Page Text
________________
(७३) अमहद्ध अनिधानराजेन्द्रः।
अमावसा श्रमहकण--अमहाधन-त्रि० । अबहुमूल्ये, पश्चा० १७ विव०।।
साहिं दोम । तं जहा-भरणी १,कत्तिया २ य । जेट्ठामृदि प्रमाइ (ए)-प्रमायिन्-त्रिकामाया अस्यास्तीति मायी । न दोलि । तं जहा-रोहिणी १, मग्गसिरं च । ता आसामायी अमायी । व्य०१ उ० । शायरहिते, प्रव० ६४ द्वार।। ढीणं अमावासं कति णक्खत्ता जोएंति ?। ता तिमि नकौटिल्यशून्ये, दश० ए०३ उ०। सर्वत्र विश्वास्ये, स क्खत्ता जोएंति। तं जहा-अदा १,पुणव्वसू, पूसो ३ य। चालोचनादेरई। प्राचा०१श्रु०१०१ उ01 "नो पलि
(पुवालसेत्यादि) द्वादश अमावास्याः प्रशप्ताः । तद्यथाउंचमाई" स्था०१० ठा० । व्य०1"श्राव राया च रज्ज, न
श्राविष्ठी, प्रौष्ठपदी इत्यादि । तत्र मासपरिसमापकेन श्रविष्ठाय दुचरियं कहे तहा माई"। पञ्चा०१५ विव०।
नक्कत्रेणापलक्कितो यः श्रावणो मासः, सोऽप्युपचारात् श्रविष्टा, अमाश्रूव-प्रमायिरूप-त्रि०। प्रमायिनो रूपं यस्यासावमा
तस्यां भवा भाविष्ठी । किमुक्तं भवति ?-श्राविष्ठी नक्षत्रपरिसयिरूपः। अशेषच्छमरहिते, सूत्र.१ श्रु०१३ अ०।
माप्यमानश्रावणमासभाविनी इति । प्रौष्ठपदी नक्षत्रपरिसमाप्यअमाइस-अमायाविन्-त्रि० । मायारहिते, प्राचा० १ श्रु०६ माननाद्रपदमासंभाविनी । एवं सर्वत्राऽपि वाक्याथो प्रावनीअ०४उ०।
यः। (ता साविही णमित्यादि )ता इति पूर्ववत् । श्राविष्ठीमअमाइलया-अमायाविता-स्त्री०। माइल्लो मायावाँस्तदभाव- मावास्यां कति नक्षत्राणि युञ्जन्ति, कति नक्कत्राणि यथायोगं स्तचा । (मायात्यागे), निरुत्सुकतायाम, स्था० १०म० ।
चन्द्रेण सह संयुज्य श्राविष्ठीममावास्यां परिसमापयन्ति ।
भगवानाह-(ता दोसिमित्यादि) ता इति पूर्ववत् । द्वे नक्वत्रे युअमाणिय-अमान्य-त्रि०। अभ्युत्थानाझाकरणादित्यक्ते, "जया
ङ्कः। तद्यथा-प्रश्लेषा,मघा च । श्ह व्यवहारनयमतेन यस्मिन् नय माणियो हो, पच्छा होइ प्रमाणियो । सिट्ठी व कव्वडे को पौर्णमासी जवति तत प्रारभ्य अर्याक्तने पञ्चदशे नको बूढो, स पच्चा परितप्पई"।दश०१०।
अमावास्या । तत प्रारभ्य पश्चदशे नक्षत्रे पौर्णमासी । ततः अमाव (वा) सा-अमाव (वा) स्या-स्त्री० । प्रमा-सह श्राविष्ठी पौर्णमासी किल श्रवणे धनिष्ठायां चोक्ता । ततोऽमाववसतश्चन्द्राकौं यत्र । वस्-यत्, एयत् वा । कृष्णपक्कशेषदिने, स्यायामप्यस्यां धाविष्ठधामग्लेषा मघा चोक्ता । लोके च तहिने चन्काळ एकराशिस्थी जवतः । वाच०।
तिथिगणितानुसारतो गतायामप्यमावास्यायां वर्तमानायामपि ___ एकस्मिन् वर्षे द्वादश अमावस्याः । तद् यथा
च प्रतिपदि यस्मिन्नहोरात्रे प्रथमतोऽमावस्याऽनूत स सकलो
ऽप्यहोरात्रोमावास्यति व्यवहियते । ततो मघानक्षत्रमप्येवं व्यबारस अमावसाओ पन्नचाओ । तं जहा-साविट्ठी,पाच
वहारतोऽमावास्थायां प्राप्यते,इति न कश्चिद विरोधः।परमार्थतः ती, अस्सोती, कत्तिया, मग्गसिरी, पोसी, माही, फ- पुनरिमाममावास्यां धाविष्ठीमिमानि त्रीणि नक्षत्राणि परिसग्गुणी, चेत्ती, विसाही, जेठामूली, आसाढी।
मापयन्ति तद्यथा-पुनर्वसु,पुष्योऽश्लेषाच तथाहि-अमावास्या द्वादश एव अमावस्याः प्राप्ताः। तद्यथा--श्राविष्ठी, प्रौष्ठप
चन्द्रयोगपरिकानार्थ करणं प्रागेवोक्तम् । ता तद्भावना क्रियते। दी इत्यादि । तत्र श्रविष्ठा धनिष्ठा, तस्यां भवा श्राविष्ठी-श्राव.
