના અધ્યયનનાં નોંધપાત્ર રાજકોટમાંથી બી.એ. ‘ફૂલછાબ'ના તંત્રીમંડળમાં સેવા. ૧૯૫૩માં તારણો આપ્યાં છે. “કચ્છી શબ્દાવલિ' (૧૯૬૫) અને ‘ભીલી એમ.એ. થયા પછી ગુજરાત રાજય વેચાણવેરાના અધિકારી. ગુજરાતી શબ્દાવલિ' (૧૯૬૫) અનુક્રમે કચ્છી ભાષા અને ૧૯૭૭ માં નિવૃત્તિ. ‘આધ્યાત્મિક તારવી' નામના સામયિકનું ભીલી ગુજરાતી ભાષાના નાનકડા કોશ છે. બોલીને અભ્યાસ સંપાદન. ઇચ્છનારાઓને તાત્કાલિક ઉપયોગમાં આવે એવી સામગ્રી વસ્તુવૈવિધ્ય ધરાવતી પણ કથાવરને કલાત્મક ઓપ આપએમાં છે. ‘સેમેન્ટલ ફોનિક્સ્ટ ઑવ કચ્છી' (૧૯૬૬) માં કચ્છી વામાં ઊણી ઊતરતી વાર્તાઓના સંગ્રહ ‘રતીનાં દહરા' (૧૯૬૧), ભાષાના ધ્વનિઓને અભ્યાસ પ્રસ્તુત છે. ગુજરાતી ભીલી 'ફૂલ ને કાંટા' તેમ જ ‘તેજરેખા' એમણ આપ્યા છે. વાતચીત' (૧૯૬૭) માં ભીલી ભાષાના નમૂનાઓના વધુ. અભ્યાસ કરાયેલ છે. ‘ચોધરીઓ અને ચેધરી શબ્દાવલિ
આજ : ધ્રાણેન્દ્રિયના વ્યાપારથી અંધારનું રમણીય રૂપ ઊભું કરવું (૧૯૬૯) માં દક્ષિણ ગુજરાતની મહત્ત્વની આદિવાસી ચૌધરી
પ્રહલાદ પારેખનું યશસ્વી કાવ્ય. જાતિની બેલી અને તે દ્વારા એમના સમાજનો અને એમની સંસ્કારિતાનો પરિચય છે. ‘ભાષાવિવેચન' (૧૯૭૩) ભાષાના
આઝાદ બિપિનભાઈ તિથીભાઈ, ‘બિપિન આઝાદ'(૧-૬-૧૯૩૮); હાર્દને સમજવામાં ઉપયોગી થાય તેવા લેખન સંચય છે.
ચરિત્રકાર. જન્મ સાદાનાપુરામાં. એમ.એ., બી.એડ. સેકન્ડરી આ લેખે અવલોકન કે ચર્ચાના સ્વરૂપમાં છે, પણ એમાં
સ્કૂલ ફોર ધ બ્લાઇસ, વસ્ત્રાપુર, અમદાવાદમાં શિક્ષક, અભ્યાસની દૃષ્ટિ જોઈ શકાય છે. એમનું ‘ડૉ. પ્રબોધ પંડિત’
‘માનવતાની મહેક' (૧૯૬૭) અને “આપણા સંતા' (૧૯૮૦) (૧૯૭૭) ગુજરાતી ગ્રંથકાર શ્રેણીનું પુસ્તક છે, જેમાં આદર
જવા ચરિત્રગ્રંથો ઉપરાંત એમણ કેટલાંક સંપાદન અને અનુવાદ પૂર્વક પ્રબોધ પંડિતનું ચરિત્ર આપી ભાષાવિજ્ઞાન ક્ષેત્રે તેમણ
પણ આપ્યાં છે. કરેલા પ્રદાનને ઉપસાવવાને સંનિષ્ઠ અને સવિસ્તર પ્રયત્ન થયો છે. ‘હાલારી બેલી' (૧૯૭૮) એમને શોધપ્રબંધ છે. ‘બેલીવિજ્ઞાન : કેટલાક પ્રશ્નો' (૧૯૮૪) માં ખાસ તો બોલીવિજ્ઞાનમાં
આઠમું દિલહી: કૃષ્ણલાલ શ્રીધરાણીની એમના ઉત્તરાર્ધકાળની
મહત્ત્વની કાવ્યરચના. રાજયપરિવર્તનના ઇતિહાસની સાક્ષીએ ધ્વનિમુદ્રિત પટ્ટીને ઉતારવાના પ્રશ્નોની ચર્ચા કરી છે.
ભવિષ્યની ક્ષણ પરથી વર્તમાનના વિવકની શાધ એ આ ચં.ટા.
રચનાનું લક્ષ્ય છે. આચાર્ય શ્રીનિવાસ કેશવ: બાળવાર્તાસંગ્રહ “અજાણી નગરી'
રાંટો. (૧૯૭૫) ના કર્તા.
આઠવળે પાંડુરંગ વૈજનાથ : સ્વાધ્યાય પ્રવૃત્તિ દ્વારા ધર્મ-સંસ્કૃતિ ૨.ર.દ.
ક્ષેત્રે અભિયાન કરનાર તથા સમાજકલ્યાણની પ્રવૃત્તિમાં સંલગ્ન. આચાર્ય હરિનારાયણ ગિરધરલાલ, ‘વનેચર’, ‘વનફૂલ’
એમણે ‘ભાવગંગા', 'પ્રેમપ્રવાહ', 'પ્રાર્થનાપ્રીતિ', ‘શ્રીકૃષણ(૨૫-૮-૧૮૯૭, ૨૩-૫-૧૯૮૪): કવિ. જન્મ વીરમગામમાં. જીવનદર્શન', 'કાવ્યવિદ', 'શ્રીસૂકતમ્', 'કૃણાષ્ટકમ્ ', વતન ઊંઝા. માધ્યમિક શિક્ષણ સિદ્ધપુર અને પાટણમાં. ૧૯૧૪ માં જિજ્ઞાસુપાથેય’, ‘સાંસ્કૃતિક વિચારધારા', ‘ઋવિસ્મરણ', મૅટ્રિક. ૧૯૧૯ માં ગુજરાત કૉલેજમાંથી સંસ્કૃત વિષય સાથે ‘જીવનતીર્થ', ‘સંસ્કૃતિચિતન’, ‘જીવનમાં શું ખૂટે છે?', બી.એ. તેજસ્વી કારકિર્દીને કારણે આનંદશંકર ધ્રુવના પ્રિય ‘જીવનભાવના', 'ગીતામૃતમ્ ' જેવાં કાવ્ય, તત્ત્વજ્ઞાન અને શિષ્ય, ગૂજરાત વિદ્યાપીઠમાં ગુજરાતી, સંસ્કૃત અને તત્ત્વ- સંસ્કૃતિશોધનને લગતાં પુસ્તકો આપ્યાં છે. જ્ઞાનના અધ્યાપક. પછી ભરતખંડ ટેસ્ટાઇલ મિલ્સમાં મૅનેજર
૨,૨,૮,
ચ.ટા.
૨૨: ગુજરાતી સાહિત્યકોશ - ૨