________________
મનુષ્યથી જ પ્રાયે સાધુને ઉપસર્ગ થાય છે. માટે, જન. (માણસ) શબ્દ લીધે છે. અથવા, જેઓ જન્મ; તે જન છે, અને તેથી જન, શબ્દનો અર્થ તિર્યંચ નર, અને અમર લીધે છે. એટલે, સાધુઓને વિહાર વિગેરેમાં આ ત્રણે અનુકૂળ તથા પ્રતિકૂળ એક અથવા બંને પ્રકારે ઉપસર્ગ કરે છે, તેમાં દેવતાના ઉપસર્ગ ચાર પ્રકારના છે. (૧) હાસ્યથી. (૨) દ્વેષથી. (૩) વિમર્શથી. (૪) પ્રથ વિમાત્ર ( )થી છે. તેમાં પ્રથમને કીડામાં તત્પર કે વ્યંતર દેવ હાસ્યથીજ વિવિધ ઉપસર્ગોને કરે. જેમકે–ભિક્ષા માટે આવેલા નાના સાધુઓએ ભિક્ષાના લાભને માટે પલલ ( ) વિકટ તર્પણ ( ) વિગેરેથી યાચતા બંતરને મળ્યા. પછી, ભિક્ષા પ્રાપ્ત થયા પછી તેણે તે ચીજે માગી; તેથી, તે વ્યંતરને ખુશ કરવા કયાંયથી તે ચીજ લાવીને તેમણે આપી. તે વ્યંતરે પણ કીડામાંજ તે નાના સાધુઓ ક્ષીબા ( ) માફક બનાવ્યા.
(૨) દેવથી ભગવાન મહાવીરને મહા મહિનામાં ખરી ઠંડમાં તાપસીનું રૂપ ધારીને વ્યંતરીએ પિતાના એટલામાં ઝાડની છાલનું વસ્ત્ર પાણીથી ભીંજાવીને તેના વડે પાણીને ઠડે છટકાવ કર્યો. (૩) વિમર્શથી આ સાધુ ધર્મમાં દઢ છે કે નહિ ? તે જોવા અનુકૂળ પ્રતિકૂળ ઉપ
