Abhidhan Rajendra kosha Part 1

SR No.: 016041
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1064
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 38 MB

Page 401

(१३) मज्जयणकप्प अनिधानराजेन्द्रः।
अज्जावय तं तेणं माणेणं, उदिसियवं नवे सुत्तं ॥
अवसाणाणवत्तिय-अध्यवसाननिर्वर्तित-त्रि० । मनःपखुधियविसाणयविन-त्तिमादि दीहे च यमायाए । रिणतिसाध्ये, “ अवसाणणिब्वतिषणं करणोवाएणं से य पवि दिज्जत अणरिहे. अपरिहत्ते तु इमो होंति ॥
काले तं गणं विप्पजहित्ता" अध्यवसाननिर्तितेन उत्प्लो
तव्यं मयेत्येवंरूपाभ्यवसायनिर्वर्तितेन । भ० २५ ० ० उ०। तितिणिए चलचित्ते, गाणं गाणिए य मुम्बलचरिते ।
अवसाणावरणिज्ज-अध्यवसानावरणीय-न । अध्यपायरिय पारिभावी, वामायट्टे य पिमुणे य ।।
वसानस्याऽवरणरूपे कर्मभेदे, भ. श०३१ उ०। श्रादी अदिहभावे, अकमसमायारिए तरुणधम्मे । अज्जवसाय-अध्यवसाय-पुं०। अधि-अव-षो-घन । श्दमेवेति गन्वितपइण्हणिएह बेदमुत्ते वज्जितो अबंमहरो॥ विषयपरिच्छेदे निश्चये, स चात्मधर्म शति नैयायिकाः। बुहिधर्म अकुलीणो ति य दुम्मे-हो दमगे मंदबुछित्ति । शति वेदान्तिनः । उपात्तविषयाणामिन्द्रियाणां वृत्तौ सत्यां बुके अवियप्पलाभलकी, सीसो परिजवा पायरिए ।।
रजस्तमोऽभिभवे सतियःसत्त्वसमुद्रकः सोऽयमध्यवसाय इति
वृत्तिरिति कानमिति चाऽऽख्यायत इति साजधाः । उत्साहे, सो वि य सीसो दुविहो, पव्वावियतो य सिक्खवउ चेव ।
बाच०संकल्पे, श्राव०३० सदमेषु आत्मनः परिणामविशेषेषु, सो सिक्खितो वि तिविहो, सुत्ते अत्थे य तदुजयणं । आचा०१ श्रु०११०२० । अनुभागबन्धस्थाने, “अनुभागएतसिं अणरिहाणं, जे पमिवक्खान हॉति सम्बेसि । बंधगणं, प्रज्जक्सायाच पगा" पं०सं०२वा०। पं० चू। परिणामगा य जे तु, ते अरिहा होति णायव्वा ॥ अफवसायट्ठाण-मध्यवसायस्थान-नका परिणामस्थाने, तानि एतारिसे विणीतो, सुत्ते अत्थे य जत्तिया भेदा ।
करणत्रयेऽसंख्यानि प्रष्ट ५ टन('करण' शब्द तृ० ना०
३६१ पृष्ठे दृश्यानि चैतानि) अज्यणा वेसजुया, सेणा असेसए देजा ॥ पंजा।।
अज्वसि-निवापिते, मुख्ये च । दे० ना.१ वर्ग । (सुय' शब्देऽस्य विस्तरोअष्टव्यः) अज्कयणगुणणि उत्त-अध्ययनगुणनियुक्त-त्रि० । प्रक्रान्तशा
अज्जवसिय-अध्यवसित-नाअध्यवसाये, अनु०। स्त्रनिष्पन्दनूते प्रक्रान्ताध्ययनानिहितगुणसमान्वते, दश० ए| अज्कस्सं-देशी-आष्टे, दे० ना० १ वर्ग। अ०४ ३०।
अज्कहिय--आत्महित-न । आत्मनां हितमात्माहतम् । अज्जयणगुणि (ण)-अध्ययनगणिन्-त्रि० । प्रक्रान्ताध्यय
स्वहिते, प्रश्व०१ संबद्वा०। नोक्तगुणवति, दश०१० अ०।
