________________
જૈનાશ્રિત ચિત્રકળાના ઉત્કર્ષ, સંરક્ષણ અને વિકાસમાં અચલગચ્છીય શ્રમણોનો અદ્વિતીય ફાળે
– શ્રી સારાભાઈ મણિલાલ નવાબ મારે છેલ્લા પચાસ વર્ષના જૈનાશ્રિત ચિત્રકલાના નિરીક્ષણ, પ્રકાશન અને સંગ્રહ કરવાના પ્રયાસ દરમ્યાન નાશ્રિત ચિત્રકલાના અદ્વિતીય નમૂનાઓના સંગ્રહ સમાન ગુજ. રાતના ખંભાત બંદરના સામે કિનારે આવેલા ગંધાર બંદરમાં ચિતરાએલી અમદાવાદના દેવસાના પાઠાના ઉપાશ્રયમાં આવેલા શ્રી દયાવિમલજી શાસ્ત્ર સંગ્રહની સુવર્ણાક્ષરી કલ્પસૂત્રની ૧૮૭ પાનાની તથા કાલક કથાની ૧૪ પાનાની હસ્તપ્રતમાં તેના પાને પાને , પથરાએલી કળાલક્ષ્મીનું પ્રકાશન મેં મારા તરફથી પ્રસિદ્ધ થએલા જૈન ચિત્ર ક૯૫મ, ચિત્ર કલ્પસૂત્ર, પવિત્ર ક૯પસૂત્ર, સંગીત નાટય રૂપાવલિ અને છેલ્લે છેલ્લે ગયા વરસે ઈ. સ. ૧૯૭૬ માં પ્રસિદ્ધ કરેલ બારસ સૂત્રના પાને પાને સાડા ત્રણસો ઉપરાંત સંગીત અને નાટય શાસ્ત્રના રૂપે પ્રસિદ્ધ કરેલા છે. તેવી જ રીતે અમદાવાદના શામળાની પિોળમાં આવેલા શ્રી પાર્શ્વના ચંદ્ર ગચ્છીય શ્રી ભાતૃચંદ્રસૂરીશ્વરજીના સંગ્રહની વિક્રમ સંવત ૧૫૧૮ માં ગુજરાતના પ્રાચીન પાટનગર પાટણમાં ચિતરાએલી “જૈન જાતકના ચિત્રખંગોવાળી કલ્પસૂત્રની સુવર્ણ ક્ષરી હસ્તપ્રત” નો પરિચય મેં ઈ. સ. ૧૯૫૬ માં શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય (મુંબઈ) તરફથી પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ “આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ સ્મારક ગ્રંથ” (પૃ. ૧૬૧ થી ૧૬૭)માં મારા લેખમાં બે ચિત્રો સાથે તથા ઈ. સ. ૧૯૭૬ માં પ્રભુ મહાવીર સ્વામી, શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ, શ્રી નેમિનાથ પ્રભુ તથા શ્રી આદીશ્વર પ્રભુના પૂર્વ ભવના તથા મુખ્ય મુખ્ય જીવન પ્રસંગોના ચિત્ર મારા “બારસા સૂત્ર (સચિત્ર) ગુજરાતી ભાષાંતરમાં સોનેરી શાહીમાં છપાવીને મેં જગત સમક્ષ કલા રસિકની તથા જૈન સમાજની જાણ માટે પ્રસિદ્ધ કરેલાં છે.
આવી જ રીતે, વડોદરાના શ્રી આત્મારામ જ્ઞાન મંદિરમાં આવેલા શ્રી હવિજયજીના શાસ સંગ્રહમાં આવેલી વિક્રમ સંવત ૧૫૨૨ માં યવનપુર (જેનપુર) માં લખાએલી અદ્વિતીય સુશોભનવાળી, સુવર્ણાક્ષરી કલ્પસૂત્રની હસ્તકતમાંની જુદી જુદી વેલ બુટ્ટાની આકૃતિઓ તથા ભૌમિતિક આકૃતિઓવાળી તથા વિવિધ પ્રકારના પ્રાણીઓની સુંદર કલા
-
-
ક
કરી ના શ્રી આર્ય કયારાસોતમ સ્મૃતિગ્રંથ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org