Page Text
________________
अणुवत्ति अनिधानराजेन्द्रः।
अणुवलद्धि अणुवत्ति-अनुवृत्ति-स्त्री० । इङ्गितादिना गुरुचित्तं विज्ञाय त- ६। अशक्यत्वात्स्वकर्णकाटिकामस्तक पृष्टादीनाम् ७। आवरदाऽऽनुकूल्येन प्रवृत्ती, विशे० । आ० म०वि०।
णाद्वखादिस्थगितलोचनायाः, कटकुट्यावृतानांचा भनिनभणुवलोज-अनुपभोज्य-त्रि०। साधूनामुपभोक्तुमयोग्ये, वृ०
वात्प्रमृतसुरतेजसि दिवसे तारकाणाम् । सामान्यात्सुपर
क्वितस्यापि माषादेः समानजातीयमाषादिराशिपतितस्थाऽप्र३०।
त्यभिज्ञानारसतोऽप्यनुपलब्धिः २०। अनुपयोगादूरोपयुक्तस्य अणुवम-अनुपम-त्रि० । उपमारहिते, श्राव०५ अनि विद्यते
शेष विषयाणाम् ११॥ अनुपायाच्चाग्यादिन्या गोमहिष्यादिपयःउपमा शरीरसन्निवेशसौन्दर्यादिनिर्गुणैर्यस्य तदनुपमम् । षो. परिमाणजिज्ञासोः १२॥ विस्मृतेः पूर्वोपलब्धस्य १३। दुरागमाद १५ विव०।
दुरुपदेशात्तत्प्रतिरूपकरीतिकादिविप्रलम्भितमतेः कनकादीनां अणुवमसिरिय-अनुपमश्रीक-त्रि०ा निरुपमदेहकान्तिकल्पिते, सतामप्यनुपलब्धः १४। मोहात्सतामपिजीवादितस्वानाम १५॥ श्रा० म०प्र०।
विदर्शनात्सर्वथाऽन्धादीनाम् १६ । बाक्यादिविकारादूबहुशः
पूर्वोपलब्धस्य सतोऽप्यनुपलब्धिः १७ प्रक्रियातो भूस्खननाअणुवमा-अनुपमा-स्त्री० । खाद्यविशेषे, जी. ३ प्रति।
दिक्रिया उन्नावाद् वृक्तमूलादीनामनुपलब्धिः १७ । अनधिगमाअणुवयमाण-अनुवदत्-त्रि० । पश्चाद् वदति , “ प्रारंभट्ठी । च्याखाश्रवणात्तदर्थस्य सतोऽप्यनुपलब्धिः१काविप्रकर्षाअणुवयमाणे हणपाणे घायमाणे " ( आचा०१ श्रु० ६० दुनूतभविष्यहषभदेवपद्मनाभतीर्थकरादीनामनुपलब्धिः २०. ४ उ०)" असीला अणुवयमाणस्स वितिया " अनुवदतोऽनु- स्वन्नावविप्रकर्षानजापिशाचादीनामनुपलम्भः २१ । तदेवं पश्चाद्वदतः पृष्ठतोऽपृष्ठतोऽपवदतोऽन्येन वा मिथ्यादृष्टयादिना
सतामप्यर्थानामेकविशतिविधाऽनुपलब्धिः। विशे० प्रा० चूल। कुशीला इत्येवमुक्तेऽनुवदतः पार्श्वस्थादेः। श्राचा० १ श्रु०६ त्रिविधा वा, अत्यन्तास् सामान्यादविस्मृतेश्चअ०४301
अचंता सामना, य विस्सुत्ती होइ अणुवलदीतु । अपवरय अनपरत-त्रि०ा अविरते, स्था० २ ठा०१उ० ।। अनुपलब्धिरेव त्रिधा भवति । तद्यथा-अत्यन्तादकोन्तनोनुपपापानुष्ठानेज्योऽनिवृत्ते, आचा० १०५०१०। अवि
लब्धिः। सामान्याद्विस्मृतेश्च । च्चिने, स०।
तत्र प्रथमतोऽत्यन्तानुपलब्धिमाहआवस्यकाय किरिया-अनुपरतकायक्रिया-स्त्री० । अनुपरत
अत्थस्स दरिसणम्मि वि, लदी एगंततो न संभव । स्याविरतस्य साबधान मिथ्यादृष्टः सम्यग्दृऐर्वा कायक्रियोस्के- दहूं पि न जाणतो, वोहियपंमा फणससत्तू ।। पादिलकणा कर्मबन्धनमनुपरतकायाक्रिया। कायिक्या:क्रिया- श्रर्थस्य दर्शनेऽपि कस्यचित्तदर्थविषया लब्धिरकान्ततो न या भेदे, न०३ श०३०।
