Page Text
________________
अन्नट्ठाण मनिधानराजेन्डः।
अन्नुहाण एएण कारणेणं, पुरिसेमुं इत्थिया एत्य ।।
योगत्रयेऽपि व्यापार्यमाणे दोषा यथा च गुणा भवन्ति तदेतत प्र. मह स्त्रियः प्रायेण पूजितं पूजयन्ति, यमेवाचार्यादिकं साधु
तिपादयतिश्रावकादिभिरभ्युत्थादिना पूज्यमानं पश्यन्ति तस्यैव पूजां वि. मणो य वाया कामो अ, तिविहो जोगसंगहो । दधति,ताश्च स्त्रियः प्रायेण लघुसस्वास्तुच्छाशया भवन्ति।ततः ते अजुत्तस्स दोसाय, जुत्तस्स य गुणावहा ॥ साधुभिरनन्युत्थीयमानमाचार्य गाढतरं परिजयबुद्ध्या पश्यन्ति, न किमप्येष प्राचार्यो जानाति,नवाऽयं विशिएगुणवान् सं
मनोयोगो वाग्योगः काययोगश्चेति त्रिविधो योगसंग्रहो भवनाव्यते, अन्यथा किमेते साधवो नाभ्युत्तिष्ठन्ति, एवमेतेन का
ति, संक्षेपतस्त्रिधायोगो नवतीत्यर्थः । ते मनोवाकाययोगा
प्रयुक्तस्य अनुपयुक्तस्य दोषाय कर्मबन्धाय जवन्ति, युक्तस्य तु रणेन पुरुषेषु साधुश्रावकादिषु पूर्व लघुतरप्रायश्चित्तमुक्त्वा पश्चात स्त्रियोऽधिकृत्य गुरुतरमुक्तम् ।
त एव गुणावहकर्मनिर्जराकारिणः संपद्यन्ते।
इदमेव जावयतिअथ राशा सा समागतस्यानभ्युत्थाने किं कारणं ___ पाराश्चिकम् ?, इत्याह
जह गुत्तस्सरियाई, न होति दोसा तहेव समियस्स । पाएणिद्धा एंति महायणेण समं फाति दोसो गच्चइ एएम
गुत्तीठियप्पमायं, रुंभइ समिई सचेहस्स ॥ तणु वि गज्ऊ वकं होज कहं वा परिजूते बेमुजं वा कु
यथा किस मनोवाकायगुप्तस्य ईयादिप्रत्यया अनुपयुक्तगमत्थियवेसम्मि मणुस्से वट्टा ॥
नादिक्रिया समुत्था दोषा न भवन्ति, तथैव समितस्यापि च
क्रमणं कुर्वत श्यादिप्रत्यया दोपान नवन्येव । किं कारणम्!, राजादय ऋफिमन्तःप्रायेण बाहुल्येन महाजनेन सामन्तमश्रिम
इत्याह-यदा किल गुप्तिषु मनोगुप्त्यादिषु स्थितो जवति तदा हत्तमादीनांमहता समवायेन समं समागच्चन्ति,तत एतेषु तनु-| योऽगुप्तिप्रत्ययःप्रमादस्तंनिरुणकितन्निरोधाच तत्प्रत्ययकापि रपि स्वस्पोऽपि अनन्युत्थानमात्रलकणो दोषः स्फाति गच्छति,
न बनाति,यस्तु समिती स्थितः सचेष्टस्य यःप्रमादो यश्च तत्प्रसर्वत्र विस्तरतीति भावः। अपिच-साधुभिरनभ्युत्थीयमाने आ- त्ययः कर्मबन्धस्तयोनिरोधं विदधाति । चार्यः परिभूतो भवति, परिभवपदमुपगच्चतीत्यर्थः । परिभूत- परः प्राह-यो गुप्तः स समितौ नवत्युत नेति?, यो वा समितः स्य च वाक्यं वचनं कथं नाम राजादीनां प्राह्यमुपादेयं भवेत्। स गुप्तो भवत्युत नेति', वैयमिव रत्नं कुत्सितवेषे कार्पटिकवेषधारिणि मनुष्ये वर्तमान | यथा तदीये हस्ते स्थितं सदनर्यमपि तन्न जनस्योपादेयम्,एवं |
___ अत्रोच्यतेगुरुणामपि धर्मकथावाक्यं गाम्नीर्यमाधुर्यगुणैरनर्यमपि परिभू
समितो नियमा गुत्तो, गुत्ते समियत्तणम्मि भइअन्यो। ततया न राजादीनामुपादेयं भवति । तदनुपादेयतायां च तेषां कुसलवइमुदीरंतो, जं वश्समितो वि गुत्तो वि ॥ सम्यदर्शनादिप्रतिपत्तिरपि न प्रवति, अतो राजा सार्क समा- इह समितयः प्रतीचाररूपा ध्यन्ते, गुप्तयस्तु प्रतीचाराप्रयाते अनभ्युत्थीयमाने पाराञ्चिकम् ।
