________________
પ્રેમ વડે પરિવાર બને છે. પ્રેમના વિકાસથી પરિવાર મોટે થતો જાય છે. પછી એ પરિવારની બહાર કોઈ રહેતું નથી ત્યારે તે પ્રભુ બની જાય છે. “વસુધૈવ કુટુંબકમ.'
પ્રેમના અભાવમાં, મનુષ્ય નિજતામાં પૂરાઈ જાય છે. “પર” સાથે તેને કેઈ સેત” રહેતું નથી. એ ક્રમિક મૃત્યુ છે. જીવન તે પારસ્પરિકતા છે. જીવન સંબંધમાં છે.
મgષ્યમાં સર્વના પ્રતિ પ્રેમને જન્મ ત્યારે થાય છે, કે જ્યારે પિતાની અંદર આનંદને જન્મ થાય છે. મૂળ પ્રશ્ન આનંદાનુભૂતિને છે. અંતરમાં આનંદ હોય તે આત્માનુભૂતિથી પ્રેમ ઉપજે છે.
જે પિતાના આત્યંતિક અસ્તિત્વથી અપરિચિત છે, તે કદી પણ આનંદને પ્રાપ્ત કરી શક્તો નથી. “સ્વરૂપમાં પ્રતિષ્ઠા તે જ આનંદ છે. એ કારણે પિતાની જાતને જાણવી એ નૈતિક અને શુભ થવાને માર્ગ છે.
પિતાને જાણતાં જ, આનંદનું સંગીત ગુંજવા માંડે છે, પછી જેના દર્શન પતાની અંદર થાય છે, તેનાં જ દર્શન સમસ્તમાં થવા લાગે છે.
પિતાને જ સર્વમાં પામીને, પ્રેમનો જન્મ થાય છે. પ્રેમથી માટી કેઈ પવિત્રતા નથી, અને પ્રાપ્તિ નથી. જે એને મેળવી લે છે, એ જીવનને મેળવી લે છે.
પ્રેમ એ રાંગ નથી. રાગ એ પ્રેમને અભાવ છે. તે ધૃણાથી વિપરીત વસ્તુ છે. રાગ અને ધૃણાની જેડી છે રાગ કેઈપણ સમયે ધૃણામાં પરિવર્તિત થઈ શકે છે, પ્રેમ નહિ!