कोऽपि पृच्छति-युगस्यादौ प्रथमा श्राविष्ठयमावास्या केन चणमासनाविनी। प्रोष्ठपदा उत्तरभाउपदा, तस्यां जवा प्रौष्ठपदी
म्युक्तेन नक्कत्रेणोपेता सती समाप्तिमुपयाति । तत्र पूर्वोदितभाद्रपदमासनाविनी । अश्वयुजि भवा आश्वयुजी-अश्वयु
स्वरूपोऽवधार्यराशिः षट्पष्टिमुहूर्ताः, एकस्य च मुहूर्तस्य पञ्च ग्मासनाविनी । एवं मासक्रमेण तत्तक्षामानुरूपनक्षत्रयोगात्
द्वापष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य एकः सप्तपष्टिनाग शेषा अपि वक्तव्याः । चं० प्र० १० पाहु । सू०प्र० ।
इतिप्रमाणो धियते । तत एकेन गुण्यते, प्रथमाया अ
मावास्यायाः स्पृष्टत्वात । एकेन च गुणितं तदेव अवतीति रा. सम्पति (नकत्रयोगम् ) अमावास्यावक्तव्यतायामाह
शिस्तावानेव जाताततस्तस्माद् द्वाविंशमुहूर्ताः,पकस्य च मुहूपुवालस अमावासाओ पसत्ताओ। तं जहा-सावट्ठी पोहव- तस्य षट्चत्वारिंशतिद्वाषष्ठिनागाः, इत्येवंपरिमाणं पुनर्वसुतीजावासाढी । ता सावट्ठीणं अमावासा कति एक्ख
शोधनकं शोध्यते । ततः षट्पष्टिमुहर्तेभ्यो द्वाविंशतिमुहूर्ताः
शुका, स्थिताः पश्चात् चतुश्चत्वारिंशत् ४४ प्य एकं मुहूत्ता जोति । ता दोएिण णक्खत्ता जोएति । तं जहा
तमपकृष्य तस्य धाष्टिनागाः क्रियन्ते, कृत्वा च ते द्वापष्टिअसिलेसा १, महा ५ य । एवं एएणं अभिलावेणं णे
भागराशिमध्ये प्रक्षिप्यन्ते, जाताः सप्तषष्टिः । तेन्यः षट्चत्वायव्वं । ता पोष्टिवती णंदोलिणक्खता जोएंति । तं जहा- रिंशत् गुद्धाः, शेषास्तिष्ठन्त्येकविंशतिः । त्रिचत्वारिंशतो मुपुव्यफग्गुणी १, उत्तरा ३ य । असोतिं दोसि । तं जहा
हुतेभ्यः त्रिशता मुहूर्तेः पुण्यः शुरूः, स्थिताः पश्चात त्रयोदश इत्थो १, चित्ताय । कत्तियं दोमि । तं जहा-साति
मुदूर्ताः। अश्लेषा नक्षत्रं चापाकेत्रमिति पश्चदशमुहूर्तप्रमाणं,
तत इदमागतमश्लेषानकत्रमेकस्मिन् मुहूर्ते, एकस्य च मु.. १, विसाहाय । मग्गसिरं तिएिण । जहा-अणुरा
इर्तस्य चत्वारिंशति हापष्टिभागेषु , एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य हा १, जेट्ठा, मूसो ३ य । पोसिं च दोमि। तं जहा- सप्तपष्टिधा विनस्य षट्पष्टिसंख्येषु भागेषु शेषेषु प्रथमाऽमापुवासाढा , उत्तरासाढा २ य ।माहिं तिमि । तं जहा-] पास्या समाप्तिमुपगच्छति । तथा च वक्ष्यति-".ता एएसिणं अभिई १, समणो २, धगिट्टा ३ य। फग्गुण दोसि ।।
पंचएहं संबच्छराणं पढमं अमावासं चंदे केणं नक्खत्तेणं जो
पर। ता असिलेसाहिं असिसेसाणं एको मुहुत्तो चत्तालीसं तं जहा-सतलिमया १,पुचपोहवतीय। चोतं तिमि ।।
च वावट्ठिभागा , मुहुत्तस्स वावट्ठिभागं च सत्तट्टिडा छेता तं जहा-उत्तरभद्दवदा १, रेवती, पास्सणी ३ य। वि- छावही चुषिया भागा सेसा" शत॥यदा तु द्वितीयाऽमावास्या
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016041 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1064 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 38 MB |