तीचारोभयरूपाः।प्रतीचारो नाम कायिको वाचिको व्यापारः, परः प्राह-युक्तं प्रश्रवणभूम्यादेरागतस्याभ्युत्थानम्, यनु च- ततो यः समितः सम्यग्गमननाषणादिचेष्टायां प्रवृत्तः, स नि. क्रमणं कुर्वतोऽभ्युत्थानं तन्नास्माकं युक्तिक्षम प्रतिभाति । यमाद् गुप्तो गुप्तियुक्तो मन्तव्यः । यत्र गुप्तः समितत्वे भक्तव्यो यतः
विकल्पनीयः,तत्र समितः कथं नियमाद् गुप्तः,श्त्याह-कुशलां अवस्सकिरियाजोगे, बट्टते साहुपूजया ।
निरपद्यतादिगुणोपेतां वाचमुदीरयन् यस्माद्वाक्समितोऽपि गु
प्तोऽपि। किमुक्तं भवति?-यः सम्यगनुविचिन्त्य निरवद्यां भाषां परिफग्गुं तु पासामो, चंकमंते वि उट्ठाणं ॥
नाषते स नापासमितोऽपि वाग्गुप्तोऽपि च भवति, गुप्तेरप्रविचारविहारादिको योऽवश्यंकर्तव्यः क्रियायोगस्तत्र वर्त- तीचाररूपतयाऽप्यानिधानात्। अतः समितो नियमाद् गुप्त शति। मानो यदा समागच्चति तदा साध्वी श्रेयसी तस्य पूज्यता ।
गुप्तः समितत्वे कथं प्रजनीयः ?,श्त्याहयदा तु चकमणं करोति तदा निरर्थको योगो वर्तते । अतश्च
जो पुण कायवईओ, निरुज्क कुमलं मण उदीरइ । कमत्यपि गुरौ यदुत्थानं तत्परिफल्गु निर्मुसमेव पश्यामः। यतउक्तं भगवत्याम्-"जावंच णं से जीवे पारंजे वह संरंभे वट्ट
चिइ एकग्गमणा, सो खबु गुत्तो न समितो उ ॥ ताचणं तस्स जीवस्स अंतकिरिया न जवा"
यः पुनः कायवाची निरुध्य कुशलं शुनं मन उदीरयन् एकाअत्र सूरिप्रतिविधानमाह
प्रमना धर्मध्याना|पयुक्तचित्तः तिष्ठति स खलु गुप्त उच्यते, न
समितः, प्रतीचाररूपत्वात् । यस्तु कायवाची सम्यक् प्रयुझे कामं तु एप्रमाणो, अरंगाईमु पट्टई जीवो ।
स गुप्तोऽपि स.मतोऽपि मन्तव्यः। सो न अणही गट्ठो, अवि बाहणं पि उक्खोवे ॥
अथ समितिगुप्तीनां परस्परमवतारं दर्शयबाहकाममनुमतं यदेष जीव एजमान आरम्भादिषु कर्मबन्धकार- वायगसमिई बिइया, तइया पुण माणसी भवे समिई। णेषु वर्तते,सतु स पुनः परस्पन्दोऽनर्थी निष्कारणं नेष्टो नाभि- सेसा उ काइया उ, मणो उ सव्वासु अविरुको॥ मतः । अपि बाह्वोरुत्तेपे बाहुत्क्षेपमात्रेऽपि, किं पुनः चक्रमगादिरित्यपिशब्दार्थः । अर्थादापनं-यः सार्थकः चङ्क्रमणा
वाचिकसमितिः, सा द्वितीया वाग्गुप्तिमन्तव्या। यदा कि
ल भाषासमितो भवति तदा यथा भाषाया असमितिप्रदिापारः स इष्ट एवेति।
त्ययकर्मबन्ध निरुणद्धि तथा वाग्गुप्तिप्रत्ययमपि कर्मबन्ध निअथ साथकोऽपि व्यापारः कथमिष्टः,श्त्यस्यां जिज्ञासायां यथा रुणद्धि, एवं माषासमितिवाग्गुप्त्यारेकत्वम् । तृतीय पुनरष
१७५
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016041 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1064 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 38 MB |