Page Text
________________
कम्म
(३१३) अभिधानराजेन्द्रः ।
चैत्रस्योदयाभावात् । तथा उच्चैर्गोत्रस्य बन्धः उचैर्गोत्रस्योदयः उच्चनीगोत्रे सती विकल्पः समपराय स्थानकं यावदवसेयः परतो बन्धान्नावात् । गोत्रस्योदयः सती। एष विकल्प उपशान्तमोगुणस्थानकादारज्य सयोगिकेवलिनि द्विचरमसमयं यावदवाप्यते । उच्चैर्गोत्रस्पोदया सत् पप विकल्पोऽयोगिकेयरिमसमये इतरेषु पुनः पर्याप्त संज्ञित्र्यतिरिक्तेषु त्रयोदशसु जीवस्थानेषु प्रत्येकं त्रयस्त्रयो भङ्गास्तद्यथा fast बन्धः नीचैस्यो यः सत्यं च विकल्पस्तेजोवायुषु बनानन्तरं सर्वका तेजोवायु बाहुल्य समुत्पन्नेषु वा वृधिदिदिका प्राप्यते नान्येषु तथा नी त्रस्य बन्धः नोचैर्गोत्रस्योदयः उच्चनीचैर्गोत्रे सती तथा उच्चैर्गोत्रस्य बन्धो नीचैर्गोत्रस्योदयः उच्चनीचैर्गोत्रे सती शेषा विकल्पा न संभवन्ति तिगुना
संप्रत्यायुषो नङ्गा निरूप्यन्ते तन्निरूपणार्थं चेयमन्तर्नाप्यगाथा पजता पजन्तग-समणा पात अमणसेसेसु ।
श्रष्ठावीसं दसगं, नवगं पणगं च श्रातस्स ॥ ३५ ॥
समनाः संज्ञी तत्र पर्याप्ते संज्ञिन्यायुपणे भङ्गाः अष्टाविंशतिः । अप र्याप्त संहिनि मङ्गानां दशकं पर्याप्ते अमनसि असंज्ञिनि पञ्चन्द्र भङ्गानां नव दोघेच्येकादशसु जीवस्थानेषु पुनङ्गानां प्रत्ये पञ्चकमिति । तत्र संज्ञिनि पसे हमे अविशति । नैरायकस्य नरकायुष उदयो नरकायुः सत् अयं परन्नवायुर्यन्धकालात्पूर्व परजवायुर्वन्धकाले तिर्यगायुषो बन्धः नरकायुष उदयः नरकतिर्यगायुषी सती अथवा मनुष्यायुषो बन्दः नरका ग्रुप सदयः नरक मनुष्यायुषी सती। अथवा नरकायुष उदयः नरकमनुष्यायुषी सती । इह नारका देवायुर्नारिकायुश्च जवप्रत्ययादेव न बन पाया तो शारका परभवान् का बन्धोतरका व देवारकाभ्यां विसर्व संख्या पच विकल्पाः । एवं देवानामपि पञ्च विकल्पा भाव नया नवरं नारकाःस्याने देवायुरिति वकम्यम तथा देवायुप उदयः देवाः सन्ता इत्यादि तथा सिगाप उदयः तिर्यगायुषः सत्ता अयं विकल्पः परजवायुर्वन्धकालात्पूर्व परनतु नरकापो बन्धस्यंगायुष उदयनर गायत्री सती अथवा नियंगामुप बन्धतियेगा उद्यः ति तिगायुषी सती अथवा मनुष्यायुषो वन्यः तिरंगा उदयः मनुष्यतियं गायुषी सती । अथवा देवायुषो बन्धः तिर्यगायुषन्दयः देवतिर्यगायुषी सती परवान्यागाथुष उदय नरकबिता अथवा तिर्यगायुष
खुषी सती। अथवा तिर्यगायुष उदयो मनुष्यतिर्यगायुषी सती अगादेवतयंगायुषी सती। सर्वसंयया सिं
पर्याप्ततिरयां नव विकल्पाः । एवं मनुष्याणामपि नव जगा जाव नीयाः केवलं तिर्यगास्थाने मनुष्ययुरित्यभिधातव्यम् - द्यथा मनुष्यायुष उदयो मनुष्यायुषः सत्ता इत्यादि । तदेवं सर्वसंख्या संहिनि पर्याप्ते प्राविंशतिनं अपयमे संहिनि श्रा यो दश प्रास्ते मे तिर्यगादतिगायुषः सत्ता अयं विकल्पः परभवायुर्वन्धकालात्पूर्व परभवायुर्वन्धकाले तिर्यगायुपो बन्धस्तिर्यगायुष उदयः तिर्यक्तिर्यगायुषः सत्ता । अथवा मनुप्यायुबन्धस्गिापयो मनुष्यतिर्यगायुषी सती परजवायुबंधोतरका नियंगा उदयः तिर्यगायुषी सती अथवा तिर्यगात्र यो मनुष्य सती वयं रिप