अज्का-देशी-असत्याम, शुभायाम, नववध्वाम, तरुण्याम, अज्यागछक-अध्ययनपटक-न । आवश्यकनामश्रुते, तस्य |
एतस्यां च । दे. ना० १ वर्ग । सामायिकादिषमभ्ययनकलापात्मकत्वात् । विशे०।
अज्काय--अध्याय-पुं० । आ मर्यादया प्रवचनोक्तेन प्रकारेण अज्यानकवग्ग-अध्ययनषदकवर्ग-पुं०। आवश्यके, षडध्य
पउनमध्यायः । स्वाध्यायकरणे, प्रव० । अध्ययने,आव० ४ अ०॥ यनकापात्मकत्वात्तस्य । विशे। अनु।
स्था० । कर्मणि घन । वेदादिशास्त्रस्यैकार्थकविषयसमाप्तिअजवसाण-अध्यवसान-न। अतिहर्षविषादाच्यामधिकम- | द्योतके विश्रामस्थानरूपे अंशविशेषे, वाच० । वसानं चिन्तनमध्यवसानम् । विशे०। रागस्नेहभयात्मकेऽध्य
अज्कारुह-अध्यारुद-पुं०उपर्युपर्यध्यारोहन्तीति अध्यारुहाः। वसाये, स्था०७ ठा। रागभयस्नेहभेदात् त्रिविधमध्यवसानम् । वृक्कोपरिजातेषुवृत्तानिधानेषु कामवृत्ताभिधानेषु वा वनस्पतिषु, (तनिमित्तक आयुजेदो दि० भा० १० पृष्ठे 'आउ' शब्दे वक्ष्यते) सूत्राते च बल्लीवृतानिधाना इति वृताणां शाखाप्ररोहे च । सूत्र अन्तःकरणप्रवृत्ती, सूत्र. २ श्रु० २ ० । मानस्यापरिणती, । २ श्रु०३ अ०। प्रज्ञा आचा० (अध्यारुहतयोत्पन्नानां जीवाका०१७०१401 उत्त०। "मणसंकप्पत्ति वा अफवसाणं- नामाहारशरीरवर्णादिव्यवस्था 'वणस्साई' शब्दे पदयते ) ति वा एगट्टा" नि०चू०१० उ०प्रकर्वतोऽपि प्रयत्ननेद, अनु। अकारोव-अध्यारोप-पुं० । अधि-श्रा-रुह-णिचू-पान्ता. विशे० । औ०।
देशः-घञ् । अतस्मिन् तबुद्धौ, यथा-रजौ सर्पधीः । वाचा परइयाणं ते ! केवतिया अज्कवसाणा पम्मत्ता ?।।
भ्रान्तौ, पो०४ विव। गोयमा ! असंखिजा अकबसाणा पसत्ता। ते णं नंते !| अज्कारोवण-अध्यारोपण-ना अधि-रुह-णिन् । पान्तादेशः, किं पसत्या, अपसत्या ?। गोयमा! पसत्या वि अपसत्था |
ल्युट् । अतिशयेनाऽऽरोपणे धान्यादेवपने, वाच० । पर्य्यनुवि। एवं जाव वेमाणियाणं ।
योजने, विशे। अध्यवसायचिन्तायां प्रत्येकनैरयिकादीनामसंख्येयास्यवसाना- |
अज्कारोवसमक्ष-अध्यारोपमएडल-न। अध्यारोपो भ्रान्तिनि प्रत्येक प्रायोऽन्यान्याध्यवसायन्नावात् । प्रज्ञा० ३४ पद ।
स्तया मएडलं मण्डलाकारमा मिथ्याज्ञानेन वृत्ताऽऽकाराss अन्तःकरणे, आम.द्वि० । उपा० । प्रका० । प्राव० । रोपणे, " आगमदीपेऽभ्यारोपमण्डलं तत्त्वतोऽसदेव " अवसाणजोगणिव्वत्तिय-अध्यवसानयोगनिर्वतित-त्रिका
षो०४ विव। अध्यवसानं जीवपरिणामः, योगश्च मनःप्रभृतिव्यापारस्तान्यां
अज्कारोह-अध्यारोह-पुं०। वृक्षाणां शाखागरोहे, सूत्र० २ निर्वतितो यः स तथा । परिणामेन मनोयोगादिना चासाधिते, श्रु० ३१०। भ०२५ श०८ उ०।
। अज्जावय-अध्यापक-पुं० । अध्यापयति । अधि-ह-णिच,