________________
(१५४१) भासा अभिधानराजेन्द्रः।
भासा तं 'क्षेम' राजविवरशून्यं मातं' सुभिक्ष, 'शिव' | बदस्य तस्याम दुशया:भाषायाः परिबर्जकः सदा, एवंभू. मिति बोपसर्गरहितं कदा नु भवेयु एतानि , पातादी- तासन् परजीवनिकायेषु संशतः, तथा 'भामण्ये' भमण. नि.मा वा भवेयुरिति धर्माऽऽधभिभूतोनो पवेत् । अधिक- भाव परणपरिणामगर्भ बेरिते सदा यता ' सर्वकालमुरणाऽऽदिदोषप्रसवात्, वातादिषु सत्सु सवपीडाऽऽपतेः पुतः सन् वदेव बुरोहितानुलोम' हितं-परिणामसुन्दतवनतस्तथाभवने यार्सम्यानभावादिति सूत्राऽर्थः ॥१॥ रम् मनुलोम-मनोहारीति सूत्रार्थः।। ५६ ॥ उपसहरबाह'तोष सि' सूत्रं , तथैव मेघ वा नभो वा मानवं 'परिक्स सि' सूत्रं, 'परीक्षपभाषी 'मालोचितबला - बाऽऽश्रित्य मी 'देवदेवत्ति'गिरंबदेव, मेघमुमतं या उ- था 'सुसमाहितेन्द्रियः' सुप्रणिहितेन्द्रिय इत्यर्थः, 'अपमतो देव इति नो वदेत् , एवं 'नभ' भाकाशं मानवं' गतचतुष्कषायः'क्रोधाऽऽदिनिरोधकतेति भावः, 'अनिभिराजानं वा देवमिति नो वदेत् , मिथ्यावादलाघवाऽदिप्रस. तो'ग्यभाषनिभारहितः, प्रतिबन्धषिमुक्त इति पयम्। अात् । कथं तर्हि बदेविस्याह-उन्नतं हष्ट्रा संमूर्छित उन्नतो स इत्थंभूतो 'निर्धूय' प्रस्फोट्य 'धूनमतं ' पापमहं 'पु. षा पयोद इति , परेवा पृष्ठो बलाहक इति पूनार्थः ॥ ५२ ॥ राकृतं 'जम्मान्तरकृतं,किमिति'-माराधयति ' प्रगुमम माश्रित्याऽऽह-'अंतलिखति' सूत्रम्, बहनभोऽन्तरि. णीकरोति लोकम् ' एनं' मनुष्यलोकं बाक्संयतस्पेन .. समिति ध्याहयानुचरितमिति वा , सुरसेवितमिस्या, था 'पर' मिति परलोकमाराधयति निर्माणलोकं , यथा.. एवं किस मेघोऽप्येतदुभयशब्दवाच्य एव । तथा ऋद्धि- संभषमनन्तरं पारम्पर्येण घेति गर्भः। प्रवीमीति पूर्ववत् । मन्तं 'संपदुपेतं नरं रष्ट्रा, किमित्याह- रिद्धिमंत ' मिति नयाः पूर्ववदेष ।। ५७ ॥ ०७०२ उ०। ऋद्धिमानयमित्येवमालपेतू , क्यवहारतो मृषावादाऽऽदिपरि.
वाकप्रणिधिमाहहारार्थमिति सूत्रार्थः॥५३॥ किंच-'तहेव सि' सूत्रं, तथैपसायद्यानुमोदिनी गीः 'वाग् यथा सुष्ठ तो ग्राम ..
अपुच्छिमोन भासिज्जा, भासमाणस्स अंतरा। ति, तथा 'अवधारिणी' इदमित्यमेवेति , संशयकारिणी पिढिमंसं न खाइज्जा, मायामोसं विवज्जए ॥ ४७ ॥ वा , या च परोपघातिनी यथा-मांसमदोषाय 'से' इति ता- अप्पत्तिभं जेण सिपा, पासु कुपिज्ज वा परो। मेवंभूतां कोधाल्लोभायावासाद्वा , मानप्रेमाऽऽदीनामुपल
सब्यसो तं न भासिजा, भासं अहिअगामिणि ॥४८॥ क्षणमेतत् , 'मानवः'पुमान् साधुने इसमपि गिरं वदेत् ।।
दिड मिमं असंदिदं, पढिएवं विभं जिनं। प्रभूतकर्मबन्धहेतुत्वादिति सूत्रार्थः॥५४॥ . (१८) वाक्यशुद्धिफलमाह
अयंपिरमणुबिग्गं, भासं निसिर अत्तवं ॥ ४६॥ सवक्कसुद्धिं समुपेहिया मुखी,
आयारबत्तिधरं, दिहिवायमहिजगं । गिरं च दुटुं परिवाए सया।
वायविक्खलि नचा, न तं उवहसे मुणी ॥ ५० ॥ मिधे अदुवे (ई) अणुवीइ भासए,
'अपुग्छिनो सि' सूत्रम् , अपृटो निष्कारणं - भा. सयाण मज्मे लहई पसंसणं ॥ ५५ ॥
षेत, भाषमाणस्य चान्तरेण न भाषेत, दमित्थं कि.