Jain Education International
कम्म
प्तसंज्ञिनः पञ्च भङ्गाः एवं मनुष्यस्यापि पञ्च वक्तव्याः। सर्वसंख्य या दश शेषा न भवन्ति सिंह सिमनुष्य या देवनारकी नयापि स देवारका बना तो दशैय यथोक्ता भङ्गाः । तथा ये प्राकू संज्ञितिरश्चां नव भङ्गा उक्तास्ते वासंझिपर्याप्तेऽपि नव भङ्गा वक्तव्याः ततोऽसंज्ञी पर्याप्तस्तिर्यगेव भवति न मनुष्यादिः ततोऽत्र तदाश्रिता भङ्गा न प्राप्यन्ते । तथा ये पर्याप्तसंङ्गितिरश्चां पञ्च नङ्गाः प्रागुक्तास्तएव भङ्गाः शेषेष्वप्येकादशसु जीवस्थानेषु वक्तव्याः सर्वेषामपि देवादित्यादाभावाचा
(मोदं परंपोच्छेवि परं मी जीवस्थानेषु पये । अपंप एगे, एगडुगं दस य मोहबंधगए । तिग च नव उदयगण, निगतिगपचरस संतम् ||४०| असु पञ्चसु एकस्मिंश्च यथाक्रममेकं वे दश च मोहनीयप्रकृतिबन्धगतानि स्थानानि जयन्ति तत्रासु पर्याप्ता पर्याप्तसूक्ष्मा पर्याप्तवा दरीद्रयप्रियचतुरिन्द्रयसंङ्गिपञ्चेन्द्रियरूपेषु एकं बन्धस्थान द्वाविंशतिरूपम् । द्वाविंशतिधेयं मयात्मश कषायाः प्रयाणां वेदानामन्यतमो वेदः हास्यरतियुगार विशोक युगयोरन्यतरत्युभयं चेति। अत्र विभिन् युगनाज्यां षम् भङ्गाः नवन्ति पर्याप्तबादरवित्रिचतुरिन्द्रियासंशिपञ्चेन्द्रियरूपेषु पञ्चसु जीवस्थानेषु इमे द्वे द्वे बन्धस्थाने तथा द्वाविंशतिरेकविंशतिध । तत्र द्वाविंशतिः प्रावि साजेदा बा सैयद्वाविंशतिमिध्यात्वना कति साकेषांचित करण पर्याप्तावस्थायां बाससि ज्यते न सर्वेषां शेषकाले या । अत्र चत्वारो भङ्गाः यत इह नपुंसकयेदो बन्यमायातिमध्यादयानावात् स्य च मिथ्यात्वदयनिबन्धनत्वात् ततो द्वाभ्यां वेदाभ्यां युगमायां चत्वार एवं भङ्गाः एकस्मिंश्च पर्याप्तसंज्ञिरूपे जीवस्थाने द्वाविंशत्यादीनि दश बन्धस्यानानि तानि च प्राग्वत्सप्तभेदानि वक्तव्यानि "लिंग यदि इति पथोक जीवा नेषु प्रत्येकं श्रीणि त्रीणि उदयस्थानानि तद्यथा अझै नव दश च । यन्तु सप्तकमुद्दयस्थानमनन्तानुबन्ध्युदयरहितं तन्न प्राप्यते तेषातेषामनपुंसकवेदे एव, न स्त्रीचंद पुरुषवेदौ । ततोऽष्टोद ये मिथ्यात्वं क्रोधा दीनामन्यतमः कोपादिका नपुंसकयेोऽन्यतरत युगकोधादिनिज्यांगसाज्यांना अ
मचयमन्तानुषभ्युदय
पये या जुगुप्सायां या प्राप्तायां मोदक मी प्राप्त नोदबेङ्गाः पोमश जुगुप्सयोस्तु युगपत प्रतियो ही सर्व जयस्थानेषु प्रा
तथा पशु जीवस्थानेषु प्रत्येकं यारिचारिक स्थानानि तद्यथा तप्त अष्टौ नत्र दश । तत्र सासादनकाले एकविशतिबन्धेानपरूपाणि त्रीणि हृदयस्थानानि वेदमातेपामुदयप्राप्तो नपुंसक वेदस्ततोऽन्यतमे चत्वारः क्रोधादिका नपुंसकवेदोऽभ्यतरयमिति समय एकविंशतिय भुत्र प्रानिबाट भङ्गा । तो ये प्या प्रतिमा अभय भङ्ग सर्वसंख्या सासादनाचे शिव सामानावाभावे
पुनः
यथा अष्टौ नव दशच । एतानि प्रागिव प्रावनीयानि चूर्णिकारस्वपिसिके श्री वेदान यथायोगमुदाि
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016043 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1386 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 51 MB |