Abhidhan Rajendra kosha Part 1

SR No.: 016041
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1064
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 38 MB

Page 409

गणिमित्त
46
तेजमाया,
सुविज्जापरिमोक्खमेव ॥ १० ॥
बान्दसत्वात्प्राकृत शैल्या वा सिङ्गव्यत्ययः । कानिचिनिमित्तानि तथ्यानि सत्यानि जयन्ति । केषांचित्तु निमित्तानां निमित्त वेदिनां वा वैकल्यात्तथाविधक्कयोपशमाभावेन तन्निमित्तज्ञानं पर्यात्ययमेनतानामपि निमिराम्यभिचारा स मुपलभ्यते, किं पुनस्तीर्थिकानाम है तदेवं निमित्तशाखस्य व्यभिज्यते । अक्रियावादिनो विद्यासायमानाः सन्तो निमित्तं तथा वान्यथा च भवतीति मत्वा, ते ( हंसु विज्ञापरिमोक्खमेव ) विद्यायाः श्रुतस्य व्यभिचारेण तस्य परिमोकं परित्यागमाद्दुरुक्तवन्तः । यदि वा क्रियाया विद्यया ज्ञानेनैव मोक्कं सर्वकर्मच्युतिलकणमाहुरिति । कच्चिच्चर मपादस्यैवं पाठ: जागसि वयांत मंसि" विद्यामनी
स्वयमेव प्रोफमस्मिन्ना ओ माया स्वयं जानीमः एवं मन्दा जडान निमित्तस्य तथ्यता तथाहि कस्यचिक चित्कुतेऽपि गच्छतः कार्यसिमिदर्शनात्, कचित् शकुन सद्भावेऽपि कार्यविघातदर्शनात्, अतो निमित्त बलेना देशविधायिनां मृषावाद एव केवलमिति नैतदस्ति नहि सम्यगीतस्य धृतस्यायें विसंवादोऽस्ति यदपि पदस्थानपतितत्वमुच्यते तदपि पुरु पापमपशेन न च प्रमाणाभासम्यभिचारे सम्यक प्रमाणयभिचारा यज्यते । तथाहि--मरमरीचिकानिचये जनप्रादि प्रत्यक्षं व्यभिचरतीति कृत्वा किं सत्यजलग्राहिगोऽपि प्रत्यक्षस्य व्यभिचारी युक्तिसंगतो भवति । न हि मश कवत्तिरग्निसिकावुपदिश्यमानाव्यभिचारिणीति सत्यधूमस्यापि व्यभिचारः । न हि सुविवेचितं कार्यकारणं व्यभिचरतीति । ततश्च प्रमातुरयमपराधो न प्रमाणस्येव सुविचितं निमि मनिव्यभिचरतीति । यथ कुतेऽपि कार्यसिद्धिदर्शन शङ्कते सोऽनुपपन्नः। तयादि कार्या कार्यः सायरशोधननिमित बलात्संजातेत्येवमवगन्तव्यम् । शोभननिमित्त प्रस्थितस्यापीतरनिमितबलात्कार्यव्याघात इति । तथा च श्रुतिः--किल बुरू: स्वशिष्यनादृयोक्तवान् यथा-द्वादशवार्षिकमनि भविष्यतीत्यत देशान्तराणि गच्छत यूयम् । ते तद्वचनाच्छन्तस्तेनैव प्रतिषिद्धा: । यथा मा गच्छत यूयमिहाद्यैव पुण्यवान् महासत्त्वः संजातस्तत्प्रनावासुकिं भविष्यति। न तदेवमन्तरापरनिमित्तसद्भा तयभिचाराशङ्केति स्थितम् ॥ १० ॥ सूत्र० १० १२०
पनि
अनिमित्तंगाई, दिप्पातं लिख भीमं च । अंगं सरलवण वं-जणं च तिविदं पुणे के कं" ॥१॥ भ०११ २०११४० अगतिक्षय-अष्टाङ्गतिलक-पुं० । अष्टस्वङ्गेषु पुरेषु, न० ११
(२५०) अभिधानराजेन्द्रः ।
श० ११ उ० ।
गमहाणिमित्त अष्टाङ्गमहानिमित्त न० अष्टाङ्गानि यत्र, एवंविधं यदू महानिमित्तं शास्त्रम् । श्रङ्गस्वप्रेत्याद्यष्टावयवे नाविदा स्वप्नादिफलव्युत्पाद के प्रत्येक
इंगमहाणि मित्तसुत्तत्यधारय- अष्टाङ्गमहानिमित्तसूत्रार्थधा - रक - त्रि० । श्रष्टाङ्गमष्टावयवं यन्महानिर्मितं परोकार्थप्रतिपत्तिका रणयुत्पादकं महाशास्त्रम् तस्य श्री सुभार्थी ती धारयन्ति ये ते तथा अर्थाताष्टभेदमहानिमित्त शास्त्रसूत्राभिधेये ० १ अ०म० ।