तथैवमिति , तथा 'पृष्ठिमांसं ' परोक्षदोषकीर्तनरूपं म भासाइ दोसे अगुणे अजाणिश्रा,
खादेत् 'न भाषेत , ' मायामृषां' मायाप्रधाना मृषा. तीसे अदु? परिजए सया ।
वाचं विवर्जयेदिति सूत्रार्थः ॥ ४७ ॥ किं - अप्पछसु संजए सामणिए सया जए,
तिभं' ति सूत्रम् , अप्रीतियन स्यादिति प्राकृतशेल्या वाज बुद्धे हिममाणुलोमिश्रं ॥ ५६ ।।
येनेति-यया भाषया भाषितया अप्रीतिरित्यप्रीतिमा भये.
त् तथा प्राशु' शीघ्र कुप्येवा परो' रोषकार्य दर्शयेत् , परिक्खभासी सुसमाहिइंदिए,
'सर्वशः' सर्वावस्थासु 'ताम् 'इत्थंभूतान भाषेत भाषा. चउकसायावगए अणिस्सिए ।
म् 'अहितगामिनीम् ' उभयलोकषिरुवामिति सूत्रार्थः ।।४।। से निधुणे धुनमलं पुरेकडं,
भाषणोपायमाह-'विट्ठति,' सूत्र, 'रष्ट' रष्टार्थविषयां मिता' पाराइए लोगमिण तहा परं ।। ५७ ॥ ति बेमि।
स्वरूपप्रयोजनाभ्याम् ' असंदिग्धाम्' निःशङ्किता 'प्रतिपूर्णा'
स्वरादिभिः 'व्यक्ताम्' मलला 'जितां' परिचिताम् ' मजा 'सबक ति 'सूत्रं, सद्वाक्यशुचिं, स्ववाक्यशुदि था... ल्पनशीलां'नोधर्मग्नबिलमाम् 'अनुद्धिनां' मोद्वेगकारी. सवाक्यशुद्धिं वा , सती शोभनां, स्वामात्मीयां , स| णीमेवंभूतां भाषां निसृजेन् 'या' आत्मवान् ' सचेइति वक्ता , वाक्यशुद्धिं " संप्रेक्ष्य ' सम्यग् रष्ट्वा 'मुनिः' | तन इति सूत्रार्थः ॥ ४६॥ प्रस्तुतोपदेशाधिकार एवेदमाह. साधुः गिरं तु ' दुध 'यथोक्तलक्षणां परिवर्जयेत् सदा. 'मायार सि' सूत्रम् , प्राचारप्राप्तिधरमित्याचारथरा किं तु ' मितं । स्वरतः परिमाणतश्च, 'अदुष्टं' देश- स्त्रीलिादीनि जानाति प्राप्तिधरस्ताम्येव सविशेषाणी. कालोपपनाऽऽदि 'अनुविचिन्त्य 'पर्यालोच्य भाषमाणस. त्येवंभूतम् । तथा राष्टिवादमधीयानं प्रकृतिप्रत्ययलोपाss. न् 'सतां' साधूनां मध्ये 'लभते प्रशंसन' प्राप्नोति प्रशंसा मवर्णषिकारकालकारकाऽऽविधीदे'बाविस्वलितंजावा' मिति सूत्रार्थः ॥ ५५ ॥ यतचैवमत:-' भासार ति' सूत्रं,। विषिधम्-अनेक प्रकारैलिंगभेदाऽऽविभिः स्खलितं विधाय 'भाषाया' उक्तलक्षणाया दोषांश्च गुणांश्च शास्वा ' यथा- नतम् ' प्राचाराऽऽविधरमुपहसेग्मुनिः, महो नु पस्था.
३८८
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org