संभवति । तथा च वोधिकाः पश्चिमदिग्वर्तिनो म्लेच्छाः पनअणुवरयदएक-अनुपरतदएक--पुं० । मनोवाकायलकणदएका. | सं दृष्ट्वाऽपि 'पनस'श्त्येवं न जानते ; तेषां पनसस्या ऽत्यन्तविरते , आचा० १ श्रु०४ १०१ न० ।
परोक्तत्वात् । न हि तदेशे पनसः संभवति तथा पण्डाः मथु
रावासिनः सक्तून् दृष्ट्वाऽपि 'सक्तवोऽमी' इति न जानते, तेषां हि अणुवरोह--अनुपरोध-पुं०। व्यापादने, “प्रायोऽन्याऽनुपरोधेन'।
सक्तवोऽत्यन्तपरोक्काः । ततो न तद्दर्शनेऽपि तदक्करबानः॥ व्यस्नानं तदुच्यते"। अप्रतिषेधे च, ध०५.अधिः।
___संप्रति सामान्यतदनुपलब्धिमाहअवलचि-अनुपसब्धि-स्त्री० ! उप-बन्-क्तिन् । न० त०।
अत्थस्सुबग्गहम्मि वि, लदी एगंततो न संभव । साभाऽभावे , प्रत्यक्ताऽनावे च । वाचः ।
सामन्ना बहुमज्के, मासं पमियं जहा दहूं। सा च
अर्थस्यावग्रहे ऽपि तदन्येनाऽर्थन सामान्यात् सादृश्यादेकादुविहा अणुवलघीयो। सो असोय । । न्ततो लब्धिरक्षरलब्धिर्न संभवति । यथा बहुमध्ये पतितं खरसंगरस वितीया, सभी विदराइजावोऽनिहिया।। माष रवाऽपि तदन्येन सामान्यान्न तदक्षरं लभते । सुहमा सुत्तत्तणो, कम्माणुगयस्स जीवस्स ॥१॥
विस्मृतेरनुपलब्धिमाह
अत्थस्सऽवि नवसंभे, अक्खरलछीन होइ सव्वस्स । सा च अनुपलब्धिरेका असतो प्रवति , यथा-खरशृङ्गस्य ।
पुबोवनचमत्थे, जस्स उ नाम न संसर३ ॥ द्वितीया तु सतोऽप्यर्थस्य भवति । कुत प्रत्याह-(दूरादिभा. वादिति) दूरात् सन्नप्यर्थो न दृश्यते, यथा-स्वर्गादिः१ । प्रा
अर्थस्य पूर्व पश्चाच्चोपलम्भेऽपि सर्वस्याऽक्षरलब्धिस्तद्विषनिशब्दादतिसंनिकर्षादतिसौदम्यान्मनोऽनवस्थानादिन्द्रियापा
याऽक्षरलब्धिर्न संभवति । कस्य न भयतीस्यत पाह-यस्यार्थे टवान्मतिमान्द्यावशक्यत्वादावरणादभिभवात्सामान्यादनुपयो
विवक्षार्थविषयं पूर्वोपलब्धं नाम न संस्मरति । तदेवमुक्ता गादनुपायाद्विस्मृतेर्दुरागमान्मोहाद विदर्शनाद्विकारादक्रियातोऽ
त्रिविधाऽप्यनुपलब्धिः । बृ० १ उ० । विशे०। नधिगमात्कालविप्रकर्षात्स्वभावविप्रकर्षाश्चेति। तचाउतिसन्नि.
सम्प्रत्यनुपलब्धि प्रकारतः प्राहु:कत्सिनप्यों नोपलज्यते।यथा-नेत्रदूषिकापदमादिः। ति
अनुपलब्धेरपि द्वैरूप्यम् ,अविरुद्धानुपलब्धिर्विरुक्काऽनुपसौम्यात् परमाएवादि:३। मनोऽनवस्थानात्सतोऽप्यनुपलब्धिः, - लब्धिश्च ।। ६३॥ यथा नष्टचेतसामाजियापाटवात किंचिद् यधिरादीनाम् ५। । अविरुखस्य प्रतिषेध्येनार्थेन सह विरोधमप्राप्तस्थानुपलमतिमावादनुपनन्धिः , सतामपि सूक्ष्मशास्त्रार्थविशेषाणाम् | धिरविरुद्धाऽनुपलब्धिः। एवं विरुद्धाऽनुपलब्धिरपि । ६३॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016041 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1064 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 38 MB |