3
गुणोववेय
अहंगिया - अष्टाङ्गिकी - श्री अष्टभिरङ्गैर्निर्वृत्तायाम, "प्रवृतिरष्टाङ्गिकी तस्खे” बो० १६ विष० ।
अटुकप्रिय अष्टकार्मिक त्रि० । ब० स० । अष्टकोणविभाग, स्था० ० ठा० ।
श्रकम्मगंठी विमोयग-अष्टकर्मग्रन्थिविमोचक - त्रि० । अएकमरूपो यो ग्रन्थिस्तस्य विमोचकः । ज्ञानावरणीयादिकर्मणां कपके, प्रश्न० ५ सम्ब० द्वा० । कम्मर्तपणबंध अष्टकर्मतन्तुपनबन्धन १०३.४० अकर्म कणैस्तन्तुभिर्घने बन्धने, “वेढंता कोसिकारकीडो व्व अप्पगं अट्टकम्मतंतुबंधणेणं” प्रश्न० ३ आश्र० द्वा० । अट्टकम्मसुमरणतव - अष्टकर्मसूदनतपस् न० । अष्टानां कर्मणां ज्ञानावरणादीनां सूदनं विनाशनं यस्मातदृष्टकर्मसूदनं तपः । तपोभेदे, प्रव० २७१ द्वा० | पंचा० । अडकर-अर्थकर यांन हिताहितमा सिपरिहारा राजादीनां दिग्यात्रादी तयोपदेशतः करोतीति अर्थकः । मन्त्रिण, नैमित्तिके च । स्था०४ ० ३ ० । अट्टग-अक- न० अटी परिमाणमस्य प्रत्येकमभ्यायात्मके ग्वेदांशनेदे, पाणिनरष्टाध्यायीसूत्रे व । वाच० अष्टपद्यात्मके प्रकर घटिते ग्रन्थ च यथा द
मष्टकम्, तस्य जिनेश्वराचार्यकृता तच्छिष्य श्रीमद भयदेवसूरिप्रतिसंस्कृता वृतिःकानि तेषु प्रथमं महादेवाष्टकम्, द्वितीयं स्नानाष्टकम, तृतीयं पूजाष्टकम्, चतुर्थमग्निकारिकाष्टकम्, पञ्चमं भिक्षाष्टकम, षष्ठं पिएम विशुद्यष्टकम, सप्तमं भोजनाष्टकम्, अष्टमं प्रत्याख्यानाष्टकम्, नवमं ज्ञानाष्टकम्, दशमं वैरात्म्याष्टकम एकाद पोद्वाद बादामयोदशं धर्माष्टकम चतुर्दशं द्रव्यातिकाटकम, प याष्टकम्, श्रोमशमनेकान्तवादाष्टकम्, सप्तदशं मांसभक्षणाष्टकम, अष्टादशं मांसभक्षणदूषणाष्टकम्, एकोनविंशं मद्याष्टकम, विशतितमैथुनाएकम, एकवि सूक्ष्ममा मा
कम्, त्रयोविंशं शासनमालिन्याष्टकम्, चतुर्विशं पुण्यापुण्यविचाराष्टकम, पञ्चविंश मौचित्यप्रवृत्यष्टकम, षक्शिं तीर्थकरदानाष्टकम, सप्तविंशं तीर्थकृतां महादानयुक्तत्वाष्टकम, भ टाविंशं सीतां राज्याष्टकम, एकोनत्रिंशं सामायिका कम त्रिंशकर्म केलाएकीकृतां धर्मदेशनामात्रिंशं सिकाष्टकम्, अन्ते च "अष्टकाख्यं प्रकरणं, कृत्वा यत्पुष्यमर्जितम् । विरहातेन पापस्य भवन्तु सुखिनो जनाः " ॥ १ ॥ हा० । यथा वा श्रीमद्यशोविजयोपाध्यायेन ज्ञानसाराख्यो द्वाविशदकप्रमाणो प्रन्थो विरचितः तस्य देवचन्द्रगणि ना ज्ञानमञ्जरी नाम टीका कृता, तस्य च द्वात्रिंशतोऽष्टकानां नामाभिधेयतवान् दर्शिती" पूर्णो मम्मः स्थिरो मोहा, ज्ञानी शान्तो जितेन्द्रियः । त्यागी क्रियापरस्तृप्तो, निर्लेपो निस्मृतो मुनिः ॥ १ ॥ विद्यानिधेको मध्यस्थो भयवर्जितः । अनात्मशंसकस्तस्व-- दृष्टिः सर्वसमृद्धिमान् ॥२॥ ध्याता कर्मविपाकाना - मुद्विम्नो प्रववारिधेः । लोकसंज्ञा विनिर्मुक्तः, शास्त्रह निष्परिग्रहः ॥ ३ ॥ ” अष्ट० ३२ अष्ट० | अगुणावत्रेय अगुणोपयेत १०
-
-
निर्गुरुपपेतमणोपेतम् । पूर्णादिगुणाएते ज्ञेये । ते बारावी गुणाःपूर्ण मतं व्यकम चिपुरं मधुरं समं सखितं
। तथा